Shtatëdhjetë vjet më parë, Mbretëria e Bashkuar mori në zotërim Rockall, një ishull i vogël dhe i pabanuar, 420 km në perëndim të Hebrideve të Skocisë. Ky veprim, i udhëhequr nga shqetësimet strategjike gjatë Luftës së Ftohtë, shënoi pretendimin e fundit territorial të Perandorisë Britanike.
Rockall, i përshkruar nga natyralisti britanik James Fisher si “shkëmbi më i izoluar i botës”, është një pamje mbresëlënëse – një copëz graniti e zhveshur, pothuajse vertikale, me vetëm një platformë të vogël të përshtatshme për qëndrim. Megjithatë, rëndësia e saj strategjike u kuptua mirë nga qeveria e Mbretërisë së Bashkuar në mesin e viteve 1950. Me intensifikimin e Luftës së Ftohtë dhe patrullimet e rregullta të nëndetëseve në Atlantikun e Veriut, kontrolli i Rockall u pa si çelësi për mbikëqyrjen e hapësirës detare. Të dhënat e deklasifikuara të NATO-s zbuluan frikën se “agjentë armiqësorë” mund të vendoseshin në ishull për të spiunuar testet bërthamore të Mbretërisë së Bashkuar në South Uist.
Më 14 shtator 1955, Mbretëresha Elizabeth II autorizoi aneksimin e Rockall, duke i dhënë Marinës Mbretërore urdhrin për ta “marrë në zotërim ishullin në emrin tonë”. Më 18 shtator 1955, pas pritjes së kushteve të favorshme të motit, tre marinarë mbretërorë dhe shkencëtari civil James Fisher u dërguan me helikopter në ishull. Aty vendosën flamurin e Unionit dhe zyrtarisht e shpallën atë territor britanik. Komandanti Richard Connell, kapiten i HMS Vidal, e përshkroi suksesin si: “Ne i dërguam një sinjal Admiralitetit duke thënë, ‘Operacioni Rockall përfundoi me sukses’. Nuk kam qenë kurrë kaq i lumtur të dërgoj ndonjë sinjal në jetën time.”
Fisher ishte përgjegjës për mbledhjen e mostrave të shkëmbinjve, të cilat më vonë do të nxirrnin një mineral të ri, baziriti. Ndërsa aneksimi fillestar kishte të bënte me sigurinë kombëtare, dekada më vonë fokusi u zhvendos drejt të drejtave mbi ujërat e pasura me peshq dhe rezervat e naftës në shtratin detar. Kjo çoi në pretendime rivale nga Irlanda, Islanda dhe Danimarka. Parlamenti britanik e përfshiu zyrtarisht Rockall në MB në vitin 1972, por kombet e tjera nuk e njohën këtë pretendim. Konventa e OKB-së për Detet, e ratifikuar në 1982, më tej komplikoi çështjen, duke parandaluar përdorimin e shkëmbinjve të pabanuar për pretendime territoriale.
Megjithëse jo i banuar, Rockall ka qenë terren sfidues për aventurierë. Në vitin 1985, ish-ushtari i SAS-it, Tom McClean, kaloi 40 ditë atje, duke vendosur një rekord për banimin njerëzor. Më vonë, tre aktivistë të Greenpeace u vendosën për 42 ditë në vitin 1997, duke pretenduar Rockall si kryeqytetin e një mikrokombi të ri. Pavarësisht sfidave, Rockall vazhdon të tërheqë aventurierë, megjithëse kushtet e pamëshirshme kanë sjellë edhe rreziqe, siç dëshmoi rasti i vitit 2023 kur një veteran i ushtrisë u desh të shpëtohej gjatë përpjekjes së tij për një rekord botëror.
