Koha po mbaron për të mbijetuarit e mundshëm nga rrënojat e tërmetit në Turqi dhe Siri, ndërsa përpjekjet e kërkimit janë afër kufirit vendimtar prej 72 orësh, ka thënë një ekspert i përgjigjes së shpëtimit të mërkurën.
Më shumë se 90 për qind e të mbijetuarve të tërmetit shpëtohen brenda tri ditëve të para, thotë Ilan Kelman, një profesor i fatkeqësive dhe shëndetit në University College London, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.
Por ky numër mund të ndryshojë ndjeshëm në varësi të motit, pasgoditjeve dhe sa shpejt ekipet e shpëtimit dhe pajisjet mund të mbërrijnë në vendngjarje – të gjithë faktorë që janë aktualisht kundër përpjekjeve në Turqi dhe Siri.
Mbi 11,200 njerëz kanë gjetur vdekjen (deri më tani) dhe mijëra të tjerë janë lënduar pas tërmetit që goditi Turqinë juglindore dhe Sirinë fqinje në orën 04:17 të mëngjesit të hënën.
Me “mbylljen e dritares” 72-orëshe herët në mëngjesin e së enjtes, Kelman tregon se pse kjo kornizë kohore është kaq e rëndësishme.
Lëndimet, temperatura, uji
“Përgjithësisht, tërmetet nuk vrasin njerëz, infrastruktura që shembet vret njerëz”, tha Kelman, i cili ka publikuar hulumtime mbi reagimet e shpëtimit nga tërmeti.
Faktori më urgjent është marrja e kujdesit mjekësor për njerëzit e lënduar nën ndërtesat e shembura përpara se “trupat e tyre të dështojnë së funksionuari” ose të rrjedhin gjak, tha ai.
Moti është gjithashtu një faktor kyç dhe “është plotësisht kundër nesh” në Turqi dhe Siri, vlerëson Kelman.
Dhe rajonet e goditura nga tërmeti kanë vuajtur nga temperaturat e ftohta, si dhe nga shiu dhe bora që nga e hëna.
“Kjo për fat të keq do të thotë se hipotermia është e mundur dhe njerëzit me siguri po vdesin për fat të keq për shkak të motit”, ka theksuar Kelman.
Ndërkohë që ata që arrijnë t’i mbijetojnë të ftohtit dhe lëndimeve të tyre kanë ende nevojë për ushqim dhe ujë.
Pa ujë, shumë njerëz “do të fillojnë të vdesin në tre, katër, pesë ditë”, paralajmëron Kelman.
Pasgoditjet në ditët pas një tërmeti, mund të shembin më tej ndërtesat, duke paraqitur “një rrezik të madh dhe të frikshëm” si për të mbijetuarit ashtu edhe për ata që përpiqen t’i shpëtojnë ata, shtoi ai.
Rajonet e goditura nga tërmeti janë tronditur nga pasgoditje të pamëshirshme, duke përfshirë një lëkundje masive me magnitudë 7.5 të hënën.
Marrja e ndihmës në vendngjarje
Kelman tha se normalisht “shumica dërrmuese e të mbijetuarve nxirren jashtë brenda 24 orëve nga ekipet lokale, shpesh duke përdorur jo më shumë se duart e tyre ose një lopatë”.
Dhjetëra vende janë zotuar të dërgojnë ekipe kërkimi dhe shpëtimi, si dhe furnizime ndihme në Turqi dhe Siri.
Por tërmeti ndodhi në “një zonë të largët, në një zonë konflikti, ku është shumë e vështirë për t’u futur”, kujton Kelman.
Në përgjithësi duhen të paktën 24 orë që ekipet ndërkombëtare të shpëtimit të arrijnë, të organizohen dhe të fillojnë punën.
“Në atë pikë, një numër i mirë i njerëzve që mund të kishin mbijetuar tashmë kanë vdekur”, mendon ai.
Për zonat e goditura nga konflikti pranë kufirit sirian, qasja është akoma më i ndërlikuar.
Si të gjeni të mbijetuarit?
Pasi të arrini në vendin e ngjarjes, ka një sërë mënyrash që ekipet e shpëtimit mund të gjejnë të mbijetuarit e tërmetit, duke përfshirë qentë që nuhasin nëpër rrënoja.
Një ekip veçanërisht i famshëm i qenve të shpëtimit nga tërmeti nga Meksika është në Turqi, vuri në dukje Kelman.
Robotët dhe dronët po përdoren gjithashtu gjithnjë e më shumë për të hyrë në hapësira të vogla shumë të rrezikshme për njerëzit.
Pasi të gjendet një i mbijetuar, shpëtimtarët duhet të vendosin se si t’i nxjerrin më mirë.
Atje gjithashtu mund të nevojiten pajisje të mëdha si vinça për të ngritur pllakat e ndërtesave të shembura.
Ose ndonjëherë është e nevojshme të “këputet” një gjymtyrë “e cila është e shtypur nën një shtyllë ose një copë muri”, tha Kelman.
Para fillimit të 72 orëve
Kelman theksoi se “në fund të fundit, një operacion i suksesshëm shpëtimi fillon dekada para tërmetit në përpjekje për të ndaluar në radhë të parë kolapsin e infrastrukturës”.
“Nëse do të shihnim nivele të investimeve në parandalimin e fatkeqësive që po shohim në reagimin ndaj fatkeqësive, nuk do të ishim në këtë situatë”.
