Shqipëria po afirmohet gjithnjë e më shumë si një destinacion turistik, por rritja e shpejtë e vizitorëve po sjell sfida për natyrën dhe komunitetet lokale. Kështu raporton media Politico.eu në një artikull të gjatë mbi zhvillimet turistike në vend.
Sipas shkrimit, rrjetet sociale pas pandemisë ndezën interesin për Shqipërinë, duke e bërë vendin një destinacion tërheqës me plazhe të bukura dhe natyrë të paprekur. Megjithatë, Shqipëria tashmë nuk ka më petkun e një vendi të fshehur dhe larg turmave turistike.
Në zonat bregdetare, si Jala, kantiere ndërtimi shtrihen kudo, ndërsa investitorët e huaj dhe hotelet luksoze po transformojnë fshatrat dikur të qetë. Shumë plazhe nuk kanë hapësirë të mjaftueshme për të përballuar fluksin e vizitorëve, ndërsa ndotja dhe menaxhimi i dobët i mbeturinave janë bërë shqetësime serioze për vendasit dhe turistët.
“Shqipëria humbet shkëlqimin e saj si një perlë e fshehur”,.
Tre orë e gjysmë në jug të kryeqytetit Tiranë, një rrugë dredha-dredha të çon në një plazh 300 metra me ujëra kristal blu dhe rërë me guralecë.
Këtu, në buzë të Detit Jon, vizitorët mund të marrin me qira një shezlong për 10 euro, duke supozuar se do të gjejnë parkim përgjatë rrugës së paasfaltuar ndërsa nuk e kanë problem të qëndrojnë në gjatësinë e krahut pranë fqinjit të tyre.
10 vjet më parë, vendi ishte një perlë e fshehur për vendasit që ngrinin kampe falas në plazh. Tani, të dyja anët e rrugës janë të mbushura me kantiere ndërtimi, dhe një zhvillues i madh premton ta bëjë fshatin dikur të qetë, një vend të fshehtë dhe luksoz për elitat e botës.
Kalimi i zymtë i Jalës nga një parajsë natyrore dhe disi e pazbuluar në një destinacion të nxehtë turistik është një mikrokozmos i rritjes së popullaritetit të Shqipërisë – dhe problemeve shoqëruese sociale dhe mjedisore me të cilat po përballet vendi.
Një fillim premtues
Teksa pjesa më e madhe e botës ishte ende në izolim nga pandemia e Covid-it, Shqipëria hapi dyert e saj për vizitorët në korrik 2020. Turistët që mezi prisnin të shihnin diçka tjetër përveç mureve të tyre iu përgjigjën shpejt thirrjes, me mbi 5.6 milionë që udhëtuan për në Shqipëri në vitin 2021 – një rritje prej 114% krahasuar me vitin 2020.
Por nuk ishin vetëm kufijtë e hapur që tërhoqën njerëzit.
Vende të tjera të njohura evropiane, si Italia, Spanja dhe Portugalia, po bëheshin gjithnjë e më të shtrenjta. Shqipëria ofronte natyrë dhe plazhe të klasit botëror me një kosto shumë më të ulët. Në vitin 2020, një natë në një hotel buzë detit me mëngjes në gusht mund të kushtonte vetëm 30 euro dhe shezlongjet fillonin nga 3 euro.
Teksa disa udhëtarë e gjetën rrugën për në Tiranë dhe plazhe përmes gojëdhënave, mediat sociale ndezën zjarrin me idenë e pushimeve në Shqipëri. Në vitin 2024, Shqipëria kishte më shumë se 3.8 milionë postime në Instagram me mbi 106 miliardë shikime, duke arritur destinacione fqinje dhe të njohura prej kohësh si Italia dhe Greqia.
Ajo që kishte qenë një fluks i qëndrueshëm vizitorësh u shndërrua në një përmbytje.
Në vitin 2023, një rekord prej 10 milionë turistësh erdhën — një rritje prej 35% nga viti në vit, sipas të dhënave nga Instituti Kombëtar i Statistikave. Në vitin 2024, 11.7 milionë vizituan — një tjetër rekord që përfaqëson një rritje prej 15%, sipas Ministres së Turizmit Mirela Kumbaro. Këtë vit, qeveria shpreson për më shumë se 15 milionë — të gjithë në një vend me një popullsi prej vetëm 2.7 milionë banorësh.
Me vizitorët që tani gjenerojnë rreth 8% të produktit të brendshëm bruto të vendit dhe krijojnë dhjetëra mijëra vende pune, një nga vendet më të varfra në Evropë nuk mund ta lërë lehtë zakonin e turizmit.
Evropianët përbëjnë shumicën e vizitorëve, me gjermanët, italianët, polakët dhe francezët që kryesojnë listën, raportuan mediat lokale.
Ndryshe nga destinacionet e tjera evropiane si Italia ose Franca, Shqipëria është një vend më i vogël ku vizitorët mund të eksplorojnë malet dhe plazhet në një ditë të vetme.
Gjithashtu jeton në mendjet e njerëzve si “e egër dhe e lirë dhe diçka që nuk e ke në Evropë”, tha Denada Jushi, një gazetare shqiptare që ka mbuluar ngritjen e vendit si destinacion turistik.
Bonus për ndërtuesit
Zyrtarët qeveritarë që kërkojnë ta çojnë Shqipërinë në një destinacion kryesor turistik i kanë përjashtuar hotelierët ndërkombëtarë nga tatimi mbi të ardhurat e korporatave për 10 vjet nëse ndërtojnë hotele me 4 ose 5 yje. Iniciativa e taksave u prezantua në vitin 2019, por u zgjat më herët këtë vit deri në vitin 2027.
“Këto janë investime të mëdha”, tha Blendi Klosi, anëtari i parlamentit që propozoi zgjatjen, për mediat shqiptare. “Kjo iniciativë përfiton vetëm një segment specifik të sektorit – ata që synojnë ta rrisin industrinë në standarde më të larta.”
Skema ka funksionuar mirë. Disa marka ndërkombëtare, të tilla si Marriott International, Meliá Hotels International dhe Radisson Hotel Group, janë hapur, ndërsa dhëndri i Presidentit të SHBA-së Donald Trump, Jared Kushner, është gati ta shndërrojë një ishull shqiptar në një vendpushim luksoz.
Kritikët paralajmërojnë, megjithatë, se plazheve u mungon hapësira e mjaftueshme për të akomoduar vizitorët që resorte të tilla do të sillnin në zonë, dhe se natyra po shkatërrohet në emër të turizmit.
Aeroporti i Vlorës, i cili do të hapet së shpejti në jug të vendit, ka shkaktuar tashmë polemika mbi afërsinë e tij me një zonë të mbrojtur. Në të njëjtën kohë, kanalizimi i ujit nga brendësia në resortet bregdetare për të përmbushur kërkesën ka bezdisur aktivistët dhe vendasit njësoj, duke shkaktuar protesta.
“Lakmia ka zëvendësuar planifikimin e arsyeshëm – dhe po ashtu dashurinë për tokën, natyrën dhe atdheun”, tha Alfred Lela, zëdhënës i Partisë Demokratike të opozitës.
Shumë e madhe, shumë shpejt
Eksploruesit mund të gjejnë ende pjesë më pak të zhvilluara të Shqipërisë për të eksploruar, por ditët e udhëtimeve shumë të lira në vend kanë mbaruar kryesisht./ Politico.eu
