Nga: Tina Brown, autore e librave The Palace Papers dhe The Diana Chronicles / The New York Times
Kur presidenti Trump bëri vizitën e tij të parë shtetërore në Britani
nĂ« vitin 2019, kjo vizitĂ« u pa nga familja mbretĂ«rore si njĂ« hapje e Pallatit Bakingem ndaj njĂ« fenomeni politik tĂ« cilin britanikĂ«t e shihnin si njĂ« devijim komik. AtĂ«herĂ«, mbretĂ«resha Elizabeth II, 93-vjeçare, udhĂ«hoqi njĂ« festĂ« tĂ« shkĂ«lqyer e cila ishte pĂ«rgatitur me kujdes pĂ«r tĂ« emocionuar presidentin e 45-tĂ« tĂ« AmerikĂ«s. Por, kishte njĂ« nuancĂ« aktrimi nĂ« gjithĂ« atĂ« madhĂ«shti, e cila mund tĂ« pĂ«rmblidhet me momentin kur Camilla ia bĂ«ri me sy njĂ« anĂ«tari tĂ« sigurimit – gjatĂ« njĂ« fotografie nĂ« Pallatin Klarens me çiftin Trump. Momenti u bĂ« viral ditĂ«n tjetĂ«r.
KĂ«tĂ« javĂ«, pĂ«r vizitĂ«n e dytĂ« shtetĂ«rore tĂ« z. Trump – njĂ« nder i paprecedentĂ« pĂ«r njĂ« president amerikan – atmosfera Ă«shtĂ« mĂ« e zymtĂ«. Z. Trump nuk Ă«shtĂ« mĂ« presidenti i njĂ« telenovele zbavitĂ«se.
Ai Ă«shtĂ« njĂ« forcĂ« globale qĂ« ushtron presion, i patrembur nĂ« lĂ«shimin e tarifave si torpedo apo, herĂ« pas here, nĂ« kĂ«rcĂ«nimin pĂ«r ta hedhur EvropĂ«n Lindore tek ujqĂ«rit e RusisĂ«. Dhe, populizmi i tij i ashpĂ«r po pĂ«rhapet: tĂ« shtunĂ«n, dhjetĂ«ra mijĂ«ra protestues tĂ« ekstremit tĂ« djathtĂ« – tĂ« nxitur nga njĂ« paraqitje tronditĂ«se nĂ« video e Elon Muskut, i cili i nxiti tĂ« “luftonin” – mbushĂ«n rrugĂ«t e LondrĂ«s qendrore.
KĂ«shtjella Uindzor, ku z. Trump do tĂ« pritet me ceremoni kĂ«tĂ« javĂ«, ka njĂ« atmosferĂ« mĂ« tĂ« heshtur, mĂ« solemne, mĂ« historike sesa shkĂ«lqimi i madh i Pallatit Bakingem i cili, siç tha Stephen Fry – autor, aktor dhe mik i Mbretit Charles III – ndoshta ka mĂ« shumĂ« “tĂ«rheqje pĂ«r tipin vulgar klasik tĂ« stilit hibrid, dhe duket sikur aty po mbahet ndonjĂ« konventë”.
Gjithashtu, në shumë mënyra Uindzori është një vend më i përshtatshëm për të pritur z. Trump në mandatin e tij të dytë luftarak. Është fortesë, si dhe një shtëpi mbretërore, e ngritur fillimisht nga Uilliam Pushtuesi për të zmbrapsur pushtuesit në shekullin XI. Presidenti do të kalojë pranë ekspozitave të zymta të heshtave mesjetare, shtizave që nxjerrin sytë dhe heshtave të gjata vdekjeprurëse të halbardave.
Z. Trump, i cili Departamentin e Mbrojtjes sapo e ka riemërtuar si Departamenti i Luftës, mund të kënaqet nga spektakli i ndritshëm i parzmores gjigande të Mbretit Henry VIII, të cilës i mungon vetëm pjesa metalike monumentale e mbretit të shëndoshë Tudor. (Është për të ardhur keq që z. Trump nuk mund ta provojë parzmoren; ai dhe despoti Henry kanë të përbashkët një afinitet të thellë për thesarin, një germofobi të theksuar dhe një dashuri për shkatërrimin grabitqar të institucioneve të shenjta.)
ÇfarĂ« shpreson tĂ« pĂ«rfitojĂ« Britania nga trajtimi me madhĂ«shti i njĂ« presidenti tĂ« cilin shumica e qytetarĂ«ve tĂ« saj e urrejnĂ«? PĂ«r kryeministrin nĂ« vĂ«shtirĂ«si, Keir Starmer – i cili ka njĂ« mbĂ«shtetje prej vetĂ«m 24 pĂ«r qind dhe qĂ« sapo Ă«shtĂ« detyruar tĂ« shkarkojĂ« ambasadorin e tij nĂ« Uashington, Peter Mandelson, pĂ«r shkak tĂ« korrespondencĂ«s sĂ« tij tepĂ«r tĂ« ngrohtĂ« me tĂ« dĂ«nuarin pĂ«r abuzime seksuale, Jeffrey Epstein – kjo Ă«shtĂ« njĂ« mundĂ«si pĂ«r tĂ« shpallur marrĂ«veshje tĂ« reja me vlerĂ« prej miliardash dhe pĂ«r tĂ« krijuar imazhin e njĂ« lideri qĂ« ka kontroll.
Por, pritja qĂ« do t’i bĂ«het z. Trump nĂ« Uindzor do tĂ« jetĂ« gjithashtu nxitje pĂ«r rĂ«ndĂ«sinĂ« e monarkisĂ«, njĂ« shfaqje e aftĂ«sisĂ« sĂ« Mbretit Charles nĂ« diplomacinĂ« ndĂ«rkombĂ«tare qĂ« do tĂ« luajĂ« njĂ« rol kyç diplomatik – jo thjesht ceremonial – nĂ« vizitĂ«n e dytĂ« tĂ« presidentit.
PĂ«r vite me radhĂ«, kritikĂ«t kanĂ« pyetur se si Charlesi dogmatik dhe emocional, i fiksuar pas çështjeve si thatĂ«sira, homeopatia e rreme dhe ruajtja konservatore e zanateve tradicionale, do tĂ« mund tĂ« arrinte ndonjĂ«herĂ« atĂ« aurĂ« mbretĂ«rore qĂ« kishte nĂ«na e tij. Elizabetha ishte sfinks pĂ«r 70 vjet, ndĂ«rsa pĂ«r Charlesin dimĂ« gjithçka – nga jeta e tij e fshehtĂ« seksuale me Camillan gjatĂ« epokave kur ajo ishte dashnorja e tij, e deri te prishja e hidhur e marrĂ«dhĂ«nieve me djalin e tij tĂ« vogĂ«l, princin Harry. NdĂ«rkohĂ« qĂ« publiku britanik pret qĂ« princi William tĂ« hapĂ« derĂ«n e fatit, mĂ« e shumta qĂ« pritej nga mbretĂ«rimi kalimtar i tĂ« atit shtatĂ«dhjetĂ« e ca vjeçar ishte, sipas fjalĂ«s sĂ« Churchillit, “veç tĂ« vazhdonte tutje”.
Megjithatë, vitet e para të Charlesit si monark kanë qenë një triumf i heshtur. I kalitur nga turne të panumërta jashtë vendit, i pjekur për rolin kushtetues përmes viteve të praktikës, dhe tani i përshtatur me shumë prej shqetësimeve moderne të qytetarëve, Charlesi mund të jetë njeriu i fundit që rrezaton peshë globale në këtë botë të përfshirë nga zjarri i epokës digjitale.
Ishte ai qĂ« arriti tĂ« zbusĂ« disa nga ndjenjat e lĂ«nduara tĂ« Brexit-it duke lavdĂ«ruar Bundestagun nĂ« njĂ« gjermanishte tĂ« rrjedhshme dhe mĂ« pas duke iu drejtuar ngrohtĂ«sisht Senatit francez nĂ« njĂ« frĂ«ngjishte perfekte. Ai dha njĂ« sinjal tĂ« duhur tĂ« pakĂ«naqĂ«sisĂ« zyrtare britanike ndaj talljeve tĂ« z. Trump pĂ«r KanadanĂ«, si “shteti i 51-tĂ« amerikan”, pĂ«rmes njĂ« udhĂ«timi tĂ« menjĂ«hershĂ«m pĂ«r tĂ« hapur Parlamentin kanadez me ftesĂ« tĂ« kryeministrit, Mark Carney. NjĂ« gjest i pĂ«rfolur pĂ«r humanizĂ«m ishte edhe ftesa e tij ndaj presidentit ukrainas, Volodymyr Zelensky – pĂ«r çaj nĂ« shtĂ«pinĂ« e tij private nĂ« Sandringem, menjĂ«herĂ« pas pĂ«rballjes sĂ« turpshme tĂ« kĂ«tij tĂ« fundit nĂ« ZyrĂ«n Ovale, njĂ« gjest tĂ« cilin Elizabetha, me saktĂ«sinĂ« e saj ndaj agjendave diplomatike, nuk do ta kishte marrĂ« kurrĂ« parasysh. NĂ« epokĂ«n e rrjeteve sociale, kur maska e monarkisĂ« nuk Ă«shtĂ« mĂ« e dĂ«shirueshme, Charlesi po e rishkruan mĂ«nyrĂ«n se si pritet tĂ« sillet njĂ« sovran.
Ă‹shtĂ« edhe mĂ« tragjik fakti qĂ« diagnoza e tij me njĂ« lloj kanceri tĂ« pazbuluar mund ta bĂ«jĂ« mbretĂ«rimin e tij njĂ« garĂ« me kohĂ«n, gjĂ« qĂ« i dha edhe mĂ« shumĂ« emocion ribashkimit tĂ« shumĂ«pritur me djalin e tij tĂ« larguar, Harryn, gjatĂ« javĂ«s sĂ« kaluar. Charlesi e di se, nĂ« kĂ«to kohĂ« pĂ«rçarjesh tĂ« shĂ«mtuara politike, familja e pĂ«rçarĂ« mbretĂ«rore jep njĂ« pamje tĂ« keqe. Por, ishte gjithashtu edhe njĂ« pĂ«rmbushje e njĂ« dĂ«shire atĂ«rore. Nuk Ă«shtĂ« sekret qĂ« Charlesi e ndjen shumĂ« mungesĂ«n e djalit tĂ« tij plĂ«ngprishĂ«s, i cili nĂ« tĂ« kaluarĂ«n ishte gjithmonĂ« ai djali i gjallĂ« dhe gazmor – krahasuar me Williamin mĂ« arrogant dhe mĂ« hanoverian. Ă‹shtĂ« e kuptueshme qĂ« pĂ«r Williamin Ă«shtĂ« irrituese tĂ« shohĂ« vĂ«llain e tij tĂ« pabesĂ« – i cili gjatĂ« pesĂ« vjetĂ«ve tĂ« fundit ka hedhur baltĂ« mbi familjen nĂ« televizion dhe duke promovuar njĂ« libĂ«r bestseller me thika pas shpine – qĂ« sillet nĂ« botĂ«n e bamirĂ«sisĂ« britanike, bĂ«n vizitĂ« nĂ« UkrainĂ« dhe hedh hije mbi fotografitĂ« e angazhimeve tĂ« zellshme tĂ« Williamit.
Por Charles-i, siç mĂ« kanĂ« thĂ«nĂ«, Ă«shtĂ« lodhur nga kokĂ«fortĂ«sia e djalit tĂ« madh, i cili e konsideron veten tĂ« drejt nĂ« kĂ«tĂ« konflikt familjar, prandaj dĂ«shiron tĂ« pĂ«rqafojĂ« sĂ«rish Harryn – nĂ«se ky i fundit arrin tĂ« mbajĂ« gojĂ«n mbyllur. Intervista e mĂ«vonshme e Harryt me ditoren The Guardian, ku princi i patrazuar deklaroi se “NdĂ«rgjegjja ime Ă«shtĂ« e pastĂ«r”, ua bĂ«ri tĂ« qartĂ« kundĂ«rshtarĂ«ve tĂ« tij kotĂ«sinĂ« e shpresĂ«s se Harry Hotspuri do tĂ« luajĂ« lojĂ«n e vjetĂ«r mbretĂ«rore.
KĂ«tu, nĂ« AmerikĂ«, jemi tĂ« fiksuar pas procesit dhe dramĂ«s sĂ« politikĂ«s presidenciale, barrĂ«s sĂ« detyrĂ«s, kolonoskopisĂ« sĂ« pĂ«rditshme nga korrespondentĂ«t e ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ« dhe ndĂ«rhyrjeve tĂ« padurueshme nĂ« jetĂ«n private tĂ« udhĂ«heqĂ«sve tanĂ«. Ish-Zonjat e Para ankohen pĂ«r presionet qĂ« pĂ«rjetojnĂ« gjatĂ« viteve tĂ« tmerrshme brenda flluskĂ«s sĂ« ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ«. Por, vetĂ«m ata qĂ« lindin ose martohen brenda institucionit tĂ« monarkisĂ« e dinĂ« kuptimin e vĂ«rtetĂ« tĂ« jetĂ«s nĂ« kafaz – tĂ« imponuar nga detyra, shĂ«rbimi dhe vĂ«zhgimi i pandĂ«rprerĂ« publik, pa asnjĂ« dalje tjetĂ«r veçse vdekja apo arratisja. Ă‹shtĂ« mĂ« e lehtĂ« marrja e rolit tĂ« priftit sesa jeta madhĂ«shtore mbi tapet tĂ« kuq, shĂ«rbyer nga shĂ«rbĂ«torĂ«t pĂ«rulĂ«s – diçka qĂ« gruaja e Harryt, Meghan, nuk e kuptoi kurrĂ«.
A ka ndonjë shans që z. Trump të largohet nga shtëpia mbretërore në Uindzor me një njohje më të thellë për kotësinë e paraqitjes si mbret i rremë? Kështjella Uindzor ka mbijetuar për 1000 vjet, ashtu si edhe monarkia britanike. Siç më tha z. Fry: “Njeriu shpreson që Trumpi, të paktën në mënyrë të nënvetëdijshme, ta lexojë mesazhin e kështjellës. Fuqia e vërtetë nuk ka nevojë për mburrje. Shkëlqimi është më fisnik se vezullimi”. Fatkeqësisht, më e mundshme është që z. Trump të porositë disa parzmore dhe një mori halbardash për paradën e 250-vjetorit të Amerikës.
Ndoshta ajo që arrihet realisht nga vizita shtetërore e Trumpit është rikonfirmimi i vetëbesimit kushtetues të Britanisë. Sovrani do të qëndrojë gjithmonë si simbol stabiliteti mbi konfliktin e pashmangshëm dypartiak. Është mirë të mendosh se një monark britanik do të vazhdojë të mirëpresë presidentët amerikanë shumë kohë pasi z. Trump të jetë bërë një lëvore e historisë. /Telegrafi/
