Gjatë dekadës së ardhshme, shkencëtarët synojnë të ‘zhbllokojnë’ sekretet e universit dhe të identifikojnë planetë të ngjashëm me Tokën jashtë sistemit tonë diellor për të gjetur botë të tjera të banueshme. Në fund të fundit, ky hulumtim mund të zbulojë nëse jemi vërtet vetëm.
Sipas CNN, këto janë prioritetet kryesore të përshkruara në anketën e shumëpritur për një dekadë Astro2020, të publikuar nga Akademitë Kombëtare të Shkencave, Inxhinierisë dhe Mjekësisë.
Më shumë rreth asaj që ndodhi menjëherë pas lindjes së universit, natyrës së vrimave të zeza dhe yjeve neutron, dhe të kuptuarit se si lindën dhe evoluuan galaktikat janë gjithashtu në axhendën e studimit.
Dhjetë vjetët e fundit kanë qenë të mbushura me zbulime të reja shkencore, duke përfshirë valët gravitacionale, imazhe të drejtpërdrejta të ekzoplaneteve dhe një vrime të zezë, madje edhe zbulimin e elementeve të rënda të krijuara kur dy yje neutrone u përplasën. Pjesa më e madhe e studimit dhjetëvjeçar të vitit 2010 është përmbushur, kështu që shkencëtarët bien dakord se është koha për të parë përpara se çfarë është e mundur duke përdorur hapësirën dhe astronominë e bazuar në tokë për të studiuar universin.
Më shumë se 4,000 ekzoplanetë janë gjetur në galaktikën tonë, por është më pak e dukshme se cilat nga këto botë janë potencialisht të banueshme. Kërkimi vazhdon për të gjetur botë të ngjashme me Tokën. Autorët e raportit përforcojnë idenë për të qenë në gjendje të nxjerrin imazh dhe të karakterizojnë më mirë këto planete potencialisht të banueshme.
Astronomia me shumë ‘lajmëtarë’, ose kombinimi i vëzhgimeve nga hapësira dhe teleskopët me bazë në tokë në gjatësi vale të shumta të dritës, ishte një faktor kyç në disa prej zbulimeve më të mëdha të dekadës së kaluar. Për të kuptuar më mirë vrimat e zeza dhe yjet neutron, duke përfshirë ngjarjet shpërthyese që i krijojnë ato, raporti sugjeron të thellohet në studimin e valëve gravitacionale. Këto valëzime në hapësirë-kohë mund të zbulojnë se çfarë ndodhi menjëherë pas shpërthimit të madh që krijoi universin.
Universi ynë është i mbushur me galaktika, por si u formuan dhe evoluan ato me kalimin e kohës? Autorët sugjerojnë se përgjigjet mund të jenë brenda rrjetave kozmike të gazit që veprojnë si themeli i galaktikave dhe përfundimisht çojnë në lindjen e yjeve që mbushin çdo galaktikë, raporton CNN.
Përgjigjja e këtyre pyetjeve të mëdha do të thotë të investosh në misione kyçe.
Autorët e raportit rekomandojnë që NASA të krijojë një mënyrë për të zhvilluar misione të mëdha strategjike që ushqehen me qëllimet e studimit. Këto misione do të zhvillohen sipas një Programi të ri të Misionit të Observatorëve të Mëdhenj dhe Maturimit të Teknologjisë.
Misioni i parë pas zhvillimit të këtij programi do të ishte një teleskop i madh me kontrast të lartë që mund të vëzhgojë në dritën infra të kuqe, optike dhe ultravjollcë. Teleskopi do të ishte i krahasueshëm në shkallë me Teleskopin Hapësinor Hubble ose Teleskopin Hapësinor James Webb dhe mund të lansohet në vitin 2040 për të ndihmuar në kërkimin e shenjave të jetës në rreth 25 ekzoplanetë potencialisht të banueshëm. Kostoja e parashikuar për këtë mision është 11 miliardë dollarë.
“Nëse zbulojmë shenja të jetës në një sistem tjetër planetar, do të ndryshojë vendin tonë në univers në një mënyrë të paparë që nga ditët e Kopernikut – duke e vendosur Tokën mes një komuniteti dhe vazhdimësie të botëve”, shkruajnë autorët. “Dekadat e ardhshme do ta vendosin njerëzimin në një rrugë për të përcaktuar nëse jemi apo jo vetëm”.
E ardhmja e zbulimit
Për shkak të pandemisë, raporti, i quajtur Rrugët e Zbulimit në Astronomi dhe Astrofizikë për nga viti 2020, u vonua të publikohej vitin e kaluar. Agjencitë si NASA dhe Fondacioni Kombëtar i Shkencës mbështeten në këto rekomandime kur marrin vendime në lidhje me financimin e kërkimeve, misioneve dhe programeve për 10 vitet e ardhshme. Është rezultat i viteve të punës nga komuniteti astronomik dhe vepron si një këndvështrim për vitet 2023 deri në 2032.
“Ky raport vendos një vizion ambicioz, frymëzues dhe aspirativ për dekadën e ardhshme të astronomisë dhe astrofizikës”, tha Fiona Harrison, kryetare e divizionit të fizikës, matematikës dhe astronomisë në Institutin e Teknologjisë në Kaliforni dhe bashkëkryetare e komitetit drejtues të Akademive Kombëtare për studimin, raporton CNN, përcjell Telegrafi.
“Në ndryshimin e mënyrës se si ne planifikojmë për projektet më ambicioze strategjike hapësinore, ne mund të zhvillojmë një portofol të gjerë misionesh për të ndjekur qëllime vizionare, të tilla si kërkimi i jetës në planetet që rrotullohen rreth yjeve në ‘lagjen’ tonë galaktike”, ka shtuar ajo.
Por raporti nuk është vetëm një vizion i së ardhmes për shkencën që është bërë i mundur në këtë epokë të artë zbulimi dhe teknologjie. Autorët fokusohen gjithashtu në mënyrën se si të përmirësojnë financimin e programit dhe kushtet për njerëzit që punojnë në këto fusha, të kryejnë kërkime dhe të bëjnë të mundur zbulime të tilla inovatore.
“Ne qëndrojmë në pragun e përpjekjeve të reja dhe aftësive shkencore që mund të transformojnë të kuptuarit tonë se si formohen galaktikat dhe si filloi universi ynë”, tha Robert Kennicutt, profesor në Universitetin e Arizonës, profesor i fizikës dhe astronomisë në Universitetin A&M të Teksasit dhe bashkëkryetar i komitetit drejtues.
