Për Rusinë, Yantar është një anije kërkimore oqeanike – për të tjerët, përfshirë Mbretërinë e Bashkuar, është një anije spiune dhe një shqetësim për shefat e mbrojtjes së Britanisë.
Anija dyshohet prej kohësh se ka hartëzuar fshehurazi kabllot nënujore të Britanisë, ku transferohen më shumë se 90% e të dhënave tona, përfshirë miliarda dollarë transaksione financiare.
Por tani, një përshkallëzim i ri, me zbulimet se marinarët e Yantar-it shënjestruan pilotët e Forcave Ajrore Mbretërore në aeroplanë patrullimi me lazer .
Të drejtosh rreze lazeri në sytë e një piloti është provokuese dhe, për të përdorur fjalët e Sekretarit të Mbrojtjes John Healey, “thellësisht e rrezikshme”. Është e paligjshme në Mbretërinë e Bashkuar dhe mund të çojë në dënim me burg.
Mesazhi i drejtpërdrejtë i Healey-t për Rusinë dhe udhëheqësin e saj Vladimir Putin ishte i prerë: “Ju shohim. E dimë çfarë po bëni. Dhe nëse Yantar udhëton drejt jugut këtë javë, ne jemi gati.”
Me këtë, ai nënkupton se nëse Yantar-ët kalojnë brenda kufirit detar prej 12 miljesh të Britanisë, do të ketë një përgjigje ushtarake.
Kjo nuk është hera e parë që Yantar shfaqet pranë brigjeve të Britanisë – në fillim të vitit një nëndetëse e Marinës Mbretërore bëri lëvizjen shumë të pazakontë për të dalë në sipërfaqe pikërisht përpara anijes si një lloj mase parandaluese.
Shqetësimi është se kjo është pjesë e një operacioni të vazhdueshëm nga Kremlini për të gjetur dhe hartëzuar të gjitha kabllot dhe tubacionet jetësore nënujore që lidhin Mbretërinë e Bashkuar me pjesën tjetër të botës.
Është gjithashtu pjesë e një modeli më të gjerë të aktivitetit rus, pasi vë në provë reagimet, vendosmërinë dhe mbrojtjen e NATO-s. Kemi parë lëvizje të ngjashme me inkursionet e fundit me dronë në të gjithë Evropën dhe avionët luftarakë rusë që fluturojnë në hapësirën ajrore të NATO-s.
Kur tre avionë luftarakë rusë hynë në qiellin e Estonisë pa leje në shtator, Italia, Finlanda dhe Suedia ngritën në ajër avionë në kuadër të misionit të NATO-s për të forcuar krahun e saj lindor.
Këto janë të gjitha informacione interesante për Rusinë.
Si një komb ishullor, Britania është shumë e varur nga rrjeti i saj i kabllove nënujore që transportojnë të dhëna. Ekzistojnë gjithashtu tubacione të rëndësishme nafte dhe gazi që lidhin Britaninë me fqinjët e Detit të Veriut, siç është Norvegjia.
Këto kabllo dhe tuba janë kryesisht të pambrojtura dhe me sa duket paraqesin interes të madh për anijet kërkimore të Rusisë.
NATO ka identifikuar kabllot në det të thellë si pjesë të infrastrukturës kritike të botës. Por ato janë gjithashtu pika presioni strategjike, thotë ajo, duke paralajmëruar se kundërshtarët mund t’i shfrytëzojnë ato përmes sabotimit ose luftës hibride, duke kërcënuar si komunikimet civile ashtu edhe ato ushtarake.
Komandanti në pension i Marinës Mbretërore, Tom Sharpe, e bëri të qartë se çfarë mund të bënte anija spiune: “Më e dukshmja është se ato ndodhen mbi kabllot tona dhe infrastrukturën tonë kritike nëndetëse dhe kontrollojnë kabllot që transferojnë deri në 7 trilion dollarë transaksione financiare çdo ditë vetëm midis nesh dhe Amerikës”.
Yantar mund të përshkruhet nga Moska si një anije kërkimore, por është pjesë e Drejtorisë Kryesore sekrete të Rusisë për Kërkime në Det të Thellë, ose GUGI, e cila raporton drejtpërdrejt ministrisë së mbrojtjes.
Dhe ndërsa anija është e mbushur me pajisje komunikimi të teknologjisë së lartë, ajo që nuk mund ta shohim është më shqetësuese.
Mund të operojë nëndetëse miniaturë të pilotuara nga distanca që mund të zhyten në shtratin e detit mijëra metra nën sipërfaqe. Këto janë të afta të hartojnë vendndodhjen e kabllove, t’i presin ato ose të vendosin pajisje sabotimi që potencialisht mund të aktivizohen në kohë lufte.
Marina Mbretërore po eksperimenton me mjete të ndryshme për të luftuar kërcënimin, siç është një anije e re e quajtur Proteus, por kritikët kanë frikë se një pjesë e madhe e dëmit ndaj sigurisë bregdetare të Britanisë mund të jetë bërë tashmë.
Çdo anije e huaj që vepron në ujërat britanike duhet të përputhet me ligjet kombëtare të Mbretërisë së Bashkuar dhe konventat ndërkombëtare detare.
Guri themelor i këtyre rregullave komplekse është Konventa e OKB-së mbi Ligjin e Detit (UNCLOS). Kjo u lejon anijeve të huaja të lundrojnë nëpër ujërat bregdetare me kusht që kalimi i tyre të jetë “i pafajshëm” – që do të thotë se nuk kërcënon paqen ose sigurinë e një kombi bregdetar si Britania.
Presidenti Putin ishte në një konferencë për inteligjencën artificiale në Moskë të mërkurën dhe nuk dha asnjë reagim të menjëhershëm mbi situatën që po zhvillohej në veri të Skocisë.
Ambasada e Rusisë në Londër thotë se kjo nuk po dëmton sigurinë e Mbretërisë së Bashkuar dhe e ka dënuar deklaratën e Sekretarit të Mbrojtjes të Mbretërisë së Bashkuar, Healey, si provokuese.
Por e gjithë kjo po ndodh ndërsa lufta shpërthen në Ukrainë, një konflikt për të cilin Putini ia hedh fajin Perëndimit dhe të cilin me sa duket nuk ka ndërmend ta ndalë së shpejti.