Dhjetëra mijëra qytetarë serbë janë mbledhur këtë të shtunë, 1 nëntor, për të përkujtuar viktimat e shembjes fatale të stacionit hekurudhor në Novi Sad, një vit pas tragjedisë që ndezi ndjenjat kundër qeverisë dhe vazhdon të përbëjë sfidë për presidentin Aleksandër Vuçiç.
Tubimet u organizuan nga një lëvizje e udhëhequr nga studentët, në qytetin e dytë më të madh të Serbisë, ku më 1 nëntor 2024 u shemb çatia e stacionit të sapo rinovuar.
Ceremonia përkujtimore e së shtunës nisi në orën 11:52, momenti i saktë kur ra çatia dhe pjesëmarrësit mbajtën 16 minuta heshtje në nderim të 16 viktimave. Qytetarët vendosën lule dhe qirinj pranë hyrjes së dëmtuar të stacionit, ndërsa mijëra të tjerë mbushën sheshin përballë tij.
Kjo tragjedi frymëzoi lëvizjen më të madhe rinore në Serbi që nga rrëzimi i Sllobodan Millosheviçit, ish-udhëheqësit autoritar që vdiq në vitin 2006 nga një atak në zemër, gjatë gjykimit për 66 akuza për krime kundër njerëzimit, përfshirë gjenocid.
Fillimisht, protestuesit kërkuan hetim të hapur për ngjarjen, por kërkesat e tyre u zgjeruan në akuza për korrupsion e nepotizëm, si dhe në thirrje për zgjedhje të parakohshme parlamentare, të planifikuara për vitin 2027.
Shumë qytetarë udhëtuan drejt Novi Sadit me autobusë apo makina, ndërsa disa të tjerë marshuan nga Novi Pazari, rreth 340 kilometra në jug të kryeqytetit, në një marsh simbolik 16-ditor. Banorët e Novi Sadit i pritën me duartrokitje, fishkëllima dhe flamuj.
“Erdha të përulem para forcës më të madhe në botë sot studentëve tanë, rinisë sonë”, tha një banor vendas, Ratko Popoviç.
Protestat kanë sjellë disa rezultate konkrete, përfshirë dorëheqjen në janar të ish-kryeministrit Millosh Vuçeviç. Megjithatë, presidenti Vuçiç ka mbetur sfidues, duke i cilësuar protestuesit si “terroristë të mbështetur nga Perëndimi”. Por tubimi i së shtunës duket se e ka tronditur. Në një fjalim televiziv të premten, ai kërkoi falje për retorikën e ashpër.
“Kam thënë disa gjëra për të cilat tani më vjen keq”, deklaroi Vuçiç, duke bërë thirrje për dialog. “E gjithë ajo urrejtje që zien në shoqërinë tonë nuk mund të sjellë asgjë të mirë, përveç shkatërrimit të mëtejshëm.” Qeveria shpalli të shtunën ditë zie kombëtare.
Serbia synon anëtarësimin në Bashkimin Evropian, por shtypja e protestave, si dhe lidhjet e ngushta të Vuçiçit me Rusinë dhe Kinën, kanë ngjallur shqetësim në Bruksel. Komisionerja e BE-së për Zgjerimin, Marta Kos, shkroi në rrjetin “X” se “tragjedia e stacionit po e ndryshon Serbinë”.
“Ajo i ka bërë njerëzit të ngrihen për llogaridhënie, liri shprehjeje dhe demokraci gjithëpërfshirëse, të njëjtat vlera që do ta çojnë Serbinë drejt BE-së”, tha ajo.
Protestat kanë qenë kryesisht paqësore, megjithëse në gusht u shënuan përleshje me policinë dhe akuza për përdorim të tepruar force.
Në shtator, 13 persona, përfshirë ish-ministrin e Ndërtimit, Goran Vesiç u akuzuan në lidhje me tragjedinë. Ndërkohë, po zhvillohet edhe një hetim antikorrupsion, paralel me hetimin e mbështetur nga BE-ja për mundësinë e keqpërdorimit të fondeve evropiane në projektin e stacionit.
