Në Koloninë Penale Nr. 4, nuk ka rrugëdalje të lehta.
Është një burg me siguri mesatare, por portat e trasha prej hekuri dhe muret e bardha imponuese të mbuluara me tela me gjemba i japin një ndjesi më “maksimale”.
Brenda janë Andrii Askerov dhe Roman Chech: të dy trafikantë droge të dënuar që kanë arritur të gjejnë rrugë të hershme arratisjeje.
Ata kanë aplikuar me sukses për t’u bashkuar me radhët e ushtrisë ukrainase. Ata do të kalojnë një muaj trajnim dhe, në këmbim të lirimit, do të luftojnë “derisa lufta të mbarojë”.
«Nuk mund ta imagjinoj si është të vrasësh një njeri, e kam parë vetëm në filma», rrëfen Andrii, i cili ka 18 muaj që ka filluar një periudhë gjashtëvjeçare.
Dalja nga burgu është padyshim motivimi për 30-vjeçarin. Por ai gjithashtu dëshiron të kthehet në shoqëri si një qytetar që kontribuoi, në vend të një të dënuari që mori diçka.
Që nga krijimi i një ligji të ri vitin e kaluar, më shumë se 10,000 të burgosur janë bashkuar me ushtrinë ukrainase, përfshirë vrasës. Megjithatë, ata të dënuar për krimet më të rënda, si vrasje të shumëfishta, dhunë seksuale, korrupsion dhe tradhti, përjashtohen.
«Të gjithë do të përfundojnë në vijën e frontit më shpejt sesa më vonë», thotë Roman, i cili po ndërron gjithashtu kostumin e tij gri të burgut me uniforma ushtarake.
«Do të kisha një etiketë si i dënuar për gjithë jetën, por nëse shërbej, do të isha ushtar», thotë ai me një përqendrim të qetë.
Për 36-vjeçarin, bashkimi nuk ka të bëjë vetëm me rehabilitimin, por edhe me hakmarrjen.
«Motra ime do të kishte qenë 21 vjeç tani», shpjegon ai. «Ajo u vra kur një raketë ruse goditi shtëpinë e saj në Kharkiv në vitin 2023».
“Mbi të gjitha do të doja të hakmerresha për të.”
Sipas qeverisë, shumica e të burgosurve që janë regjistruar janë ofruar vullnetarë për këmbësorinë, ku kanë marrë pjesë në luftime të ashpra.
Ata gjithashtu do të kontribuojnë në një forcë të re sulmi të njoftuar nga Presidenti Volodymyr Zelensky në shtator. Me specialistët tradicionalë si marinsat ose parashutistët që po bëhen gjithnjë e më të tepërt në fushën e betejës moderne, kjo njësi e re do të sulmojë pozicionet ruse me ndihmën e dronëve.
Nëse këta të dënuar do të shijojnë lirinë, ata do të duhet të luftojnë në disa nga pjesët më të rrezikshme të vijës së frontit për një periudhë të pacaktuar.
Jo të gjithë do t’ia dalin mbanë. Sipas guvernatorit të Kolonisë Penale Nr. 4, gjysma e një mijë të burgosurve që kanë ofruar vullnetarisht deri më tani kanë vdekur tashmë.
‘Ne dimë si të luftojmë’
Seria e ndërtesave të fermave të konvertuara në Ukrainën jugore përbën një bazë ushtarake modeste, por për rreth 30 ushtarët e plagosur këtu është një lehtësim i mirëpritur.
Të gjithë janë ish-të burgosur që janë kthyer nga fushëbetejat lindore. Oleksii, 37 vjeç, po luftonte në Velyka Novosilka kur pësoi një dëmtim serioz në këmbë.
«U goditëm nga artileria, predhat e mortajave dhe bombat rrëshqitëse», shpjegon ai. «Nuk prisja që kaq shumë nga shokët e mi të vriteshin».
Oleskii po vuante një dënim me tetë vjet burg për kontrabandë droge përpara se të ofrohej vullnetar për të luftuar. Ndërsa ulet në shtratin e tij të improvizuar, më tregon pse mendon se të burgosurit janë ushtarë më të mirë sesa civilët që janë të mobilizuar.
«Ata që janë të rekrutuar në ushtri, duhet t’ia shkëpusin nga gjiri nënës së tyre!» thërret ai.
“Ne dimë si të luftojmë! Ne dimë si të luftojmë shumë mirë!”
Një pikë e çuar në shtëpi nga një grumbull me distinktiva dhe pasaporta me velcro, të shqyera nga krahët dhe xhepat e ushtarëve të vdekur rusë, të cilat ushtarët i kanë sjellë nga fronti.
«Kam një sasi të konsiderueshme kokash ruse dhe kam ndihmuar qindra shokë të plagosur», ndërhyn Andrii Andriichuk.
Gjithashtu në të gjithë bustin e tij janë shenjat nga 47 copëza shrapneli, na tregon ai. Ai më parë ka luftuar në rajonin kufitar rus të Kurskut si pjesë e një ofensive ukrainase.
Përpara kësaj, ai ishte një hajdut karriere.
Pas gati katër vitesh të pushtimit në shkallë të plotë nga Rusia, mësohesh të takosh trupa të rraskapitura nga muajt apo edhe vitet e kaluara në vijat e frontit, ndërsa përpiqen të përmbajnë përparimet ruse.
Jo këtu. Ka një moral të lartë, të nxitur nga një ndjenjë e thellë patriotizmi, dhe një lehtësim të mundshëm kur dalin nga qelitë e burgut.
Ata pranojnë se shumë ish-të burgosur dezertojnë pasi dalin nga burgu, por pretendojnë se shumica duan të luajnë rolin e tyre.
«Kam kryer shumë vepra të këqija për këtë vend», thotë Andrii. «Ka një çmim për të paguar për çdo gjë. Do të kthehem në punën në të cilën jam i mirë: të luftoj».
“Edhe unë kam aftësi,” qesh Oleksii. “Di të vras. Vetëm se këtu nuk do të dënohem për këtë.”
Sipas pranimit të ushtarëve që mbikëqyrin të dënuarit, këta burra do të kenë nevojë për “fat të madh” për të mbijetuar deri në fund të luftës. Megjithatë, me sa duket, ata nuk do të donin të ishin askund tjetër.
Krahasime të pakëndshme
Rusia u kritikua kur zbrazi burgjet e veta më herët gjatë luftës. Të paktën 200,000 vetë i janë bashkuar luftës së saj, në misione të përshkruara si “mulli mishi”.
Pra, a e pranon zëvendësministri i Drejtësisë i Ukrainës, Evhen Pikalov, se vendi po bën të njëjtën gjë?
“Ka një ndryshim të madh: rusët paguhen për njëqind metra, dhe ukrainasit nxiten nga ndjenjat patriotike”, pohon ai.
Matthew Goddard/BBC
Është një mundësi për ta që të mbrojnë dhe të mbrojnë vendin tonë.Evhen Pikalov,zëvendësministër i Drejtësisë i Ukrainës
Pikalov e sheh veten si një reformator brenda departamentit të tij dhe dëshiron që Ukraina të përqendrohet më shumë në rehabilitimin, në vend të ndëshkimit, kur bëhet fjalë për kriminelët.
“Qëllimi ynë kryesor është t’i risocializojmë, t’u japim atyre një shans. Kjo nuk ka të bëjë fare me shfrytëzimin e dobësive të këtyre njerëzve”, argumenton ai.
“Është një mundësi për ta që të mbrojnë dhe mbrojnë vendin tonë, kaq është.”
Lidhur me moralin e lirimit të vrasësve pas një pjese të dënimit të tyre, Pikalov theksoi se ato nuk ishin falje, por lirime me kusht.
“Sigurisht që kemi një komponent emocional këtu, por gjithmonë për familjet e disa viktimave, edhe pa luftën, dënimet nuk janë kurrë të mjaftueshme.”
Me kalimin e kohës, burrat e motivuar po bëhen gjithnjë e më të vështirë për Ukrainën për t’u gjetur. Me paqen gjithnjë e më të largët, kërkimi i saj do të shkojë vetëm më thellë.
