Moldavia dhe Rumania përballen me shkelje serioze të hapësirës së tyre ajrore, e cila është plot me dronë rusë. Moldavia është pothuajse plotësisht e pambrojtur ushtarakisht, kurse udhëheqja rumune e minimizon problemin.
Banorët e një fshati rumun ishin të shokuar. Të martën e 25 dhjetorit 2025 në mëngjes një dronrus u rrëzua në një fermë në fshatin Puiesti, 50 kilometra larg kufirit rumun me Moldavinë. Pronari i frikësuar i fermës u tha mediave lokale se ishte me familjen e tij në shtëpi kur dëgjoi një shpërthim shumë të fortë. Droni goditi një pemë. Shumë fshatarë më vonë i thanë mediave rumune se ishin po aq të tmerruar – disa thanë se kishin frikë nga lufta dhe po “paketonin çantat dhe po largoheshin”.
Pothuajse në të njëjtën kohë, në Moldavi, një dron rusu rrëzua në çatinë e një hangari në fshatin Cuhurestii de Jos, 15 kilometra larg kufirit ukrainas. Banorët atje ishin gjithashtu të tmerruar. “Zgjohesh në mëngjes dhe nuk e di çfarë të presësh”, tha një fshatar i moshuar për stacionin televiziv moldav JurnalTV.
Frika i kaploi jo vetëm banorët e këtyre dy fshatrave, por edhe publikun e gjerë në Moldavi dhe Rumani. Të martën (25.11.2025), të dy vendet pësuan shkeljet më të rënda të hapësirës së tyre ajrore nga Rusia që nga fillimi i sulmit të përgjithshëm ndaj Ukrainës. Gjatë sulmit masiv me raketa ndaj Ukrainës atë mëngjes, gjithsej gjashtë dronë rusë hynë në hapësirën ajrore të Moldavisë, përfshirë atë që u rrëzua në Cuhurestii de Jos.
Në Rumani, droni që u rrëzua në Puiesti thuhet se qëndroi në hapësirën ajrore të vendit për disa orë, duke bërë një trajektore të gjatë mbi pjesën lindore të vendit. Banorët e disa qarqeve morën paralajmërime përmes telefonave celularë gjatë asaj periudhe.
A ishte e qëllimshme?
Në Moldavi, e cila është ushtarakisht pothuajse e pambrojtur, nuk ka ndonjë sistem funksional të mbrojtjes ajrore, kështu që vendi nuk mundi ta rrëzonte ate. Në Rumani, e cila është edhe anëtare të NATO-s, situata është ndryshe: katër avionë luftarakë të NATO-s, përfshirë dy me pilotë gjermanë, u ngritën, por thuhet se e humbën nga sytë dronin disa herë, duke hezituar ta rrëzonin.
Dy dronët që u rrëzuan nuk ishin të armatosur me eksplozivë. Në sulmet ruse ndaj Ukrainës, fluturakë të tilla përdoren shpesh për të mashtruar mbrojtjen ajrore, por ato mund të përdoren edhe për zbulim. Rrugët e dronëve që hynë në hapësirën ajrore moldave dhe rumune tregojnë se Rusia i drejtoi qëllimisht ato drejt këtyre vendeve.
Ato dyshohet se fluturuan nga Krimea përtej Detit të Zi në Deltën e Danubit, pastaj në pjesët jugore dhe qendrore të Moldavisë dhe në Rumaninë lindore. Ndryshe nga qeveria polake, e cila në shtator 2025 akuzoi Rusinë për dërgimin e qëllimshëm të një droni në Poloni, autoritetet moldave dhe rumune nuk kanë bërë akuza të tilla.
Hapësira ajrore e shkelur dhjetëra herë
Ambasadori rus në Moldavi u thirr për bisedime të martën. Megjithatë, në Rumani nuk ka pasur asnjë reagim nga autoritetet ndaj Moskës deri më tani. Ambasadori rus është thirrur në Ministrinë e Jashtme rumune disa herë në të kaluarën për shkak të incidenteve të ngjashme. Herën e fundit ishte në mesin e nëntorit, kur atij iu treguan pjesë të një droni rus që ishte rrëzuar në territorin rumun.
Në vitet e fundit, Rusia ka shkelur vazhdimisht hapësirën ajrore të Moldavisë dhe Rumanisë si me dronë ashtu edhe me raketa. Ka pasur edhe shpërthime në Rumani. Shpërthimi i fundit i një droni rus në territorin rumun ndodhi më 4 nëntor 2025, pranë trekëndëshit kufitar me Moldavinë dhe Ukrainën, rreth dhjetë kilometra nga qyteti i Galatit.
Në fillim të javës së kaluar, banorët e fshatit Plauru në deltën e Danubit u detyruan të evakuoheshin pasi një dron rus i vuri flakën një cisterne me gaz të lëngshëm në portin ukrainas të Ismailit. Një shpërthim i madh kërcënonte. Fshati rumun Plaurut është vetëm rreth 250 metra larg bregdetit ukrainas në atë pikë.
Lufta po bëhet një dukuri e përditshme
Për Moldavinë dhe Rumaninë, lufta e Rusisë kundër Ukrainës është gjithnjë e më shumë pjesë e jetës së përditshme. Shumë njerëz, veçanërisht në Rumani si anëtare e NATO-s, pyesin veten se çfarë tjetër duhet të ndodhë që autoritetet dhe forcat e NATO-s në tokën rumune të reagojnë më me vendosmëri kundër incidenteve të tilla. Është gjithashtu interesante që baza më e madhe e NATO-s në Evropën Juglindore ndodhet jo shumë larg portit rumun të Konstancës në Detin e Zi.
“Është e pakuptueshme”, komentoi një prezantues televiziv i Digi24 të martën: “U miratuan ligje për rrëzimin e dronëve, u dhanë urdhra, ushtarët kishin dorë të lirë, por droni nuk u rrëzua”.
Ministri rumun i Mbrojtjes Ionut Mosteanu, përndryshe një mbështetës i flaktë i ndihmës ndaj Ukrainës, e pati të vështirë të gjente shpjegime. “Ne nuk jemi në luftë”, tha ai, “nuk mund të qëllojmë pa menduar për pasojat”.
“Shesh lojërash për dronë rusë”
Në shkurt të vitit 2025, Parlamenti rumun miratoi një ndryshim në ligj që lejon rrëzimin e dronëve në hapësirën ajrore rumune – diçka që nuk ishte e mundur më parë. Ligji hyri në fuqi në maj 2025. Fakti që asnjë dron rus nuk është rrëzuar që atëherë nuk shihet si problem nga Presidenti aktual rumun, Nicusor Dan, i cili mori detyrën në maj 2025.
Të mërkurën, ai bëri një deklaratë çuditërisht qetësuese për median rumune: “Të gjithë këta dronë që hyjnë në hapësirën tonë ajrore herë pas here – janë aksidente”. Incidente të tilla ndodhin, pretendoi ai, në shumë vende në Evropë.
“Këto janë probleme teknike”. Ai nuk specifikoi saktësisht se çfarë do të thoshte “probleme teknike”. Ish-presidenti rumun Traian Basescu, i njohur për deklaratat e tij të ashpra ndaj Rusisë, ka një pikëpamje krejtësisht të ndryshme. Ai tha në televizionin Digi24: “Një shtet që respekton veten nuk lejon që hapësira e tij ajrore të bëhet një shesh lojërash për dronët rusë”./DW
