Kryeministri i Britanisë së Madhe, Boris Johnson dha sot dorëheqjen pasi një pjesë e mirë e kabinetit të tij “I ktheu kurrizin”.
“The Times” i ka dhënë përgjigje disa dilemave të opinionit public se çfarë do të ndodhë në ditët e ardhshme me Partinë Konservatore dhe postin e kryeministrit.
Çfarë ndodh më pas?
Boris Johnson ka treguar se edhe pse është larguar si lider i Partisë Konservatore, ai dëshiron të qëndrojë si kryeministër deri në vjeshtë, me pasardhësin e tij që do të marrë detyrën në konferencën e partisë në fund të shtatorit.
Kjo nuk është aq e pazakontë pasi zakonisht duhen të paktën dy muaj që të zhvillohen dy fazat e zgjedhjeve të lidershipit konservator.
Sipas kushtetutës duhet të ketë një kryeministër në çdo kohë dhe kryeministri aktual pritet të qëndrojë në detyrë derisa të zgjidhet pasardhësi i tyre – edhe nëse, si në këtë rast, Johnson nuk është më lider i partisë konservatore.
E njëjta procedurë ndodhi kur Theresa May u tërhoq në vitin 2019.
Megjithatë, oraret e sakta të zgjedhjeve të lidershipit tani janë një çështje për anëtarët e Komitetit Konservator të linjës së dytë dhe ata mund të kundërshtojnë idenë që Johnson të mbetet në detyrë për pjesën më të mirë të tre muajve.
Një burim tha se koha e zgjedhjeve të lidershipit ishte një “çështje për diskutim”.
Çfarë ndodh me ministrat që kanë dhënë dorëheqjen?
Kjo është një pyetje e ndërlikuar për të cilën përgjigja nuk është ende e qartë. Ka shumë të ngjarë që ata ministra që kanë dhënë dorëheqjen tani do të pranojnë të riemërohen në punët e tyre të mëparshme për të vazhduar punën e qeverisë derisa të gjendet pasardhësi i Johnson. Nëse kjo nuk do të ndodhte, Ëhitehall në mënyrë efektive do të ndalonte pasi disa departamente kanë humbur shumicën dërrmuese të ekipit të tyre ministror.
Por edhe brenda kësaj ka komplikime – a mbetet Michael Gove i shkarkuar nga Boris Johnson apo do të riemërohet edhe ai?
Pastaj është pyetja se çfarë ndodh me Rishi Sunak dhe Sajid Javid, dorëheqjet fillestare të të cilëve në fund të fundit shkaktuan dorëheqjen e Johnson sot.
Ata tani janë zëvendësuar – dhe ka të ngjarë që pasardhësit e tyre do të vazhdojnë në vend që të kthehen tërësisht te qeveria që ishte në fuqi të hënën në mëngjes.
A i ruan Johnson kompetencat e plota të kryeministrit derisa të emërohet pasardhësi i tij?
Po – në teori – por ai nuk do të pritej të nisë ndonjë politikë të re të madhe jashtë atyre të dakorduara tashmë nga qeveria gjatë kësaj periudhe tranzicioni.
Nëse, për shembull, ai do të përpiqej të shpallte një ulje të re të madhe tatimore që kishte implikime të rëndësishme fiskale për ekonominë, ai nuk do të ishte në gjendje ta bënte këtë pa mbështetjen e plotë të kabinetit të tij – i cili duke pasur parasysh një numër prej të cilëve ka të ngjarë të kandidojë në zgjedhje, nuk ka gjasa të ndodhë.
A mund të vijojë Boris Johnson të drejtojë?
Disa ministra privatisht mendojnë se Johnson duhet të shkojë menjëherë dhe të zëvendësohet nga dikush si Dominic Raab, zëvendëskryeministër, në një rol kujdestar.
Kjo do të kërkonte që kabineti të merrte një vendim kolektiv për të vendosur një kryeministër të përkohshëm – dhe nuk do të ishte domosdoshmërisht Raab pasi pozicioni i zëvendëskryeministrit nuk është në kushtetutë, por thjesht një titull politik.
Teknikisht, çdo deputet mund të jetë kryeministër nëse mund të “komandojë besimin e Dhomës”. Kjo ka çuar në sugjerime se Theresa May mund të rikthehet në një rol të përkohshëm – por kjo ndoshta nuk ka gjasa pasi është e vështirë të shihet kabineti aktual duke menduar se ajo do të ishte personi i duhur për të qenë fytyra e partisë për muajt e ardhshëm.
A mund të përpiqet Boris Johnson të thërrasë zgjedhje ndërkohë përpara se të zgjidhet pasardhësi i tij?
Mund të provonte por nuk do të kishte sukses. Sipas kushtetutës, kryeministri mund t’i kërkojë Mbretëreshës të shpërndajë parlamentin dhe të shpallë zgjedhje të reja, por ajo nuk është e detyruar të pajtohet. Në këto rrethana ajo nuk do.
Si do të funksionojnë zgjedhjet e lidershipit konservator?
Gjëja e parë që do të ndodhë është se “Komiteti 1922” do të mblidhet për të vendosur mbi një date për zgjedhjet. Kjo është e komplikuar nga fakti se vetë ky ekzekutiv është rizgjedhur të hënën, kështu që është e paqartë nëse do të jetë komisioni i ri apo i vjetër ai që do të marrë vendimin.
Pavarësisht kësaj, në fillim të javës së ardhshme pritet të miratohen dhe shpallen rregullat e garës dhe orari. Ai pritet të ndjekë një format të ngjashëm me atë të vitit 2019.
Në fazën e parë, deputetët konservatorë mund të paraqesin veten për të pasuar Johnson nëse marrin një numër të caktuar nominimesh nga kolegët e tyre. Në vitin 2019 numri i nominimeve të nevojshme ishte dhjetë.
Megjithatë, pritet të jetë dukshëm më i lartë këtë herë, sepse partia ka më shumë deputetë dhe ka dëshirë për të shmangur një fushë kandidatësh “Grand National”.
Nëse, siç pritej, ka më shumë se dy kandidatë, atëherë fusha zvogëlohet. Kjo përfshin një seri votimesh të fshehta, secila e mbajtur me disa ditë largësi, ku kandidati me numrin më të vogël të votave eliminohet derisa të mbeten vetëm dy.
Në vitin 2019 numri i madh i kandidatëve të mundshëm çoi në një ndryshim rregulli ku u eliminuan ata që morën më pak se 17 vota në raundin e parë dhe më pak se 33 vota në raundin e dytë.
Në raundet e mëpasshme kandidati me më pak vota u eliminua dhe deputetët u rivotuan.
Në vitin 2019 fillimisht ishin dhjetë kandidatë në votimin e parë dhe u kërkuan gjashtë raunde votimi përpara se të njiheshin dy kandidatët përfundimtarë.
Burimet në komitet kanë thënë se duan që kjo fazë fillestare e konkursit të përfundojë deri në kohën kur “Commons” shpërndahet për pushimin e verës më 21 korrik. Kjo tani është vetëm dy javë larg – gjë që sugjeron një date shumë të cunguar.
Atëherë çfarë ndodh?
Pasi fusha të zvogëlohet në vetëm dy kandidatë, ata dy deputetë shkojnë përpara në një garë të raundit të dytë që vendoset nga të gjithë anëtarët e Partisë Konservatore në bazë të një anëtari një votë.
Në vitin 2019, kjo pjesë e dytë e procesit zgjati rreth një muaj me një sërë grumbullimesh të organizuara në të gjithë vendin, në mënyrë që anëtarët e partisë të mund të dëgjonin drejtpërdrejt nga Jeremy Hunt dhe Johnson.
Ndërsa ka të ngjarë që një proces i ngjashëm do të ndodhë përsëri – i takon komitetit të vendosë për rregullat dhe datën e saktë.
Përktheu: Balkanweb
