Bota
Qyteti legjendar: Ja cila është historia e vërtetë e Trojës
Nga Avery Hurt
“Discover Magazine”
Ka Perëndi zemërake dhe ndërhyrëse në jetën e njerëzve, një gjysmëperëndi që vritet dhe një hero fatkeq, dashuri dhe thyerje zemre, triumf dhe humbje. Nuk është çudi pse “Iliada” ka ndikuar për mijëra vjet në letërsinë perëndimore.
Fjala “Iliad” vjen nga “Ilion”, një emër i lashtë për Trojën dhe historia zhvillohet në ditët e fundit të rrethimit 10-vjeçar të atij qyteti. Zakonisht poema e famshme i atribuohet Homerit, një poeti grek që shkroi në fundin e shekullit VIII-të ose fillimin e shekullit VII-të Para Krishtit.
Homeri mund të ketë qenë autori i vetëm, ose ai ishte ndoshta personi që shkroi i pari një poezi të përshtatur nga një traditë e gjatë gojore. Në çdo rast, ngjarjet e përshkruara në poezi ndodhën disa qindra vjet para se të shkruhej “Iliada”.
Njëlloj si me legjendat mbi mbretin Artur në Britaninë e Madhe, historia e Trojës është treguar në shumë mënyra të ndryshme nga shumë njerëz të ndryshëm. “Iliada” e Homerit është vetëm rrëfimi i një pjese të historisë (dhe nuk përfshin episodin e kalit prej druri). Gjithashtu si legjendat arturiane, është e vështirë të dihet se sa legjenda bazohet në diçka që ka ndodhur vërtetë. A pati Luftë tëTrojës? A ishte Troja një qytet i vërtetë?Gjatë 150 viteve të fundit, arkeologët u janë përgjigjur disa prej këtyre pyetjeve. Por ka akoma shumë për të mësuar rreth Trojës dhe legjendave që rrethojnë qytetin antik.
Në shekullin XIX, studiuesi anglez Frenk Kalvert shkoi si një diplomat britanik në Turqi, dhe u vendos pranë Hisarlik në Turqinë Perëndimore. Si një arkeolog i aftë (edhe pse pa shumë përvojë), Kalvert bëri një gërmim paraprak, duke besuar se do të zbulonte vendndodhjen e Trojës, bazuar në kërkimet e mëparshme të bëra nga gazetari dhe studiuesi skocez Çarls Meklaren.
Por Kalvert nuk kishte para për të financuar një ekspeditë të plotë. Ndërkohë Hajrih Shlieman e pati këtë mundësi. Ai ishte një biznesmen i pasur gjerman dhe arkeolog autodidakt. Gjatë shekullit XIX, shumica e studiuesve mendonin se Lufta e Trojës ishte një legjendë pa asnjë bazë të vërtetë.
Shlieman donte t’u tregonte që ata e kishin gabim. Kur Kalvert i tha Shlieman se Hisarliku mund të ishte në të vërtetë Troja e lashtë, Shlieman hoqi dorë nga interesat e tij në biznes, dhe e përdori të gjithë pasurinë e tij për të gjetur qytetin antik.
Në vitin 1870 ai filloi të gërmonte në vendin që kishte identifikuar Meklaren dhe Kalvert. Dhe ai ishte i sigurt se rrënojat që zbuloi i përkisnin Trojës. Megjithatë, Shliman bëri shumë gabime. Ai nuk ia njohu meritat Meklaren dhe Kalvert për identifikimin e vendbanimit të lashtë.
Po ashtu ai nisi gërmimet para se të kishte leje zyrtare nga qeveria turke. Por gabimet e tij më të rënda ishin të natyrës arkeologjike. Në sezonin e tretë të gërmimeve, ai hapi një hendek të madh 14 metra të thellë. Duke qenë i vendosur të gjente Trojën legjendar, Shliman kaloi nëpër duart shumë shtresa që bartnin dëshmi arkeologjike të rëndësishme, duke hedhur mënjanë gjithçka që nuk ishte në funksion të qëllimit të tij.
Gjithsesi, arkeologët kanë vazhduar gërmimet në këtë sit, dhe kanë bërë shumë zbulime të rëndësishme në mbetjet e qytetit apo qyteteve. Në fakt, ishin 9 lloje relikesh. Sa herë që shkatërrohej Troja, më shpesh nga zjarri apo tërmeti, të mbijetuarit e rindërtonin qytetin mu mbi rrënojat e Trojës së mëparshme.
Pushtimi dhe rindërtimi i vazhdueshëm i këtij qyteti, ka ndodhur ndoshta për shkak të vendndodhjes së tij. Troja pozicionohej në hyrje të Dardaneleve, një ngushticë që lidh Detin e Zi me atë Egje, një pozicion kyç për rrugët tregtare. Ajo kishte një pozitë strategjike edhe për tregtinë në rrugë tokësore, pasi ndodhej përgjatë rrugës midis Anadollit dhe Evropës.
Troja e parë, një fshat i vogël, daton rreth vitit 3.000 para Erës Sonë, në epokën e hershme të bronzit.
Troja e dytë ishte një vendbanim disi më i madh i rrethuar nga një mur i fortë. Rreth viteve 1750-1180 Para Krishtit në Epokën e Vonë të Bronzit, qytetet ishin bërë edhe më të fortifikuara. Troja e VI dhe VII ishin të rrethuara me mure të trashë të pjerrët që përmbanin godina mbresëlënëse.
Por a janë të vërteta legjendat mbi të? Cila nga Trojat ishte ajo e Homerit? Në dallim nga Shliman, arkeologët që studiojnë sot sitin arkeologjik nuk po përpiqen të gjejnë prova që snë një mënyrë apo tjetrën vërtetojnë atë që rrëfen “Iliada”. Gjithsesi, ajo që ata kanë gjetur ofron disa të dhëna.
Shliman mendonte se Troja e dytë ishte në fakt ajo e poezisë së Homerit, por të dhënat nga karboni dhe analiza e qeramikës kanë treguar se ajo është të paktën 1.000 vjet më e vjetër për t’iu përshtatur përshkrimit të“Iliadës”. Më shumë kanë të ngjarë t’i përkasin Troja VI dhe VII, pra deri në Epokën e Bronzit të Vonë.
Troja VI u shkatërrua nga një tërmet, dhe jo nga ushtritë e Agamemnonit. Të mbijetuarit rindërtuan qytetin, por edhe ai u shkatërrua brenda një brezi. Qytetit u dogj dhe u plaçkit, dhe më e rëndësishmja, u rindërtua jo nga të mbijetuarit, por nga një popull tjetër.
A është kjo Troja e Homerit? Ndoshta. Disa arkeologë mendojnë se ka të ngjarë që lufta që e shkatërroi Trojën VII,të ketë qenë pikërisht lufta që frymëzoi “Iliadën” dhe vepra të tjera. Të tjerët nuk janë dhe aq të sigurt. Në çdo rast, letërsia nuk supozohet të jetë histori.
Në kohën kur Homeri shkroi poemën e tij, 500 vjet pas Luftës së Trojës, qyteti ishte tashmë një gërmadhë.
Ka të ngjarë qëkur poeti donte të tregonte një histori të Perëndive dhe heronjve njerëzorë, ai të përdorte si frymëzim dhe si mjedis rrënojat e Trojës. Pavarësisht nëse poema bazohet në një histori të vërtetë apo ishte thjesht një trillim i shkëlqyer, historia e Trojës është ende e dashur gati tre mijë vjet më vonë. / bota.al
Bota
Peskov: Rusia pajtohet me vlerësimin e Trump, bisedimet në fazën përfundimtare
Kremlini tha se pajtohet me Presidentin e SHBA-së, Donald Trump, se bisedimet për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë janë në fazën përfundimtare.
I pyetur nga gazetarët nëse Moska ndan vlerësimin e Trump pas bisedimeve me Presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky, zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov u përgjigj: “Sigurisht”.
Peskov refuzoi të komentojë mbi idenë e një zone të lirë ekonomike në Donbas ose mbi të ardhmen e termocentralit bërthamor Zaporizhzhia, i cili kontrollohet nga Rusia, duke thënë se Kremlini e konsideronte të papërshtatshme.
“Për momentin, nuk e konsiderojmë të nevojshme të japim detaje”, tha ai.
Sipas tij Ukraina duhet të tërheqë trupat e saj nga pjesa e Donbasit që ende e kontrollon nëse dëshiron paqe dhe se nëse Kievi nuk arrin një marrëveshje, atëherë do të humbasë edhe më shumë territor.
Putin dhe Trump folën të dielën përpara takimit të Trump në Miami me Presidentin ukrainas Volodymyr Zelenskiy. Zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov tha se një tjetër telefonatë ishte planifikuar shumë shpejt.
Bota
Kush është “zbatuesi hije” i Shtëpisë së Bardhë me ndikim të jashtëzakonshëm te Trump
Presidenti Trump ishte i lodhur. Gjatë një takimi me ligjvënësit e grupit republikan në Shtëpinë e Bardhë gjatë verës, Trump qortoi ashpër kreun e House Freedom Caucus, Andy Harris, sepse kishte ngritur shqetësime rreth legjislacionit kryesor të presidentit për taksat dhe shpenzimet. Trump kërkoi që Harris të rreshtohej…pastaj presidenti u largua papritur nga dhoma, sipas njerëzve që morën pjesë në takim.
Pasi Trump u largua, Harris e drejtoi zemërimin e tij te James Blair, një nga këshilltarët kryesorë të presidentit. Harris e akuzoi Blair-in se donte të gjente një sfidues republikan në zgjedhjet primare për ta rrëzuar atë.
“Unë thjesht punoj për presidentin, zotëri,” u përgjigj Blair, sipas njerëzve në dhomë. Ky nuk ishte një mohim.
Blair, një operativ 36-vjeçar qeros nga Florida, të cilin kolegët e përshkruajnë si intensiv dhe të zjarrtë, është bërë një figurë tejet e rëndësishme në mandatin e dytë të Trump-it, duke bindur ligjvënësit, duke zbatuar besnikërinë ndaj Trump-it, duke formësuar mesazhet e presidentit për shëndetësinë dhe ekonominë, si dhe duke orkestruar strategjinë e Shtëpisë së Bardhë për zgjedhjet e mesmandatit të vitit të ardhshëm.
Gjurmët e tij janë aq të dukshme në planin e rishpërndarjes së zonave të Republikanwve, saqë disa ndihmës të Shtëpisë së Bardhë i referohen atij si “Blairymandering.”
Titulli i Blair-it – zëvendësshef i stafit – nuk e pasqyron plotësisht ndikimin e tij. Ai ishte në mesin e shtatë zyrtarëve të lartë, përfshirë zëvendëspresidentin dhe Sekretarin e Shtetit, që përfaqësuan administratën ë një set fotografik të fundit për Vanity Fair. Ai e përshkroi veten si një “rojtar”.
“Presidenti mbështetet tek ai jashtëzakonisht shumë,” tha Russell Vought, drejtor i Zyrës së Menaxhimit dhe Buxhetit, në një intervistë.
Deri më tani, Blair i ka mbajtur republikanët kryesisht të bashkuar rreth Trump-it. Ai ndihmoi në sigurimin e kalimit të paketës së taksave dhe shpenzimeve të Trump-it, duke kufizuar largimet nga radhët e republikanëve të Kongresit dhe duke fituar mbështetjen e Harris dhe konservatorëve të tjerë.
Në një deklaratë, Harris tha se “mosmarrëveshjet nuk janë të pazakonta gjatë negociatave të nivelit të lartë” dhe e quajti punën e Blair-it “të lavdërueshme”. Një zëdhënëse e Harris hodhi poshtë pretendimin se kongresmeni ngriti mundësinë e një sfide në primare gjatë takimit në Shtëpinë e Bardhë.
Por përpara ka sfida të mëdha. Blair po përpiqet të shmangë humbje republikane në mesmandat. Blair po punon për të parandaluar thellimin e çarjeve në Partinë Republikane. Dhe ai do të duhet të bindë republikanët skeptikë dhe gjykatat që të pranojnë përpjekjet e tij për të riformuar hartat e Kongresit.
Jo më një “i ngurtë”
Blair u soll në fushatën presidenciale të Trump-it të vitit 2024 nga atëherë shefja e fushatës Susie Wiles, e cila tani shërben si shefe e stafit të Shtëpisë së Bardhë. Wiles dhe Blair më parë punuan për guvernatorin e Floridës, Ron DeSantis, dhe më vonë u ftohën me të pasi u larguan në fillim të vitit të parë të guvernatorit në detyrë.
Një nga punët e para të Blair-it për Trump-in gjatë primareve të vitit 2024 ishte sulmi ndaj DeSantis, shpesh duke përdorur informacione rreth guvernatorit që i kishte mbledhur duke punuar për të.
Pas atentatit ndaj Trump-it në korrik 2024, Blair ndonjëherë sillte një jelek antiplumb dhe një armë në punë, kujtojnë ish-ndihmësit e fushatës.
Blair fillimisht nuk kishte një marrëdhënie të ngushtë me Trump-in, i cili u thoshte ndihmësve në atë kohë se ai ishte “i ngurtë”. Por Trump e njohu Blair-in pas zgjedhjeve dhe tani flet me të rregullisht, sipas zyrtarëve të Shtëpisë së Bardhë.
Blair është kërkues, i prirur për të kritikuar dhe vazhdimisht në telefonin e tij, sipas njerëzve që e njohin. Disa në Uashington e quajnë atë “Orakulli” për shkak të njohurive të tij enciklopedike mbi të dhënat. Fjalitë e tij shpesh fillojnë me: “Presidenti dëshiron…”
“Ka një arsye pse Presidenti Trump e thërret zëvendësshefin e tij të stafit ‘James i Shkëlqyer’,” tha zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë Karoline Leavitt.
Blair ndonjëherë ka përqafuar rolin e “policit të keq”, duke u dërguar lajme të vështira për t’u gëlltitur ligjvënësve. Ai u tha republikanëve që kishin shqetësime rreth paketës së taksave dhe shpenzimeve se një votë kundër legjislacionit do ishte një votë kundër presidentit dhe axhendës së tij dhe do trajtohej si e tillë, sipas njerëzve të njohur me bisedat. Kjo u pa nga disa ligjvënës si një kërcënim.
Ai shpesh këshillon ligjvënësit republikanë se si duhet të votojnë, si duhet të drejtojnë fushatat, kur nuk duhet të kërkojnë poste më të larta dhe kur Trump është i zemëruar. Ai u kujton ligjvënësve se Trump është më popullor në rrethet e tyre sesa janë ata vetë, duke sjellë ndonjëherë sondazhe për të përforcuar argumentin e tij. Ndërsa Trump ka bërë presion për të hequr *”filibuster”-in, Blair është takuar privatisht me senatorët javët e fundit për të paraqitur ndryshimet e mundshme.
Blair ka filluar t’u japë këshilla anëtarëve mbi përballueshmërinë e jetesës që nuk përputhen gjithmonë me mesazhet publike të Trump-it, duke thënë se kjo çështje do jetë në qendër të zgjedhjeve të mesmandatit.
“Jo shumë respekt”
Taktikat e Blair-it kanë zemëruar disa në Kapitol Hill. Anëtarët janë ankuar privatisht se si Shtëpia e Bardhë nuk duket se e kupton që Kongresi është një degë e barabartë e qeverisë. Disa republikanë kanë njoftuar tërheqjen në vend që të përballen me rizgjedhjen, dhe të tjerë po e konsiderojnë tërheqjen, thanë republikanët e lartë të Hill-it.
Deputetja Marjorie Taylor Greene, që po tërhiqet, shprehu zemërim te zyrtarët e Shtëpisë së Bardhë në fillim të këtij viti se Blair dhe ekipi i marrëdhënieve legjislative ishin përçmues ndaj saj. Zyra e saj nuk iu përgjigj kërkesave për koment.
“Nuk ka shumë respekt ndaj Kongresit”, tha Erick Erickson, një aktivist konservator.
Në një deklaratë të shkruar, Blair citoi nga fjalimi i përgatitur që Presidenti John F. Kennedy do mbante në Dallas ditën kur u vra: “Gjithmonë do ketë zëra disidentë në vend, duke shprehur kundërshtim pa alternativa, duke gjetur gabime por asnjëherë favor, duke parë errësirë në çdo anë dhe duke kërkuar ndikim pa përgjegjësi.”
Blair ka bërë presion mbi anëtarët në rrethe konkurruese që të kandidojnë për rizgjedhje pasi mori vesh se po planifikonin të tërhiqeshin ose të kërkonin një zyrë tjetër. Ndonjëherë, bisedat janë nxehur. Ai e shkurajoi ligjvënësin Mike Lawler nga kandidimi për guvernator në Nju Jork, dhe këshilloi deputetin Bill Huizenga kundër kandidimit për Senat në Miçigan, duke zemëruar këtë të fundit.
“A është ai i drejtpërdrejtë? Sigurisht. Kjo është një gjë e mirë për sa më përket mua. Një nga problemet në Uashington është se shumë njerëz janë të butë,” tha Lawler. Blair u shpreh “shumë mirënjohës” që anëtarët dëgjuan.
Muajt e fundit, Blair e ka kthyer fokusin te zgjedhjet e mesmandatit. Ai dha një prezantim në PowerPoint mbi garat dhe strategjitë e veçanta për ndihmësit e Shtëpisë së Bardhë në Camp David. Dhe ai ka intervistuar kandidatë për dhjetëra gara potenciale, duke pyetur për besnikërinë e tyre ndaj Trump-it, nëse mbështesin axhendën e presidentit dhe si planifikojnë të fitojnë.
Blair e ka përshkruar veten te bashkëpunëtorët si “shumë djathtas”, por ai ndonjëherë i paraqet presidentit dhe ekipit të tij të dhëna që tregojnë dobësitë e mundshme politike të politikave të administratës. Ai ka informuar zyrtarët e Shtëpisë së Bardhë mbi sondazhet që tregojnë se bastisjet e emigracionit që përqendrohen në dëbimin e kriminelëve do ishin më popullore sesa bastisjet me shtrirje të gjerë. Ai i dha Trump-it grafiqe së fundmi që tregonin se sa pesimistë ishin shumë amerikanë për ekonominë.
Në prill, Blair i prezantoi presidentit një plan agresiv për të rishikuar hartat e Kongresit në përpjekje për të mbajtur kontrollin republikan të Dhomës. Plani ishte guximshëm, por Trump-it i pëlqeu dhe i tha Blair-it të sulmonte.
Për javë të tëra, Blair u bëri presion ligjvënësve të Indianas, përfshirë kreun e Senatit shtetëror Rodric Bray, për të mbështetur një plan rishpërndarjeje të zonave të mbështetur nga Trump. Në një telefonatë natën para votimit, Blair e akuzoi Bray-n se po luante lojëra dhe po punonte kundër republikanëve. Bray i tha se rishikimi i hartave nuk ishte i duhur. Aleatët e Trump tani po paralajmërojnë të mos mbështesin krerët republikanë të shtetit në primare.
Wall Street Journal – Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
Bota
Presidenti i Federatës Argjentinase të Futbollit, Tapia, rrezikon burgun
Sistemi i drejtësisë argjentinase ka ngritur zyrtarisht akuza ndaj presidentit dhe financierit të Federatës së Futbollit Argjentinas (AFA), Claudio “Chiqui” Tapia dhe Pablo Toviggino, në një hetim mbi kontributet e sigurimeve shoqërore dhe taksave të tjera. Procedurat rrjedhin nga një ankesë e paraqitur nga Drejtoria e Përgjithshme e Taksave (DGI) dhe kanë të bëjnë me taksa të papaguara që arrijnë në total mbi 19 miliardë peso, ekuivalente me afërsisht 13 milionë dollarë, gjatë dy viteve të fundit.
Parregullsitë e supozuara kanë të bëjnë me mbajtjet e TVSH-së, taksën mbi të ardhurat dhe kontributet e pensioneve midis marsit 2024 dhe shtatorit 2025. Ligji argjentinas parashikon dënime me burg nga dy deri në gjashtë vjet për këto vepra penale. Sipas prokurorisë, duke pasur parasysh dimensionin financiare të AFA-s dhe shumën e diskutuar, hetimi mund të shtrihet edhe tek anëtarët e tjerë të bordit drejtues. Ky është i pari nga tre hetimet e hapura ditët e fundit që përfshijnë menaxhmentin e lartë të federatës së futbollit.
Hetimet e tjera kanë të bëjnë me parregullsi të dyshuara financiare që lidhen me kompaninë Sur Finanzas dhe blerjen e një prone luksoze në provincën e Buenos Aires. Nga ana e saj, AFA ka mohuar akuzat, duke denoncuar një “sulm të koordinuar” nga qeveria e Presidentit Javier Milei. Përballja mes palëve vazhdon për më shumë se një vit dhe është nxitur nga plani i qeverisë për të futur modelin e shoqërisë aksionare në futboll, një propozim deri më tani i refuzuar nga AFA dhe shumica e klubeve.
-
Albania2 days agoShqiptari në Britani shpëton nga deportimi pasi “partnerja nuk i flet shqip”
-
Albania16 hours agoVIDEO/ Protesta në Vlorë për mungesën e ujit, qytetarët futen në teatrin “Petro Marko” dhe ndërpresin mbrëmjen gala të bashkisë
-
UK2 days agoRrëzohet aeroplani në Britani, alarm në aeroportin Southend në Londër
-
Albania16 hours agoAnomalia e buxhetit, 2 miliardë euro shpenzime në dhjetor
-
Albania17 hours ago“Katolikët monitoroheshin, myslimanët përgatitnin ushqimet për ta” – si festoheshin Krishtlindjet në komunizëm në Shqipëri
-
UK15 hours agoPrinci William dhe Kate Middleton vendosën vijë sigurie 9.6km rreth rezidencës së tyre të re, reagojnë banorët e zonës: Masa të tepruara dhe pa konsultim
-
Kosova17 hours agoDalin Exit Poll-et e para, Vetëvendosja rikonfirmohet forcë e parë, Hamza 23.9 përqind, Abdixhiku 16.1 përqind
-
Bota16 hours agoPresidenti i Ukrainës, Zelensky mbërrin në Mar-a-Lago, takohet me presidentin Trump
