Civilët që ikin nga luftimet intensive në Gazën veriore kanë përshkruar se kanë parë trupa të dekompozuar dhe tanke izraelite përgjatë një “rruge të sigurt” të caktuar.
Forcat e Mbrojtjes të Izraelit (IDF) u kanë thënë njerëzve – përmes mediave sociale dhe fletëpalosjeve – të përdorin rrugën Salah al-Din në kohë specifike të ditës.
Pra, si është ky udhëtim?
BBC Verify ka parë video, duke dëgjuar dëshmitë e dëshmitarëve okularë dhe duke analizuar imazhet satelitore në përpjekje për të marrë një pamje më të qartë.
Para fillimit të luftimeve, Gaza veriore ishte shtëpia e mbi një milion njerëzve.
Është bombarduar rëndë dhe forcat tokësore izraelite tani po luftojnë Hamasin atje, pas sulmit të grupit ndaj Izraelit më 7 tetor.
Salah al-Din është rruga kryesore që kalon përgjatë Gazës dhe ushtria izraelite u ka thënë civilëve që ta përdorin atë si një rrugë evakuimi. Rruga kalon pranë Wadi Gazës, një luginë që IDF përdor për të ndarë Gazën veriore dhe jugore.
IDF ka thënë se njerëzit do të jenë më të sigurt në Gazën jugore edhe pse sulmet e saj ajrore atje kanë vazhduar.
Të mërkurën Ahmed Zeyadah i tha një gazetari lokal që filmonte për BBC për udhëtimin e tij. Ai kishte udhëtuar nga shtëpia e tij në lagjen al-Nasr në veri.
Duke mbajtur fëmijën e tij, ai tha: “Jam shumë i lodhur. Ne nuk dimë çfarë të bëjmë, nuk dimë ku të shkojmë. Kujt t’i drejtohemi? Kujt i themi: Ejani dhe na shpëtoni”.
Mahmoud Ghazzaawi u largua nga shtëpia e tij në al-Zeitoun në Gazën veriore për shkak të numrit të sulmeve.
Ai tha se u largua nga shtëpia e tij në mesditë dhe kishte ecur për pesë orë. Ai gjithashtu tha se nuk dinte ku të shkonte.
“Ka dëshmorë [të vdekur] të hedhur në tokë, Zoti i mëshiroftë”, tha ai.
Shumica e njerëzve duket se janë duke ecur. Sipas OKB-së, ushtria izraelite thuhet se i detyroi të evakuuarit të linin automjetet në skajin jugor të qytetit të Gazës.
Ata që udhëtonin nga pika më e largët në veri ecën deri në 12 milje (20 km).
Një nga të evakuuarit u tha vëzhguesve të OKB-së: “Pashë shumë dëme në rrugën time, pashë tanke dhe ushtarë izraelitë të pozicionuar në anën lindore të rrugës, afër Netzarimit, dhe ata nuk na u afruan.
“Pashë disa trupa të pajetë dhe pjesë trupash në rrugë”.
Në një video tjetër, të postuar në aplikacionin e mesazheve Telegram të martën, një grua foli për trupat në autostradë.
Ajo tha se kishte kërkuar për djalin e saj pranë kryqëzimit Netzarim – të quajtur sipas ish vendbanimit izraelit në Gaza që ndodhej aty pranë – dhe përshkroi gjetjen e trupit të tij të shtrirë në rrugë midis të tjerëve ndërsa ajo udhëtonte në jug.
“Pashë tanket izraelite, por nuk më interesonte, shikova përreth dhe gjeta djalin tim. E njoha nga brezi dhe nga telefoni”, tha ajo në video.
BBC foli me një gazetar lokal i cili e njohu gruan dhe tha se ajo kishte vizituar spitalin Al Aqsa në Deir al-Balah, Gaza qendrore, të martën, ku regjistroi vdekjen e djalit të saj. Ai u varros në të njëjtën ditë, tha ai.
BBC nuk ka gjetur pamje video apo imazhe të trupave në autostradën Salah al-Din ditët e fundit. Ne i kemi kërkuar IDF-së të komentojë raportet e trupave atje.
Njerëz që valëvisin flamuj të bardhë
OKB vlerëson se deri në 15,000 njerëz e bënë udhëtimin të martën, me rreth 5,000 një ditë më parë.
Të mërkurën ushtria izraelite tha se do ta hapte rrugën për një orë shtesë deri në orën 15:00 me orën lokale, sepse një numër i madh njerëzish po e përdornin atë. Një zëdhënës ushtarak më vonë pohoi se rreth 50,000 njerëz ishin larguar nga Gaza veriore përgjatë rrugës Salah al-Din të mërkurën.
IDF ka publikuar pamjet video në X që tregojnë grupe njerëzish që ecin përgjatë rrugës, disa prej tyre duke valëvitur flamuj të bardhë (për të treguar se janë civilë), me një tank izraelit pranë autostradës dhe përballë tyre.
Pamjet e IDF treguan civilë që po kalonin pranë një tanku
BBC ka verifikuar vendndodhjen – duke përputhur ndërtesat dalluese që shihen në sfondin e shkrepjes, dhe është në rrugën Salah al-Din rreth 3 km në veri të Wadi Gazës.
Imazhet satelitore të autostradës – të postuara më 7 nëntor – tregojnë njerëz që ecin përgjatë së njëjtës shtrirje të rrugës dhe një tank të IDF-së pranë saj.
Imazhi gjithashtu tregon dëme në ndërtesa përgjatë rrugës Salah al-Din dhe çfarë duket të jetë mbeturina në rrugë.
Një tjetër imazh satelitor nga e njëjta datë tregon një grup më të madh njerëzish që ecin përgjatë rrugës rreth 0.6 milje (1 km) në veri të Wadi Gazës.
Tanket izraelite janë parë më parë në këtë rrugë kyçe.
Më 30 tetor, BBC verifikoi pamjet e një tanku që gjuan pranë një makine – duke u përpjekur të kthehej prapa – e ndjekur nga një shpërthim i madh.
Ne pyetëm IDF-në nëse – në kohën e këtij incidenti – rruga ishte përcaktuar si “e sigurt”.
Ai nuk do të komentonte këtë incident specifik, por tha se Salah al-Din “ka qenë një rrugë e hapur gjatë gjithë luftës” dhe ata e kishin “siguruar atë me trupa tokësore dhe tanke për të inkurajuar evakuimin e sigurt”.
Rruga ne gjendje te keqe
BBC Verify ka analizuar gjithashtu imazhet satelitore të rrugës Salah al-Din – deri në Wadi Gaza – në përpjekje për të vlerësuar nivelin e dëmtimit të saj gjatë këtij konflikti.
Çdo pikë e kuqe përfaqëson një lloj dëmtimi në rrugë: për shembull, një krater në asfalt ose një ndërtesë të dëmtuar pranë autostradës.
Ne kemi identifikuar rreth 60 shembuj individualë, por nuk mund të dimë saktësisht se kur kanë ndodhur.
IDF thotë se bën përpjekje për të shmangur dëmtimin e civilëve dhe do të vazhdojë rrugët e evakuimit.
