Në një nga historitë më prekëse të luftës në Ukrainë, ushtari Serhiy Melnyk mban në dorë një copë të ndryshkur metali – një fragment droni rus që i kishte depërtuar deri në zemër. “Më shpoi mushkëritë dhe veshkën… dhe më goditi zemrën”, thotë ai, ndërsa tregon copëzën që pothuajse i mori jetën në lindje të Ukrainës.
Por Serhiy mbijetoi – jo vetëm falë fatit, por një shpikjeje të thjeshtë dhe gjeniale: një nxjerrës magnetik që bëri të mundur heqjen e fragmentit pa nevojë për operacion të rëndë në zemër.
Kirurgu kardiovaskular ukrainas, Serhiy Maksymenko, është ndër mjekët që ka përdorur me sukses këtë pajisje. “Unë bëj një prerje të vogël dhe fus magnetin – ai e tërheq copëzën jashtë”, shpjegon ai. Në një vit, ekipi i tij ka kryer mbi 70 operacione të tilla, duke shpëtuar dhjetëra jetë ushtarësh.
Nga ide vullnetare në mjet shpëtimi kombëtar
Ideatori i pajisjes është Oleh Bykov, një ish-avokat që nga viti 2014 është angazhuar si vullnetar në ndihmë të ushtrisë ukrainase. Pasi dëgjoi nevojat urgjente të mjekëve në front, ai punoi me ekspertë për të krijuar një sërë magnetësh kirurgjikalë të përshtatshëm për lloje të ndryshme plagësh – nga abdominalet te ato të kockave.
Deri më sot, mbi 3,000 pajisje janë shpërndarë në spitalet dhe klinikat e improvizuara në vijën e parë të luftës.
“Në luftë, nuk ke kohë për burokraci”
Megjithëse pajisjet nuk kanë kaluar ende certifikim zyrtar, ato janë përdorur gjerësisht me sukses. Ministria e Shëndetësisë së Ukrainës lejon përdorimin e mjeteve të pacertifikuara në raste të jashtëzakonshme, dhe kjo teknologji është bërë thelbësore për mjekët që shpesh operojnë në kushte ekstreme dhe pa anestezi.
“Jam i gatshëm të shkoj në burg për këtë, nëse dikush mendon se është krim”, thotë Oleh me gjysmë shaka, por me vendosmëri të plotë.
E ardhmja e teknologjisë në fushën e betejës
David Nott, një kirurg i njohur britanik që ka punuar në shumë zona lufte, vlerëson shpikjen si revolucionare. “Në luftë, duhet të bësh gjithçka për të shpëtuar jetë. Kjo pajisje është gjeniale – e thjeshtë, e efektshme dhe jetike.”
Falënderimi i një jete të shpëtuar
Në Lviv, gruaja e Serhiy-t, Julia, nuk i përmban lotët: “Dua vetëm të falënderoj ata që shpikën këtë pajisje. Falë tyre, burri im është gjallë.”
Ndërsa lufta vazhdon, kjo histori shërben si dëshmi e forcës së inovacionit dhe humanitetit në mes të tragjedisë – dhe si një shembull se si teknologjitë e thjeshta, por të zgjuara, mund të bëjnë diferencën mes jetës dhe vdekjes.
