Sophie është vetëm një nga 350,000 të rinjtë e rritur në Irlandë midis moshës 20-35 vjeç që ende jeton në shtëpinë e saj familjare.
Ashtu si shumë të rinj në Irlandë, 28-vjeçarja ekzekutive e marketingut nga Galway nuk mund të mendojë shumë për të banuar ndaras.
Ky problem nuk është unik për Irlandën, pasi sipas Eurostat, afërsisht 67% e njerëzve (midis 16-29) në Evropë jetojnë në shtëpi me prindërit ose të afërmit e tyre – edhe pse për disa, kjo nuk është një zgjedhje, shkruan Euronews, përcjell Telegrafi.
Ajo tha për Euronews se inflacioni në rritje i shoqëruar me krizën e kostos së jetesës është kryesisht fajtor: “Është kaq zhgënjyese, unë kam një diplomë master, një pagë të mirë dhe si shumë nga miqtë e mi po kursej për të blerë një shtëpi”.
Çështja e hipotekës
Duke marrë parasysh që çmimet e banesave mesatarisht në Irlandë janë 94% mbi ato të BE-së, dilema e Sophie nuk është befasuese.
Në mënyrë që të kualifikohen për një hipotekë në Irlandë, blerësit për herë të parë janë të kufizuar në një hua prej katërfishi i të ardhurave të tyre bruto vjetore.
Veç kësaj, çmimet e banesave në të gjithë vendin janë rritur me 537% që nga viti 1988 dhe nuk janë në përputhje me fitimet e sotme.
Sipas të dhënave, profesionistët në Irlandë marrin një pagë mesatare prej 45,000 euro. Megjithatë, Zyra Qendrore e Statistikave të Irlandës (OSHC) zbuloi së fundmi se çmimi mesatar i banesave irlandeze tani është 359,000 euro rekord.
Pra, për blerësit me të ardhura të vetme, për herë të parë me një pagë prej 45,000 euro, shuma maksimale që mund të marrin hua është 180,000 euro, që është pak më shumë se gjysma e çmimit mesatar të shtëpisë.
Irlanda dhe Italia
Çmimet e banesave dhe qiratë ndryshojnë nga një shtet anëtar i BE-së në tjetrin, në fakt, në disa vende të BE-së, çmimet e banesave kanë rënë vitet e fundit.
Italia, për shembull, përjetoi një bum deri në krizën financiare në 2008 dhe më pas kostoja e pronës ra në mënyrë të qëndrueshme.
Madje, sipas Eurostat, çmimet ishin më të lira në vitin 2022 krahasuar me vitin 2010.
Ndërsa qiratë janë rritur në Itali, diferencat janë margjinale në krahasim me Estoninë, Lituaninë ose Irlandën ku qiraja mesatare mujore ishte 1,733 € në dhjetor 2022, që është 126% më e lartë se në 2011.
Nëse çmimet italiane të banesave janë më tërheqëse për blerësit e mundshëm, a përkthehet kjo në nivele më të larta të pronësisë midis të rinjve?
Përkundrazi, shkruan Euronews, duke shtuar se një përqindje më e lartë e të rinjve jetojnë në shtëpi me prindërit e tyre në Itali sesa në Irlandë.
Pra, cilët janë shtytësit e kësaj tendence në të dy vendet?
Ndërsa pagat bruto mesatare në Irlandë janë dukshëm më të larta se në Itali, shtëpitë e disponueshme janë gjithashtu të pakta në Ishullin Emerald.
“Në vitin 2010, ne kishim 24,000 prona me qira të reklamuara në Daft (sajti kryesor i pronave në Irlandë) në çdo ditë të atij viti, krahasuar këtë me shifrat e fundit kur kishim vetëm 700 prona të disponueshme në të gjithë vendin”, ka treguar Mark Rose, drejtor menaxhues i “Rose Properties”.
“Pra, tani kemi afërsisht 3% të asaj që ishte në dispozicion në 2010. Pra ne kemi nevojë për mijëra prona me qira sot, nesër ose sa më shpejt të jetë e mundur, ato nevojiten urgjentisht, urgjentisht”, shtoi Rose.
Veç kësaj, Zyra Qendrore e Statistikave vlerësoi se popullsia në Irlandë u rrit me 88,800 midis prillit 2021 dhe prillit 2022, rritja më e madhe 12-mujore e popullsisë që nga viti 2008 dhe kjo është kryesisht për shkak të një rritjeje prej 445% të migrimit.
Po Italia?
“Prona mund të jetë më e lirë në Itali, por problemi qëndron në tregun e punës të stagnuar në vend”, mendon Mimmo Parisi, një profesor sociologjie nga Universiteti i Misisipit.
Këshilltari i lartë për zhvillimin evropian dhe të shkencës së të dhënave tha për Euronews: “Të gjithë janë duke kërkuar për atë punë të ëndrrave në Itali dhe profesionistët nuk lëvizin shumë, pasi gjejnë një pozicion ëndrrash, qëndrojnë. Si pasojë, ka më pak vende pune dhe është e vështirë për të rinjtë të hyjnë në tregun e punës”.
Në këtë drejtim, gjithashtu vlerësohet se papunësia e lartë e të rinjve në Itali është një faktor kryesor.
Sipas institutit kombëtar të statistikave të Italisë, ISTAT, shkalla e papunësisë (për të rinjtë e moshës 15-24 vjeç) ishte 22.9% në janar 2023, gati tetë pikë më e lartë se mesatarja e BE-së prej 15.1%, si pasojë të rinjtë italianë janë më pak të pavarur financiarisht.
Ndërkohë sipas Organizatës për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD), Italia është i vetmi vend evropian ku pagat ranë midis 1990 dhe 2020, të gjitha shtetet e tjera anëtare pësuan një rritje me Lituaninë që kryeson tarifën me një rritje prej 276.3%.
“Shumë studentë qëndrojnë në universitet edhe pak më gjatë kur kërkojnë për atë ‘punë të ëndrrave’, që siç kemi mësuar është e vështirë për t’u gjetur. Kjo i detyron të rinjtë të mbështeten më shumë tek prindërit e tyre derisa të ndodhë kjo”, tha Parisi.
Për të vështirësuar këtë, një bankë italiane nuk do të miratojë një hipotekë pa një kontratë pune të përhershme të njohur ndryshe si ‘il contratto a tempo indeterminato’, gjë që krijon pengesa shtesë.
