ĂshtĂ« ndarĂ« nga jeta nĂ« moshĂ«n 89-vjeçare piktori Sali Shijaku.
Lajmi është dhënë nga djali i tij Orges Shijaku.
âMe hidhĂ«rim tĂ« thellĂ« ju njoftojmĂ« pĂ«r humbjen nga kjo jetĂ« tĂ« Babit tonĂ«, Piktorit tĂ« Popullit, Nderit tĂ« Kombit Shqiptar, Sali Shijaku. I lehtĂ« tĂ« qoftĂ« dheu. I kushtove gjithĂ« jetĂ«n Artit dhe ShqipĂ«risĂ«â, shkruan ai.
Kush ishte Sali Shijaku?
U lind nĂ« TiranĂ« nĂ« njĂ« familje tregtari tĂ« vogĂ«l. Pasi kreu Liceun Artistik âJordan Misjaâ, tĂ« cilin e mbaroi mĂ« 1952-shin, me pedagogĂ«t Abdurrahim Buza dhe Nexhmedin Zajmi, vazhdoi studimet e larta nĂ« Institutin e LartĂ« tĂ« Arteve âI.E.Rjepinâ nĂ« Leningrad (sot ShĂ«n PetĂ«rburg gjatĂ« viteve 1956-â61) pranĂ« ateliesĂ« tĂ« prof. Boris Vladimiroviç Joganson, njĂ« piktor i njohur, president i AkademisĂ« sĂ« Arteve Sovjetike dhe Drejtor i GalerisĂ« âTretjakovâ nĂ« MoskĂ«. Tabloja e titulluar âHeronjtĂ« e Vigutâ ishte diploma e studentit Shijaku, tĂ« cilĂ«n ai e mbrojti nĂ« vitin 1962 nĂ« ShqipĂ«ri, nĂ« Institutin e LartĂ« tĂ« Arteve, TiranĂ«.
E filloi krijimtarinĂ« artistike nĂ« fillimin e viteve â60. Ai bĂ«nte pjesĂ« nĂ« grupin e artistĂ«ve shqiptarĂ«, qĂ« trajtuan tablonĂ« kompozicionale, kryesisht me temĂ« nga lufta, nga historia, nga legjendat, por edhe nga aktualiteti i kohĂ«s. Ai u fut nĂ« rrugĂ«n e artit figurativ me portretet e para tĂ« tij, si: âPortret vajzeâ (1953, GKA), âKostum tiransejeâ (1952, GKA), duke kaluar gradualisht nga tabloja nĂ« tablo drejt kĂ«rkimit nĂ« portrete tĂ« bukurisĂ«, thellimit psikologjik dhe njollave dekorative etj. Vepra e âPiktorit tĂ« Popullitâ, Sali Shijaku, karakterizohet nga njĂ« gamĂ« e gjerĂ« temash, qĂ« gjejnĂ« zgjidhje nĂ« forma tĂ« ndryshme, shpesh tĂ« papritura. KĂ«shtu, tabloja âPartizanĂ«t e batalionit â Hakmarrjaâ (1966), kishte prirje tĂ« fuqishme pĂ«r thellimin psikologjik tĂ« personazheve, tĂ« cilat, edhe pse me qĂ«ndrim statik, evidentonin forcĂ«n shpirtĂ«rore dhe heroizmin e kohĂ«s.
E veçanta nĂ« kĂ«tĂ« tablo ishte paraqitja jo e plotĂ« e personazheve tĂ« saj, njĂ« hap ky mjaft i guximshĂ«m pĂ«r kohĂ«n kur u krijua vepra. Deri nĂ« fillimin e viteve â70, piktori Sali Shijaku akoma nuk ishte shkĂ«putur nga imazhi real, pikturimi me hije dritĂ« dhe me sfumaturĂ«.
Tabloja âMic Sokoliâ 1969, e âshkĂ«putiâ artistin pĂ«rfundimisht nga kjo mĂ«nyrĂ« pikturimi dhe i krijoi vizione tĂ« reja, ku monumentalizmi bĂ«het primar nĂ« personazhin e zgjedhur tĂ« njĂ« cikli tablosh njĂ«figurĂ«she.
Figurat e pikturuara tĂ« pĂ«rzgjedhura nga piktori, edhe pse kanĂ« njĂ« fund tragjik, atĂ« flijimit dhe tĂ« vetĂ«sakrifikimit, kthehen nĂ« simbole tĂ« adhurimit pĂ«r publikun: pĂ«r heroizmin ndaj atdheut (Vojo Kushi, 1969), tĂ« vetĂ«sakrifikimit pĂ«r kombin (Mic Sokoli, 1976, âNora e Kelmenditâ 1981), tĂ« virtytit njerĂ«zor (Rozafa, 1983). Ndryshime pĂ«soi edhe paleta koloristike e artistit, e cila pasurohet, priret drejt krijimit tĂ« efekteve grafike, por dhe dekorativo-ekspresive.
Figura e artistit Sali Shijaku Ă«shtĂ« njĂ« nga figurat madhore tĂ« arteve pamore shqiptare. Shteti shqiptar e ka vlerĂ«suar dhe nderuar kontributin e artistit me mjaft çmime dhe i ka akorduar disa Ămime Republike (1956, 1970, 1984, 1989). NĂ« vitin 1969 ai mori titullin âArtist i Merituarâ dhe nĂ« vitin 1979 âPiktor i Popullitâ. MĂ« 2004-Ă«n ai u nderua me titullin âNderi i Qarkut tĂ« TiranĂ«sâ.
Në fondin e GKA-së ruhen 92 vepra të artistit në pikturë dhe skulpturë, nga të cilat 19 vizatime (penë, karbon dhe flamastër), 7 punime në qeramikë dhe 1 në allçi. Një pjesë e koleksionit të veprave të Shijakut janë të ekspozuara në sallat kryesore të Galerisë Kombëtare të Arteve në Tiranë. Veprat e Sali Shijakut ndodhen në shumë vende të botës dhe sot janë pjesë e koleksioneve të koleksionistëve brenda dhe jashtë Shqipërisë.
