Shkencëtarët e NASA-s, duke analizuar të dhënat nga roveri Perseverance, kanë zbuluar shkëmbinj në një kanal të thatë lumi në Mars që mund të mbartin shenja të mundshme të jetës mikrobike antike. Megjithatë, ata theksojnë se nevojitet analizë e mëtejshme, idealisht në laboratorë në Tokë, para se të nxirren përfundime definitive.
Perseverance, i cili ka operuar në Mars që nga viti 2021, nuk mund të zbulojë drejtpërdrejt jetën. Misioni i tij kryesor është të mbledhë dhe ruajë mostra shkëmborë nga zona të cilat konsiderohen si më të përshtatshmet për të mbështetur jetën miliarda vjet më parë. Këto mostra pritet të kthehen në Tokë në një mision të ardhshëm, megjithëse ky plan është aktualisht në pritje për shkak të kërkimit të NASA-s për mënyra më të shpejta dhe më ekonomike të kthimit të tyre.
Zbulim “emocionues” me kujdes shkencor
Studiuesit e quajtën këtë zbulim “emocionues”, por shkencëtarë të tjerë, si Janice Bishop nga SETI Institute dhe Mario Parente nga University of Massachusetts Amherst, të cilët nuk ishin të përfshirë drejtpërdrejt në studim, paralajmëruan se proceset jo-biologjike mund të jenë përgjegjëse për këto gjetje.
“Kjo është pjesërisht arsyeja pse nuk mund të shkojmë aq larg sa të themi, ‘A-ha, kjo është provë pozitive e jetës’,” tha studiuesi kryesor Joel Hurowitz nga Stony Brook University. “E tëra çfarë mund të themi është se një nga shpjegimet e mundshme është jeta mikrobike, por mund të ketë mënyra të tjera për të krijuar këtë grup karakteristikash që shohim.”
Hurowitz megjithatë e konsideron këtë si kandidatin më bindës deri më tani në kërkimin e roverit për shenja të jetës së lashtë. Ai shtoi se edhe nëse nuk rezulton të jetë jetë, është “një mësim i vlefshëm në të gjitha mënyrat se si natyra mund të komplotojë për të na mashtruar”.
Detajet e mostrës dhe konteksti shkencor
Mostra, e mbledhur verën e kaluar, është nga shkëmbinj balte të kuqërremtë dhe të pasur me argjilë nga Neretva Vallis, një ish kanal lumi që dikur derdhej në kraterin Jezero. Ky formacion shkëmbor sedimentar, i njohur si Formacioni Bright Angel, u vëzhgua nga instrumentet e Perseverance para se të merrej mostra.
Hurowitz dhe ekipi i tij gjetën, së bashku me karbonin organik – një element kyç për jetën – edhe njolla të vogla të quajtura “fara lulekuqeje” dhe “njolla leopardi”, të pasuruara me fosfat hekuri dhe sulfur hekuri. Në Tokë, këto komponime kimike janë shpesh nënprodukte të aktivitetit mikrobial kur mikroorganizmat përpunojnë materien organike. Gjetjet janë publikuar në revistën Nature.
Sfida të misionit të kthimit
Dhjetë tuba mostrash u vendosën në sipërfaqen e Marsit si rezervë për ato që ndodhen në rover, si pjesë e misionit të kthimit ende të paqartë të NASA-s. Planifikuar fillimisht për fillim të viteve 2030, kthimi i mostrave është shtyrë për në vitet 2040, pasi kostot e projektit arritën në 11 miliardë dollarë.
Deri në momentin kur mostrat do të transportohen nga Marsi, shkencëtarët do të duhet të mbështeten në analoge tokësore dhe eksperimente laboratorike për të vlerësuar mundësinë e jetës së lashtë marsiane. Siç shpjegojnë Bishop dhe Parente, në Tokë, mikroorganizmat bashkëveprojnë zakonisht me mineralet në liqenet e Antarktidës, dhe një proces i ngjashëm mund të ketë ndodhur edhe në Mars.