BE-ja ndihmon Ballkanin Perëndimor për të dalë nga kriza e koronës dhe rinovon premtimin për pranim. Një tjetër hap i vogël drejt anëtarësimit. Bernd Riegert nga Brukseli.
“Samiti i Zagrebit” – ky mbishkrim në posterin pas presidentit të radhës së Këshillit të BE-së, kryeministrit kroat, Andrej Plenkoviç, dukej paksa provokues, paçka se ai ishte pjesëmarrësi i vetëm ne Zagreb, i takimit virtual. Dukej pak i humbur, ashtu i ulur në sallën e konferencave të Bibliotekës Kombëtare, anës një tryeze të madhe, të ndërtuar për 27 krerë vendesh. Përballë kishte vetëm një mur me kuadrot e vegjël të pjesëmarrësve nga tavolinat e shtëpive të tyre. “Është për të ardhur keq që nuk mund të takohemi fizikisht,” tha Plenkoviç.
Presidenca Kroate kishte vendosur ta bënte këtë samit të 27 vendeve të BE-së me gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor pikën kulminante të gjashtëmujorit të saj në krye të BE-së. Andrej Plenkoviç, vendi i të cilit iu bashkua BE-së në vitin 2013 si anëtarja më e re, ishte veçanërisht i preokupuar për samitin me vendet fqinje me Kroacinë. Njëzet vjet më parë, kryeministri i sotëm, asokohe diplomat i ri, pat marrë pjesë në samitin e parë të atëherë 15 vendeve anëtare të BE-së me republikat e dala nga Jugosllavia.
Sinjal ndaj Ballkanit Perëndimor
Pandemia e koronës i kishte prishur planet për një samit mahnitës në Zagreb, por mesazhi politik duhej të mbetej i njëjti. “Ballkani Perëndimor mbetet një përparësi kryesore për BE-në”, kishte thënë më parë për Deutsche Welle-n, komisioneri i zgjerimit të BE-së, Oliver Varhelyi. Sipas diplomatëve të BE-së, fakti që pjesëmarrësve iu deshën tre orë për të mbajtur fjalimet e tyre të shkurtra nga ana e tij ishte një sukses në kohën e trazuar të Koronës.
27 krerët e shteteve dhe qeverive e ritheksuan zotimin e tyre që të gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor (Serbia, Mali i Zi, Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Bosnje-Hercegovina dhe Kosova) kanë një “perspektivë evropiane”. Sipas Komisionarit për Zgjerim, Varhelyi, kjo nuk është asgjë tjetër, veç perspektivës së anëtarësimit të plotë. Në këtë samit, megjithatë, nuk u përmend asnjëherë se kur do të vijë ai moment që të flitet për anëtarësime të reja.
Asnjë vendim i ri
Bisedimet me Serbinë dhe Malin e Zi kanë tetë, përkatësisht gjashtë vjet që kanë nisur dhe së shpejti pritet të fillojnë bisedimet me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut, pasi të jetë reformuar procesi i negociatave, nën presionin francez. Kosova dhe Bosnja-Hercegovina kanë ende një rrugë të gjatë për të bërë derisa të fillojnë negociatat e pranimit. Së pari duhet të arrihet një marrëveshje për statusin e Kosovës, e cila nuk njihet nga Serbia, por edhe nga pesë vende të BE-së. “Unë personalisht besoj se Bosnja dhe Hercegovina tani meriton të njihet si kandidate zyrtare për anëtarësim”, tha kryeministri Plenkovic, duke i dhënë shpresë shtetit fqinj. Por pa dhënë një datë konkrete. Sepse deri në qershor apo tetor, nuk ka ende një agjendë.
Pas samitit, Presidentja e Komisionit të BE-së, Ursula von der Leyen, e bëri të qartë edhe një herë se vetë aplikantët mund të ndikonin në përshpejtimin e negociatave. Kjo është nxitja që mundëson metodologjia e re e negociatave. “Sa më shpejt që të zbatohen reformat e premtuara, aq më shpejt mund të hapim kapitujt e negociatave. Ndërkohë edhe disa kapituj në të njëjtën kohë, kjo është e re,” tha von der Leyen. Një tjetër risi është se negociatat mund të prishen më shpejt se më parë, nëse një kandidat humbet zellin e tij për reforma.
Ndihmat për kapërcimin e pandemisë
BE premtoi 3.3 miliardë euro ndihmë financiare për Ballkanin Perëndimor për të kapërcyer dëmet e shkaktuara nga pandemia e virusit korona. Për Ballkanin Perëndimor, Unioni ndien “një përgjegjësi të veçantë, veçanërisht në lidhje me virusin e koronës”, tha Presidentja e Komisionit të BE-së Ursula von der Leyen. Sipas kreut të administratës së BE-së, të gjashtë shtetet do të marrin nga BE-ja më shumë ndihmë se çdo grup tjetër shtetesh. BE-ja gjithashtu u zotua në deklaratën e saj përfundimtare të nisë një plan të gjerë investimesh për rajonin. Por ky plan ishte caktuar qysh para pandemisë.
“Shumë mirënjohje”
Në fillim të krizës së Koronas, Presidenti serb, Aleksandar Vuçic, pat shprehur dyshime se ekzistonte solidaritet evropian, duke e quajtur atë një iluzion. Kur erdhën ndihmat e para nga Kina, ai në mënyrë demonstrative puthi flamurin kinez. Nga qarqe diplomatike thuhet se disa vende kanë kërkuar më shumë mirënjohje nga Ballkani Perëndimor për dhurimet e bëra nga BE-ja, por Kryeministri kroat Andrej Plenkoviç, nuk dëshiroi të komentonte një pyetje të DW-së në konferencën virtuale për media, që zhvilloi ai pas samitit. “Nuk mund të flas për krerët e qeverive të tjera, por është shumë e qartë se të gjashtë vendet po synojnë BE-në. Ky është qëllimi i tyre përfundimtar”, tha Plenkoviç. Ky samit ndihmoi drejt këtij synimi. “Ka shumë mirënjohje në kryeqytetet e rajonit për atë që po bën BE-ja. Dhe, nëse i shikoni vendet, ato janë të rrethuara nga BE-ja dhe nuk mund të shkojnë askund të tjetër“.
Në deklaratën e samitit, vendet e BE-së nxisin Ballkanin Perëndimor t’i përmbahet parimeve të politikës së jashtme të Unionit. Bëhet fjalë për të mos lejuar ndikimin e tepërt nga Kina, Rusia apo SHBA në Ballkan.
Kroacia, si organizatore, rekomandoi që samitet e Ballkanit Perëndimor të mbahen rregullisht çdo dy vjet. Ursula von der Leyen, Presidentja e Komisionit, shprehu keqardhjen që nuk mund të udhëtonte për në Zagreb, por i premtoi Kryeministrit Plenkoviç se do të pasonte edhe një takim fizik. Disi. Dikur, pas Koronës.
