Bota
Libani dhe libanezët
Nga Xhabir Hamiti
Për herë të parë në Liban zbrita në vitin 2002 për të mbrojtur temën e magjistraturës.
Gjatë studimeve në botën arabe, shumë herë kisha dëgjuar gjëra interesante për Libanin dhe sidomos për multikulturalizmin dhe multifetarizmin e tij e në veçanti për qytetin e Bejrutit, i cili njihej ndër arabët si Parisi i Lindjes së Mesme, e që asnjëherë nuk më ishte dhënë rasti ta vizitoja deri më tani.
Multikulturalizmi dhe multifetarizmi libanez
Libani është një shtet, banorët e të cilit dallohen nga pjesët e tjera arabe nga pasuri të shumta e të lashta kulturore dhe historike. Ky shtet arab shtrihet në një pjesë gjeopolitike shumë të ndjeshme përgjatë detit Mesdhe. Kufizohet me Izraelin, Sirinë dhe Palestinën. Ndryshe, Libani është i njohur botërisht edhe për luftën e tij të gjatë dhe të përgjakshme qytetare disavjeçare (1975-1990), gjurmët e së cilës dukeshin ende të freskëta në shumë pjesë të tij, të cilat të rikujtonin për një të kaluar të dhimbshme të kësaj shoqërie.
Ky vend, në gjirin e vet ka popullatën më multifetare në Lindjen e Mesme. Rreth 50 % e libanezëve janë myslimanë të ndarë në dy orientime – 26% suni dhe 24% shia, kurse mbi 40 % e banorëve tjerë janë të krishterë (ortodoksë, katolikë dhe protestantë), ndërsa rreth 5-6% i takojnë sektit druzë.
Gjatë lëvizjeve të mia në Lindjen e Mesme, në asnjë vend arab nuk kisha parë shoqëri më të fragmatizuar në aspektin e bindjeve fetare sesa në Liban. Një urrejtje e heshtur mbi bazën religjioze dhe atë sektare mbizotëronte thuajse kudo në mesin e kësaj shoqërie të vuajtur shumë nga lufta e gjatë qytetare. Dallimet më të theksuara shquheshin ato mes shiitëve të organizuar nën grupimin e tyre politik “Hizbu-llah” dhe sunitëve. Shiitët e Libanit janë mbështetur vazhdimisht nga alevitët e pushtetit asadian në Siri si dhe nga autoritetet qeveritare të Iranit.
Ende e kam të freskët fotografinë e myftiut libanez Hasan Halidit (1921-1989) të ekzekutuar përmes një atentati të përgatitur nga pjesa ekstremiste shiite e Libanit dhe Sirisë.
Ndërhyrja e Sirisë në Liban përmes Hizbull-llahit ka qenë dhe vazhdon të jetë një problem i vazhdueshëm gjatë dekadave të fundit.
Përmes celulave të saj sekrete dhe konspirative Siria çdo herë ka qenë element destabilizues i Libanit. Regjimi asadian është akuzuar gjithashtu nga komuniteti ndërkombëtar për organizimin dhe ekzekutimin e atentatit ndaj kryeministrit të suksesshëm libanez Refik el-Hairi, i cili në vitin 2005 në Bejrut, përmes një automjeti bombë të telekomanduar u vra në pabesi. Hairi u masakrua sepse ishte pjesëtar mysliman i drejtimit sunit. Kaq!
Në Liban, siç edhe e përmenda më lart jeton edhe komuniteti më i madh i krishterë në Lindjen e Mesme. Gati në çdo pjesë të këtij vendi mund të shihje kisha dhe qendra tjera fetare të besimit të krishterë. Qyteti Xhuneh ishte njëri nga qytetet e bukura bregdetare, banorët e të cilit në shumicë absolute ishin të besimit krishterë.
Partia e Hizbullahut, e udhëhequr nga sekretari i përgjithshëm Hasen Nasrallah, i njohur për lidhjet e tij shpirtërore dhe politike me Iranin, shihej nga pjesa dërmuese e shoqërisë libaneze si një ndër faktorët kryesorë destabilizues në vend.
Tensionet e konfesioneve fetare në Liban, as tani nuk janë shuar tërësisht.
Edhe pas përfundimit të luftës qytetare në vitin 1990, Libani për shkaqe sektare dhe politike ende vazhdon të jetë arenë e atentateve të herëpashershme vdekjeprurëse.
Republika e Libanit ka një sistem interesant qeverisës, të bazuar mbi përkatësitë fetare të komuniteteve që jetojnë në të.
– Kryetari i shtetit duhet të jetë i krishterë – maronit,
– Kryeministri mysliman – sunit,
– Kryetari i parlamentit mysliman – shiit,
– Zëvendëskryeministri dhe zëvendës kryetari i parlamentit duhet të jenë pjesëtarë të besimit të krishterë maronit.
Kjo duket se ishte formula e vetme e pajtimit mes fraksioneve, si dhe një kusht i vetëm për përfundimin e luftës së gjatë qytetare në këtë vend.
Libani, gjegjësisht kryeqyteti i tij Bejruti, njihet edhe me emrin e Pashko Vasës, i cili në këtë pjesë të Lindjes së Mesme ishte guvernator gjatë kohës së sundimit të Perandorisë Osmane, gjegjësisht nga viti 1883 deri në vitin 1892.
Në Liban, Siri, Egjipt dhe Irak edhe sot mund të takosh numër të madh të familjeve me prejardhje shqiptare, të cilat në botën arabe në përgjithësi si dhe në Turqi njihen me emrin “Arnaut”.
Shkëputur nga “Kujtimet për Lindjen e Mesme”, Xhabir Hamiti (pedagog i Studimeve Islame, Universiteti i Prishtinës)
Autoritetet shëndetësore në Shtetet e Bashkuara kanë lëshuar një paralajmërim urgjent pasi mijëra pasagjerë mund të jenë ekspozuar ndaj fruthit, sëmundjes më ngjitëse në botë, në aeroportin ndërkombëtar Neëark Liberty në New Jersey.
Sipas Departamentit të Shëndetësisë të New Jersey-t (NJDOH), një person i infektuar, jo rezident i këtij shteti, ka udhëtuar nëpër terminalet B dhe C më 19 dhjetor, mes orës 07:00 dhe 19:00, gjatë kulmit të udhëtimeve festive.
Zyrtarët paralajmërojnë se vendndodhja e saktë e personit nuk dihet, ndërsa po kryhet gjurmimi i kontakteve. Personat e ekspozuar mund të shfaqin simptoma deri më 2 janar 2026. Fruthi shfaqet me temperaturë të lartë, kollë, rrjedhje hundësh, sy të skuqur dhe skuqje të lëkurës, ndërsa mund të shkaktojë ndërlikime të rënda, si pneumonia dhe encefaliti.
Sipas CDC-së, në SHBA janë regjistruar mbi 2000 raste fruthi gjatë vitit 2025 dhe tre viktima, duke e bërë këtë shpërthimin më të madh që nga viti 1992.
Ekspertët fajësojnë rënien e normave të vaksinimit, duke theksuar se vaksina MMR mbetet mjeti më efektiv për parandalimin e sëmundjes. Autoritetet u bëjnë thirrje qytetarëve të vaksinohen dhe të kontaktojnë mjekun para çdo vizite shëndetësore në rast dyshimi për ekspozim.
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ka prezantuar një plan me 20 pika për t’i dhënë fund luftës me Rusinë, të cilin e ka cilësuar si “përpjekjen më të mirë” për arritjen e paqes. Drafti, i diskutuar së fundmi me përfaqësues të SHBA-ve dhe i paraqitur edhe ish-presidentit amerikan Donald Trump, konsiderohet rreth 90% i përfunduar, por mbetet ende i hapur për disa çështje kyçe.
Plani përfshin një sërë masash që synojnë stabilizimin e situatës në Ukrainë dhe parandalimin e një përshkallëzimi të ri të konfliktit.
Çfarë parashikon plani?
Mes pikave kryesore janë ngrirja e vijës së frontit, krijimi i një ushtrie të fuqishme ukrainase prej rreth 800 mijë trupash, e mbështetur financiarisht nga partnerët perëndimorë, si dhe vendosja e garancive të forta të sigurisë, të ngjashme me nenin 5 të NATO-s.
Gjithashtu, parashikohet anëtarësimi i Ukrainës në Bashkimin Europian, me kërkesën që të përcaktohet një afat i qartë për këtë proces. Kievi kërkon që kjo të jetë një garanci politike dhe strategjike për të ardhmen e vendit.
Siguria dhe garancitë ndërkombëtare
Plani përfshin një marrëveshje dypalëshe sigurie me Shtetet e Bashkuara dhe mbështetje ushtarake nga vendet evropiane, përfshirë mbrojtjen ajrore, tokësore dhe detare. Gjithashtu, parashikohet krijimi i një mekanizmi monitorimi për të shmangur rifillimin e luftimeve dhe për të garantuar respektimin e marrëveshjes.
Një tjetër element i rëndësishëm është lirimi i të gjithë robërve të luftës dhe civilëve të ndaluar, si dhe organizimi i zgjedhjeve pas arritjes së një marrëveshjeje paqeje.
Donbasi, nyja më e ndërlikuar
Rajoni i Donetskut mbetet pika më e vështirë e negociatave. Kievi refuzon çdo skenar që parashikon dorëzimin e territoreve të pushtuara dhe propozon krijimin e një zone të çmilitarizuar, ku të dyja palët të tërhiqen dhe siguria të garantohet nga forca ndërkombëtare.
Çështja e Zaporizhzhias
Një tjetër pikë e ndjeshme është centrali bërthamor i Zaporizhzhias, aktualisht nën kontroll rus. Zelensky propozon që ai të funksionojë si një “joint venture” mes Ukrainës dhe Shteteve të Bashkuara, me administrim të përbashkët dhe mbikëqyrje ndërkombëtare. Sipas tij, kjo do të garantonte sigurinë energjetike dhe do të shmangte rreziqet e një aksidenti bërthamor.
Qëndrimi i Moskës
Nga ana tjetër, Moska ka reaguar me tone të ashpra. Presidenti rus Vladimir Putin ka deklaruar se Perëndimi po përpiqet ta detyrojë Ukrainën të pranojë kushte të pafavorshme, ndërsa ka paralajmëruar se Rusia do të vazhdojë operacionet ushtarake nëse nuk arrihet një marrëveshje “e pranueshme”.
Putin ka theksuar se kontrolli i plotë i rajonit të Donetskut mbetet një nga objektivat strategjikë të Rusisë, duke e konsideruar atë një zonë kyçe për sigurinë dhe interesat e saj.
Kremlini tha se pajtohet me Presidentin e SHBA-së, Donald Trump, se bisedimet për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë janë në fazën përfundimtare.
I pyetur nga gazetarët nëse Moska ndan vlerësimin e Trump pas bisedimeve me Presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky, zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov u përgjigj: “Sigurisht”.
Peskov refuzoi të komentojë mbi idenë e një zone të lirë ekonomike në Donbas ose mbi të ardhmen e termocentralit bërthamor Zaporizhzhia, i cili kontrollohet nga Rusia, duke thënë se Kremlini e konsideronte të papërshtatshme.
“Për momentin, nuk e konsiderojmë të nevojshme të japim detaje”, tha ai.
Sipas tij Ukraina duhet të tërheqë trupat e saj nga pjesa e Donbasit që ende e kontrollon nëse dëshiron paqe dhe se nëse Kievi nuk arrin një marrëveshje, atëherë do të humbasë edhe më shumë territor.
Putin dhe Trump folën të dielën përpara takimit të Trump në Miami me Presidentin ukrainas Volodymyr Zelenskiy. Zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov tha se një tjetër telefonatë ishte planifikuar shumë shpejt.
Këta janë 10 kandidatët më të votuar në Vetëvendosjes
Mijëra vetë të ekspozuar ndaj fruthit, alarm në një prej aeroporteve më të ngarkuar në botë
Kryetari shqiptar i komunës së Morbachut bëhet viral në Gjermani
Bujqësia po e humb peshën e saj në ekonomi, sektori në rënie të lirë
Berisha uron Kurtin për fitoren: Zgjedhjet, një sukses i vërtetë i demokracisë në Kosovë!
BE pret formim të shpejtë të institucioneve të reja të Kosovës
Zbulohet pas 12 vitesh, çfarë tha Michael Schumacher para se të aksidentohej
Ish-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
20 pikat e Zelenskyt për t’i dhënë fund luftës, Rusia kundër!
FOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
Autoboti i pastrimit të ujërave të zeza, po shpërndan ujë për qytetarët në Vlorë
Strakosha në formë të jashtëzakonshme, AEK-u gjen stabilitet. Garanci edhe për Kombëtaren
I dhanë mundësinë të krijojë qeverinë pa opozitën, Kurti mesazh falënderues për të gjithë votuesit e LVV: U jemi mirënjohës përjetë
Vlora 4 ditë pa ujë, kryetarja e bashkisë: Defekti, fatkeqësi natyrore. Ujësjellësi s’është në varësinë tonë, protestën po e bën opozita
Peskov: Rusia pajtohet me vlerësimin e Trump, bisedimet në fazën përfundimtare
U kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
FOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
Ish-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
Hetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
Princi William dhe Kate Middleton vendosën vijë sigurie 9.6km rreth rezidencës së tyre të re, reagojnë banorët e zonës: Masa të tepruara dhe pa konsultim
Anomalia e buxhetit, 2 miliardë euro shpenzime në dhjetor
“Katolikët monitoroheshin, myslimanët përgatitnin ushqimet për ta” – si festoheshin Krishtlindjet në komunizëm në Shqipëri
Spitalet paralajmëruan se kriza e kujdesit në fund të jetës kërcënon trajtimin
Këta janë 10 kandidatët më të votuar në Vetëvendosjes
Përplasjet kufitare Taxhikistan-Taleban: Çfarë fshihet pas tyre, pse ndikojnë në Kinë?
Disidenti egjiptian kërkon falje për tweets, ndërsa konservatorët kërkojnë dëbim nga Mbretëria e Bashkuar
Titujt e gazetave në UK
-
Albania14 hours agoU kap me kokainë me vlerë 230 mijë euro, shqiptari: Mos më dënoni, më lejoni të kthehem në Shqipëri
-
UK13 hours agoFOTO/ Nëna me dy fëmijët humbën jetën në një zjarr tragjik në Angli
-
Albania2 days ago
Shqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
-
Sports13 hours agoIsh-kampioni i botës në boks Anthony Joshua plagoset në një aksident automobilistik në Nigeri, dy persona humbin jetën
-
UK2 days ago
Rrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
-
Albania14 hours agoHetimet për atentatin e Rinasit, burime: Autorët pasi dogjën mjetin që përdorën në krim u larguan me ambulancë
-
Albania1 day ago
VIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
-
UK1 day agoPrinci William dhe Kate Middleton vendosën vijë sigurie 9.6km rreth rezidencës së tyre të re, reagojnë banorët e zonës: Masa të tepruara dhe pa konsultim