Shtetet e Bashkuara mirëpritën samitin me rastin e 75-vjetorit të themelimit të NATO-s në kohë të trazuara politike.
Ndërkohë që sulmet e vazhdueshme të Rusisë ndaj Ukrainës vazhdojnë ta mbajnë aleancën euro-atlantike në gatishmëri të lartë, lideri i SHBA-së thuhet të ketë qenë në një pozitë të vështirë këto ditë.
Që nga performanca jo e mirë në debatin kundër kandidatit të mundshëm republikan për president, Donald Trump, presidenti aktual Joe Biden është përballur me zëra në rritje nga brenda partisë për të tërhequr kandidaturën e tij për katër vitet e ardhshme.
Megjithëse vetë Biden ka këmbëngulur se do të kandidojë në zgjedhjet presidenciale të SHBA-së këtë nëntor, pasiguria që e rrethon udhëheqjen e SHBA-së u ndje edhe mes anëtarëve të NATO-s në samitin në Uashington, njoftuan ekspertët, veçanërisht pasi Trump nuk shihet si një burim stabiliteti për aleancën.
“Njëri kandidat presidencial shpreh dyshime të mëdha për vlerën e aleancës për amerikanët. Kurse tjetri përballet me dyshime në partinë e tij se sa i vlefshëm është si kandidat”, tha Richard Fontaine, drejtori ekzekutiv i Qendrës për një Siguri të Re Amerikane (CNAS), një institut i pavarur amerikan i fokusuar në politikën e sigurisë kombëtare dhe të mbrojtjes.
“Aleatët vijnë në Uashington jo vetëm për të theksuar angazhimin ndaj Ukrainës, por janë të shqetësuar edhe për zhvillimet politike në partnerin më të rëndësishëm të aleancës”, shtoi ai.
Një diskutim “i pafat”
Publikisht, ata që morën pjesë në samit nuk shprehën asnjë dyshim për aftësinë e Biden për të bërë punën e tij dhe për të kandiduar përsëri në nëntor.
Kancelari gjerman Olaf Scholz tha se nuk ishte i shqetësuar për shëndetin e presidentit amerikan.
“Nga shumë biseda që kam pasur me presidentin, e di se ai e ka përgatitur këtë samit shumë mirë dhe shumë saktë, së bashku me ne”, tha Scholz.
Ndërkohë, Christoph Heusgen, një diplomat i lartë gjerman, kryetar i Konferencës së Sigurisë së Mynihut që nga viti 2022, tha se pyetjet që vërtiteshin rreth përshtatshmërisë së Biden për detyrën ishin një “diskutim i pafat”.
“Bota i mban sytë nga SHBA-ja dhe nuk është e dobishme që të ketë një debat si ky tani. Ne kemi nevojë për një SHBA lidere të fortë”, tha Heusgen.
“Shpresoj se ky diskutim do të përfundojë së shpejti”, shtoi ai.
Sekretari i Përgjithshëm në largim i NATO-s, Jens Stoltenberg, tha se nuk do të komentonte mbi shëndetin e presidentit amerikan.
“Një nga arsyet pse NATO është e suksesshme është se ne kemi qëndruar gjithmonë jashtë çështjeve të brendshme politike”, tha Stoltenberg në një konferencë shtypi të para samitit në Bruksel.
Bie besimi tek aleatët
Megjithatë nuk mund të mohohet se ka pasur shqetësime në prapaskenë.
“Privatisht, liderët e kanë vrarë mendjen për gjendjen shëndetësore të Bidenit”, tha Cathryn Clüver Ashbrook, eksperte në Fondacionin gjerman Bertelsmann.
Ajo tha se anëtarët e NATO-s nuk mund të mbështeten vetëm në “shpresën dhe optimizmin” se Biden do mund të jetë i aftë për punën dhe do të mposhtë Trump. Ata duan të jenë të përgatitur pa marrë parasysh se kush do të përfundojë në Shtëpinë e Bardhë në janar.
Një shenjë e kësaj përgatitjeje: Anëtarët e disa delegacioneve të NATO-s u takuan me ish-zyrtarë të administratës Trump dhe republikanë të afërt të tij ndërsa ndodheshin në Uashington për samitin e NATO-s.
Në një artikull të revistës amerikane “Politico” citohen disa diplomatë dhe pjesëmarrës të samitit të NATO-s, të cilët shprehën shqetësimin për shëndetin e Biden.
Por, gjithashtu edhe zhgënjimin se diskutimi i vazhdueshëm për presidentin e SHBA-së e zbehu atë që supozohej të ishte një samit festiv për anëtarët e aleancës. Megjithatë, shumica e tyre u cituan në mënyrë anonime.
Fjalimi hapës i Biden
Prandaj fjalimi hapës i Biden u ndoq nga afër dhe reagimet ishin kryesisht pozitive.
Politico e quajti atë “të fortë”, ndërsa BBC iu referua fjalimit si “fjalë të shkurtra, por të shprehura me forcë”.
Ekspertja Clüver Ashbrook theksoi se presidenti e përballoi mirë hapjen e samitit ku u nënshkrua Traktati i Atlantikut të Veriut në 1949.
“Biden ka dëshmuar gjithmonë se është i fortë në skenën ndërkombëtare”, tha Clüver Ashbrook.
“Ai dukej se kishte rifituar pak nga energjia e tij. Sigurisht, lexonte nga një teleprompter, por ai gjithsesi arriti të theksonte fort pikat e tij kryesore”, shtoi Ashbrook.
Biden dhe Trump: dy qëndrime shumë të ndryshme për NATO-n
Ndoshta Biden ishte me energji nga fakti se mund të shpallte planet e NATO-s për të dërguar më shumë sisteme të mbrojtjes ajrore në Ukrainë.
Presidenti i SHBA-së ka qenë gjithmonë një mbështetës i fortë i Ukrainës, duke kërkuar paketa ndihme edhe kur Kongresi hezitonte.
Ai gjithashtu beson fort në rëndësinë e NATO-s dhe rolit të SHBA-së.
“Një shumicë dërrmuese e amerikanëve e kuptojnë se NATO na bën të gjithëve më të sigurt”, tha Biden duke e quajtur mbështetjen për aleancën një “detyrim të shenjtë”.
Trump, nga ana tjetër, ka thënë në të kaluarën se nën udhëheqjen e tij SHBA-ja nuk do të mbronte aleatët e NATO-s nga sulmet ruse nëse ata nuk do të shpenzojnë 2% të prodhimit të brendshëm bruto për mbrojtjen.
Ndërkohë, ai e ka relativizuar këtë deklaratë paksa, por ende është e paqartë se çfarë do të sjellë një presidencë tjetër e Trump për SHBA-në dhe NATO-n.
“Një gjë është e qartë nga koha kur Presidenti Trump ishte në detyrë, dhe kjo është se nuk mund të llogarisni se çfarë bën ai”, tha Heusgen.
“Ajo që duhet të bëjmë është të përqendrohemi tek vetja”. /DW/
