Një marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve mes Serbisë dhe Kosovës, duke përvijuar kështu paktin historik mes Greqisë dhe Maqedonisë së Veriut të këtij viti, është ende e mundshme brenda vitit 2019, pavarësisht pengesave të mëdha gjatë muajve të fundit.
Kështu është shprehur presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi në një intervistë për “The Guardian” përpara punimeve të Konferencës së Berlinit për Ballkanin Perëndimor, që do të zhvillohet në Poloni më 29 prill.
Serbia refuzon të njohë Kosovën shtet të pavarur, që prej shpalljes së Pavarësisë së kësaj të fundit në vitin 2008, edhe sot gati një dekadë nën administrimin e ndërkombëtarëve pas luftës së përgjakshme të viteve 1998-’99.
Lufta, e nxitur prej spastrimit brutal që po ushtronin forcat serbe ndaj shqiptarëve në Kosovë, latë paktën 10 mijë shqiptarë të vdekur, përpara se të nevojitej një fushatë bombardimi 78-ditore nga Aleanca e Atlantikut të Veriut, NATO, për t’i dhënë fund konfliktit. Sulmet hakmarrëse gjatë kësaj kohe u morën jetën edhe qindra serbëve.
“Na duhet të ulemi e të bisedojmë edhe me armiqtë tanë të betuar, por pa parakushte, e të përpiqemi të dëgjojmë njëri-tjetrin”, tha presidenti Thaçi.
Bisedimet mes dy vendeve janë pezulluar që prej muajit nëntor, kur Kosova vendosi një tarifë prej 100 për qind ndaj produkteve që vinin prej Serbisë dhe Bosnje-Hercegovinës.
Thaçi tha se nuk ka asnjë plan për të hequr taksën, por ritheksoi nevojën për një progres të shpejtë në këtë aspekt.
Sipas tij, hezitimi i ndërkombëtarëve dhe mesazhet e përziera “po krijojnë hapësira për nacionalistët dhe populistët në të dyja anët e kufirit” dhe se “shpesh dalin në pah egot dhe përplasja e personaliteteve, duke dëgjuar rrallëherë të flitet mbi parimet, standardet dhe vlerat”.
Thaçi tha se kishte investuar të gjithë kapitalin politik të ndërtuar përgjatë dy dekadave të fundit në suksesin e bisedimeve, ndërsa çmimi i dështimeve të vazhdueshme do të dëmtojë të gjithë rajonin.
“Në rrethanat aktuale, me këto tensione, nuk shoh arsye se përse investitorët e huaj duhet të vijnë dhe të investojnë në rajonin tonë. Vetëm një marrëveshje paqeje do të sjellë prosperitetin e rajonit”, tha Thaçi.
Statusi aktual i Kosovës, që njihet nga shumica e vendeve të BE-së, por ende jo nga 5 prej tyre, ka bërë që qytetarët e saj të jenë të vetmit europianë në perëndim të Bjellorusisë që u nevojiten viza për të udhëtuar në zonën “Schengen”. Askush tjetër në Ballkan nuk vuan nga këto kufizime, e për pasojë, një e treta e forcës punëtore në Kosovë është e papunë.
Thaçi, ish-kreu i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës që luftoi për pavarësi, fajëson disa vende anëtare të BE-së për komplikimin e procesit, duke iu referuar kështu mënyrës sesi Gjermania, ndryshe nga Shtetet e Bashkuara, ka kundërshtuar disa aspekte të propozimeve të Thaçit për atë që ai e përshkruan si “korrigjim të kufirit”.
Plane jozyrtare kanë “pushtuar” mediet dhe rrjetet sociale, sipas të cilave rajoni i dominuar nga serbët në veri të Kosovës, rreth Mitrovicës t’i bashkohet Serbisë, ndërkohë që Lugina e Preshevës me shumicë shqiptare t’i bashkëngjitet Kosovës. Në praktikë, veriu i Kosovës operon me një formë sovraniteti të dyfishtë, me ndikim si nga Kosova, ashtu dhe nga Serbia.
Thaçi është në favor të këmbimit të territoreve, një ide e kundërshtuar fuqishëm nga Gjermania me frikën se do të zgjojë kërkesa “të fjetura” për kufij të tjerë gjeografikë në Ballkan, përfshi këtu pjesët e dominuara nga serbët në Bosnje, që të rishkruhen mbi vija etnike. Por, Shtetet e Bashkuara duken më shumë në favor të këtij plani.
Presidenti i Kosovës thotë gjithsesi se “demarkacioni” duhet të jetë pjesë e marrëveshjes gjithëpërfshirëse të njohjes reciproke mes vendeve, edhe pse thekson se “nuk duhet të ketë kufij mbi linja etnike” dhe se “Kosova dhe Serbia duhet të mbeten shtete shumetnike”.
