Për të përfunduar këtë debat mbi fenë (jo për ta zgjidhur) ja mendimet e mia përfundimtare. Në planin personal, ka qenë një kohë shumë e gjatë e rinisë sime në Egjipt që kam kuptuar se fetë ishin vetëm një mjet për të nënshtruar mendjet dhe zemrat e popujve me rregulla dhe parime kastruese dhe drastike. Këto kanë penguar popujt të përparojnë normalisht sipas ligjeve të natyrës, vlerave morale universale, rregullave dhe ligjeve ku jetojnë, lirisë së shprehjes, mendimit dhe komunikimit apo të gjitha besimeve personale. Fetë mohojnë vlerat stërgjyshore të rrënjosura nga familja (dashuria të Ardheut, respekti për të tjerët, respektimi i specifikës etnogjuhësore dhe të origjinës sonë dalluese, etj.) dhe parimet e edukimit dhe arsimit shkencor të marrë, njohurive dhe përvojës së fituar, etj.
Prandaj, pasi kam pasur reflektime të pjekura, kam arritur në përfundim se njeriu absolutisht nuk ka nevojë për një fe për të besuar ose jo në një zot të vetëm ose jo. Pasi e zgjidha në thelb problemin e fesë, më duhej të zgjidhja vetëm atë të Zotit. Aty si mendimtar, intelektual dhe shkencëtar i lirë ende nuk e kam zgjidhur këtë problem sepse është i shumëfishtë dhe kompleks. Si ta përcaktojmë atë? A ka qenie të tjera njerëzore, kafshësh apo të tjerë diku tjetër përveç në planetin tonë? Pse ka shumë e shumë planetë të tjerë, shumë galaktika, shumë diej, shumë satelite, e kështu me radhë ad infinitum? Kjo pyetje e mbetur pezull, vendosa të përvetësoj agnosticizmin, domethënë pamundësinë e arritjes së absolutit, pasi as inteligjenca ime, as arsimi, as njohuritë e mia, as fetë nuk mund të më ndihmonin të gjeja një zgjidhje të kuptueshme ose të besueshme për këtë mister.
Thënë kështu, kthehem te problemi që Islami ka ngjallur deri më sot në vendet shqipfolëse të cilat e trashëguan këtë fe gjatë pushtimit osman më shumë se gjashtë shekuj më parë. Megjithatë, pa qortuar askënd për besimin në këtë fe apo të tjerët (që është një e drejtë e patjetërsueshme e çdo qenieje njerëzore) e kuptoj, unë që kam jetuar në një vend dhe mjedis mysliman, se kjo fe nuk është në përputhje me specifikën shqiptare një vend evropian dhe një grup etnik i vjetër me karakter të fortë, zakone unike dhe me një kulturë dhe gjuhë po aq stërgjyshore. Nuk do të bëj një ekzegjezë këtu as të kësaj feje, as të kushteve në të cilat populli pellazgo-shqiptar i është dorëzuar gjatë gjashtë shekujve të fundit një feje të ardhur nga vende të largëta që praktikisht nuk ka asgjë të përbashkët : as grupin etnik, as gjuhën, as kulturën, as shkrimin, as zakonet, as traditat, etj.
Prandaj këtu do të trajtoj problemin që aktualisht na preokupon dhe që është bërë kryefjalë ditët e fundit me rastin e mbarimit të Ramazanit, pra faljen publike të Bajramit në qendër të një qyteti të rëndësishme në Shqipërinë e mesme.
Para së gjithash, është lutja e një turme shumë të madhe besimtarësh (gra) që erdhën për t’u falur në një shesh të madh në një qytet në Shqipërinë qendrore.
Një shumicë “besimtarësh” ishin të mbuluar dhe ata që ishin përballë kësaj skene të cilat u fotografuan (akt vullnetar propagandistik) nuk ishin dukshëm të tipit Europian. Është një demonstrim i dukshëm i propagandës dhe prozelitizmit për t’u imponuar në vend. Situata po bëhet shumë e rëndë. Secili është i lirë të besojë në fenë e tij dhe të falet privatisht ose në xhami dhe kjo në një vend evropian laik si i yni, sepse ne nuk jemi zyrtarisht një vend mysliman siç është rasti në Arabi, Egjipt apo gjetkë.
Qeveria e Tiranës duhet t’i marri seriozisht këto manifestime fetare dhe këto kostume të një epoke të kaluar. Unë vetë, pasi kam jetuar 28 vjet në vendet arabe, nuk kam parë kurrë në kohën time gra të mbuluara apo tubime të tilla fetare. Situata është e rëndë dhe nesër do të jetë shumë vonë nëse nuk bëhet asgjë për të zhdukur këtë fenomen shkatërrues për qytetërimin. Ne duhet të sigurojmë që as Salafizmi, as Vehabizmi dhe as Vëllazëria Myslimane të mos vendosen përgjithmonë në Shqipëri, e cila është kthyer « porta e Evropës » për këto sekte ekstremiste. Unë nuk jam për zhdukjen e fesë myslimane e moderuar dhe normale por kundër ekstremizmit islamik.
Çfarë morali duhet të nxjerrim nga kjo ngjarje e pazakontë në një vend Europian të pamësuar me këtë lloj spektakli? Mbaj mend që ndodhi një ditë në sheshin e madh « Skënderbe » në Tiranë. Pra, pse të gjitha këto tubime fetare të përsëritura në sheshet publike në Shqipëri, në një vend zyrtarisht laik? Kush përfiton nga kjo lloj demonstrate e forcuar dhe e organizuar? Kush është organizatori, sponsori apo nxitësi? A është një lëvizje tinzare, objektivi i vetëm i së cilës është përhapja e një islami ekstremist dhe retrogradë në një pjesë të popullsisë që ka mbetur myslimane dhe që ka qenë gjithmonë e moderuar dhe tolerante ndaj dy feve të tjera kryesore të vendit ajo katolike dhe ortodokse (që kanë qenë shumë para Islamit)? A duan që me kohë dhe financime të huaja të krijojnë një “Albanistan” në Europë… që do të shërbejë si platformë për të pushtuar pjesën tjetër të Europës?! Kujdes pra: në mesin e ekstremistëve myslimanë nuk ka komb! Për ta vetëm feja është komb…ka vetëm “Shtete Islame” jo Kombe. Kjo nuk është në përputhje me kombin pellazgo-shqiptar! Pra, këta njerëz vetëm duan të përpiqen të shkombëtarizojnë popujt dhe të “krijojnë” “Shtete Islamike”.
Prandaj paralajmëroj autoritetet qeveritare në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni që të ndërmarrin hapat e nevojshëm për të siguruar që tubime të tilla fetare të mos ndodhin më në hapësirat publike dhe që ato të veprojnë në një mënyrë të rreptë në lokalet e zakonshme të lutjeve (xhamitë, kishat ose faltoret) në Europën juglindore ku ka vetëm shtete laike.
