Që nga fillimi i pandemisë së shkaktuar nga COVID-19 tre vjet më parë, origjina e saj është kthyer në një debat të nxehtë shkencor dhe politik.
Aktualisht ekzistojnë dy teori kryesore; e para është se virusi u përhap nga kafshët te njerëzit, me shumë mundësi nga një treg në Wuhan, Kinë. Teoria e dytë: virusi u përhap nga një laborator në Wuhan pas një rrjedhje aksidentale.
Megjithatë, këtë të mërkurë, kjo e fundit filloi të fitonte “tërheqje” pasi drejtori i FBI-së, Christopher Wray tha në një intervistë me transmetuesin Fox News se COVID-19 “me shumë gjasa” kishte origjinën në një “laborator të kontrolluar nga qeveria kineze”, shkruan Euronews.
Komentet e Wray vijnë vetëm disa ditë pas lajmeve për vlerësimin “me besim të ulët” të Departamentit të Energjisë së SHBA-së se virusi ka shumë të ngjarë të ketë origjinën nga Qendra Kineze për Kontrollin e Sëmundjeve në Wuhan, Kinë.
Ky është një institucion i ndryshëm nga Instituti i Virologjisë në Wuhan, një laborator që u konsiderua gjithashtu si një burim i mundshëm i një aksidenti që çoi në përhapjen e COVID-19.
Një vlerësim i ulët i besimit do të thotë se informacioni i marrë nuk është mjaftueshëm i besueshëm për të nxjerrë një përfundim të fortë.
Si përgjigje, Kina kritikoi pretendimet e FBI-së, me zëdhënësin Mao Ning duke thënë se “palët e interesuara duhet të ndalojnë nxitjen e argumenteve për rrjedhjet laboratorike, të ndalojnë njollosjen e Kinës dhe të ndalojnë politizimin e çështjes së origjinës së virusit”.
Çfarë thotë komuniteti shkencor?
Por komuniteti shkencor është më pak i ndarë në këtë çështje. Virologët thonë se ka të dhëna “shumë bindëse” që tregojnë një origjinë shtazore ose zoonotike.
Një studim gjithëpërfshirës dhe i rishikuar nga kolegët i botuar në korrik të vitit 2022 në revistën Science arrin në përfundimin se coronavirusi ka shumë të ngjarë të “ketë kërcyer” nga një kafshë në kafaz te njerëzit në Tregun me Shumicë të Ushqimit të Detit Huanan në dhjetor të vitit 2019.
Një kritikë nga ekspertët që studiojnë virusin është se ata nuk janë në gjendje të shikojnë provat mbi të cilat FBI po mbështet pretendimin e tyre për rrjedhje laboratorike.
“Problemi është se informacioni nuk ndahet. Kështu që është shumë e vështirë të shihet se si ai krahasohet me informacionin që ekziston për përhapjen zoonotike”, ka thënë Marion Koopmans, Shefe e “Erasmus MC Department of Viroscience” dhe bashkëautore e studimit shkencor.
Sipas Euronews, situata është kthyer në një debat shumë të politizuar, duke vënë përballë Perëndimin kundër Kinës.
Dhe problemi tjetër ka qenë transparenca nga ana e Pekinit.
“Është e vështirë t’i caktohet një origjinë përfundimtare pandemisë COVID-19; aq më pak, pasi në kohën kur OBSH inspektoi tregun Huanan ai ishte dezinfektuar, duke hequr provat mjekoligjore”, ka thënë për Euronews, Chris Newman, një studiues i zoologjisë në Universitetin e Oksfordit.
“Të gjitha hipotezat janë ende në tavolinë”
Një hetim i përbashkët Kinë-Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) në vitin 2021 e quajti teorinë e rrjedhjes së laboratorit “jashtëzakonisht të pamundur”.
Megjithatë, hetimi i OBSH-së u kritikua thellë dhe drejtori i përgjithshëm i saj, Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, që atëherë ka bërë thirrje për një hetim të ri.
Në një deklaratë të dhënë, një zëdhënës i OBSH tha: “I bëjmë thirrje Kinës dhe komunitetit shkencor të ndërmarrin studimet e nevojshme në këtë drejtim. Derisa të kemi më shumë prova të gjitha hipotezat janë ende në tryezë”.
Ndërkohë, disa virologë si Marion Koopmans shqetësohen se deklarata e FBI-së mund të çojë në një valë të përtërirë “ngacmimesh” kundër shkencëtarëve.
Ajo i tha Euronews se ajo dhe bashkëmoshatarët e saj janë sulmuar në internet dhe jashtë tij që nga fillimi i pandemisë për kërkimet e tyre.
Shkencëtarët gjithashtu kujtojnë se është jashtëzakonisht e ndërlikuar të arrish në një përfundim të caktuar për origjinën e COVID-19. U deshën 29 vjet për të identifikuar burimin e Ebolës dhe 26 për HIV/AIDS.
Kështu që ne mund të mos marrim një përfundim përfundimtar për origjinën e virusit së shpejti.
Andaj, për shkencëtarët që studiojnë virusin, është e rëndësishme të mësojnë nga pandemia.
