Spanja po kundërshton atmosferën mbizotëruese politike midis vendeve perëndimore kur bëhet fjalë për migracionin dhe politikat në lidhje me kontinentin afrikan.
Në një kohë kur SHBA-të, Mbretëria e Bashkuar, Franca dhe Gjermania po i shkurtojnë të gjitha buxhetet e tyre të ndihmës për zhvillim, Madridi mbetet i përkushtuar për zgjerim të vazhdueshëm, megjithëse nga një pikënisje më e ulët.
Këtë javë, kryeqyteti spanjoll ka qenë mikpritës i një “konference botërore mbi njerëzit me prejardhje afrikane” të mbështetur nga Bashkimi Afrikan. AfroMadrid2025 do të diskutojë drejtësinë restauruese dhe krijimin e një fondi të ri zhvillimi.
Është vetëm shenja e fundit se si qeveria e udhëhequr nga socialistët e Spanjës po kërkon të thellojë dhe diversifikojë angazhimin e saj me kontinentin dhe fqinjin e afërt që shtrihet vetëm pak kilometra në jug, përtej Ngushticës së Gjibraltarit.
Në korrik, Ministri i Jashtëm José Manuel Albares krijoi një këshill të ri këshillues me figura të shquara intelektuale, diplomatike dhe kulturore, më shumë se gjysma e të cilëve ishin afrikanë, për të monitoruar zbatimin e strategjisë së detajuar Spanjë-Afrikë që qeveria e tij publikoi në fund të vitit të kaluar.
Janë planifikuar ambasada të reja në jug të Saharasë dhe partneritete në biznes dhe arsim.
Kontrasti midis qasjes së Spanjës dhe asaj të të tjerëve në Perëndim nuk është vetëm në shpenzime, por edhe në ton dhe mentalitet – dhe askund më shumë sesa në trajtimin e migracionit.
Ngjashëm me vende të tjera të Evropës, Kryeministri Pedro Sanchez po kërkon mënyra për të frenuar fluksin e mbërritjeve të parregullta.
Ashtu si udhëheqës të tjerë të qendrës së majtë dhe të qendrës së djathtë, ai e gjen veten përballë një sfide elektorale nga e djathta radikale, kryesisht e nxitur nga shqetësimi i disa votuesve për migracionin, me partinë e linjës së ashpër Vox të vendosur mirë në parlament dhe që renditet rregullisht e treta në sondazhet e opinionit publik.
Në korrik, forca shtesë sigurie u desh të dislokoheshin kundër bandave raciste që endeshin rrugëve të Torre Pacheco, në rajonin e Murcias – ku shumë afrikanë punojnë në sektorin e lulëzuar të hortikulturës – pasi tre marokenë u akuzuan për rrahjen e një pensionisti.
Ndërsa Partia Popullore konservatore e opozitës mbetet në favor të një pjese të imigracionit, por për arsye kulturore dëshiron t’i japë përparësi latino-amerikanëve në vend të afrikanëve, Vox ka qenë më radikale.
Duke iu përgjigjur incidentit të Murcias, Vox bëri thirrje për një goditje ndaj emigrantëve që marrin vende pune më pak të kualifikuara. Mesazhi synonte kryesisht afrikanët që punonin në prodhimin e frutave dhe perimeve, që tani është kaq i rëndësishëm për ekonominë jugore të Spanjës.
Por për qeverinë, migrimi paraqet sfida që janë po aq praktike sa edhe politike.
Më shumë se 45,000 njerëz bënë kalimin e rrezikshëm detar nga bregu perëndimor i Afrikës në arkipelagun spanjoll të Ishujve Kanarie vitin e kaluar. Vlerësimet e atyre që vdiqën gjatë përpjekjes variojnë midis 1,400 dhe një shifër marramendëse prej 10,460.
Të tjerë bëjnë udhëtimin më të shkurtër përmes Ngushticës së Gjibraltarit ose Mesdheut për të zbarkuar në plazhet andaluziane ose për të provuar të kalojnë gardhet kufitare të Ceutës dhe Melillës, dy qyteteve enklava spanjolle në bregdetin e Afrikës së Veriut.
Administrata spanjolle duhet të akomodojë të sapoardhurit, të përpunojë kërkesat e tyre dhe të menaxhojë përthithjen e tyre në shoqërinë e gjerë, qoftë të përkohshme apo më afatgjatë.
Megjithatë, me një gjuhë dukshëm të ndryshme nga mesazhet armiqësore që burojnë nga shumë kryeqytete evropiane, qeveria e Sanchez pranon hapur realitetet e vështira ekonomike në terren në Afrikën Perëndimore që i shtyjnë njerëzit të rrezikojnë jetën e tyre në përpjekje për të arritur në Evropë.
Dhe po përpiqet të shkojë përtej thjesht thënies “jo” për të sapoardhurit. Në vend të kësaj, po zhvillon alternativa krijuese, me premtimin për të nxitur lëvizjet e njerëzve që janë të sigurta, të rregullta dhe “të dobishme reciprokisht”.
Gjatë udhëtimit të tij në Mauritani vitin e kaluar, Sanchez theksoi kontributin që emigrantët japin në ekonominë spanjolle.
“Për ne, fenomeni migrator nuk është vetëm një çështje parimesh morale, solidariteti dhe dinjiteti, por edhe një çështje racionaliteti”, tha kryeministri.
Qeveria spanjolle financon skema trajnimi për të rinjtë e papunë në vende si Senegali, veçanërisht për migrantët e parregullt që janë kthyer, për t’i ndihmuar ata të zhvillojnë mjete të reja jetese të qëndrueshme në atdhe.
Dhe ka zgjeruar një program “migrimi rrethor” që u jep afrikanëve perëndimorë viza afatshkurtra për të ardhur në Spanjë për periudha të kufizuara pune sezonale, kryesisht në bujqësi, dhe më pas për t’u kthyer.
Këto çështje ishin në qendër të axhendës kur Sanchez vizitoi Senegalin, Gambinë dhe Mauritaninë në gusht të vitit të kaluar.
Një marrëveshje për migrimin rrethor me të parën kishte qenë në fuqi që nga viti 2021, por marrëveshje të ngjashme kanë pasuar që atëherë me qeveritë e Mauritanisë dhe Gambisë.
Argumenti themelor për këtë qasje të veçantë u paraqit në detaje në strategjinë Spanjë-Afrikë të ministrisë së jashtme. Kjo strategji argumentonte se Evropa dhe Afrika “përbëjnë pjesë të së njëjtës hapësirë gjeopolitike”.
Por menaxhimi i migracionit është vetëm një motiv për vendimin spanjoll për të vënë theksin në ndërtimin e marrëdhënieve me Afrikën – dhe në fakt për të mbështetur një axhendë shumë më të gjerë socio-kulturore.
Premisa themelore në themel të shtrirjes së aktivitetit të Madridit është se Spanja, si vendi evropian më i afërt me kontinentin, ka një interes thelbësor vetjak në përparimin e Afrikës drejt zhvillimit gjithëpërfshirës dhe të qëndrueshëm, si dhe paqes dhe sigurisë.
Ky arsyetim themelor mund të duket i qartë.
Megjithatë, sigurisht që historia e kishte çuar Spanjën në një rrugë krejt tjetër.
Përveç disa pikëmbështetjeve në Magreb dhe një posti të vogël tropikal – Guinea Ekuatoriale e pavarur e sotme – zgjerimi i saj kolonial në shekujt 16 dhe 17 ishte drejtuar kryesisht përtej Atlantikut.
Dhe gjatë dekadave të fundit, çështjet evropiane dhe Lindja e Mesme kishin tendencë të dominonin prioritetet e politikës së jashtme të Madridit, ndërsa përfituesit kryesorë të mbështetjes së saj për zhvillim ishin vendet e ish-perandorisë së saj të madhe në Amerikën Qendrore dhe Jugore.
Megjithatë, vitet e fundit kanë parë qeverinë e Sanchez të kryesojë një zgjerim themelor të perspektivës.
Sapo Albaresi ishte emëruar ministër i jashtëm në korrik 2021, ai nisi një ristrukturim të departamentit të tij, pjesërisht për të forcuar angazhimin e tij jo vetëm me Amerikën Latine, por edhe me Sahelin dhe Afrikën e Veriut.
Konfirmimi i theksit më të gjerë gjeografik erdhi me një plan bashkëpunimi për zhvillim për periudhën 2024-27, i cili për herë të parë e përcaktoi Afrikën Perëndimore, përfshirë Sahelin, si një nga tre rajonet e prioritarizuara për ndihmë, së bashku me Amerikën Qendrore dhe Jugore.
Strategjia e Spanjës për Afrikën i kushton rëndësi të madhe jo vetëm sektorëve ekonomikë si infrastruktura, dixhitalizimi dhe tranzicioni energjetik, por edhe veçanërisht arsimit dhe punësimit të të rinjve.
Dimensioni kulturor përfshin jo vetëm promovimin e gjuhës spanjolle, me një prani të zgjeruar të Institutit Cervantes, por edhe programe për të ndihmuar lëvizshmërinë e mësuesve dhe studiuesve akademikë.
Bashkëpunimi në fushën e sigurisë, veprimi kundër ndryshimeve klimatike, fuqizimi i grave dhe një prani diplomatike e zgjeruar nuk janë komponentë të papritur në mjedisin e sotëm.
Megjithatë, strategjia i kushton gjithashtu shumë vëmendje publikisht mbështetjes së ideve demokratike, Bashkimit Afrikan dhe, në veçanti, organizatës rajonale të Afrikës Perëndimore Ecowas.
Ky do të jetë një inkurajim i mirëpritur publik për këtë të fundit, e cila aktualisht është nën presion të rëndë pasi pa vitin e 50-vjetorit të saj të njollosur nga dalja e shteteve saheliane – Burkina Faso, Mali dhe Nigeri – juntat ushtarake në pushtet të të cilave kanë refuzuar të zbatojnë protokollin e saj mbi demokracinë dhe qeverisjen e mirë.
Ndërkohë, në një mesazh të drejtuar po aq sa ndaj audiencës vendase të Madridit, aq edhe ndaj partnerëve të saj nën-Saharianë, ministria e jashtme tha se “mbështetja e diasporës afrikane dhe lufta kundër racizmit dhe ksenofobisë janë gjithashtu përparësi kyçe”.
Sigurisht, fjalët e bukura janë vetëm hapi i parë. Por në klimën e sotme të acaruar ndërkombëtare, një gjuhë e tillë bie vërtet në sy.
