Vendet e Bashkimit Evropian duhet të kenë “garanci të shumëfishta” që siguria e tyre të shkojë së bashku me Nenin 5 të NATO-s, duke përfshirë zhvillimin e një “mekanizmi të qartë” se si funksionon klauzola e mbrojtjes së ndërsjellë e bllokut, tha Andrius Kubilius të hënën.
“Ne lituanezët, kemi mësuar në historinë tonë se është më mirë të kemi garanci të shumëfishta për sigurinë tonë”, tha Komisioneri Evropian nga Vilnius ku mori pjesë në një konferencë të titulluar “Mbrojtja e Vendeve Baltike 2025: Mësime lufte nga Ukraina”.
“Do të jetë mirë, përveç garancive të Nenit 5 të NATO-s, të kemi edhe garanci të Nenit 42.7 të Bashkimit Evropian me një mekanizëm të qartë se si do të zbatohen ato. Do të jetë gjithashtu mirë të kemi garanci se të gjitha vendet e Krahut Lindor do të vijnë për të mbrojtur njëra-tjetrën në të njëjtën mënyrë siç po përgatiten për të mbrojtur veten”, shtoi ai.
Klauzola e Mbrojtjes së Ndërsjellë e BE-së — Neni 42.7 në Traktatin e Lisbonës — u miratua në vitin 2007 dhe ka qenë në fuqi që nga viti 2009.
Ashtu si ekuivalenti i saj në NATO, ajo është kryesisht një instrument politik, por tradicionalisht është parë si më e dobët në krahasim me Nenin 5.
Disa nga këto janë për shkak të faktit se shumica e shteteve anëtare të BE-së janë gjithashtu në aleancën ushtarake, përmes së cilës ato ushtrojnë rregullisht së bashku nën komandën e drejtpërdrejtë të NATO-s.
Për më tepër, përfshirja e SHBA-së në NATO vazhdon të shihet si vendimtare për vendet më të vogla evropiane, veçanërisht ato që kufizohen me Rusinë, disa prej të cilave kanë mijëra trupa amerikane në tokën e tyre.
Ish-kryeministri lituanez e kishte hapur fjalimin e tij kryesor duke përsëritur mendimin e shumë agjencive evropiane të inteligjencës, se Rusia mund të jetë gati të testojë Nenin 5 të NATO-s para fundit të dekadës.
Përballë këtij kërcënimi, evropianët po nxitojnë të riarmatosen, me Komisionin që paraqiti një paketë më herët këtë vit, sipas së cilës do të investohen deri në 800 miliardë euro në mbrojtje deri në vitin 2030.
Strategjia identifikoi nëntë fusha prioritare, duke përfshirë municionet dhe dronët, si dhe katër të ashtuquajturat projekte kryesore që duhet të financohen me urgjencë.
Një mbikëqyrje e Frontit Lindor, e cila përfshin një Mur Dronësh, është ndër këto projekte, pasi vendet kufitare konsiderohen më të ndjeshmet ndaj Rusisë me sulme hibride, duke përfshirë shkeljet e hapësirës ajrore, një dukuri gjithnjë e më e rregullt.
Megjithatë, operacionalizimi i paketës mbështetet shumë te NATO, pasi mbrojtja mbetet një kompetencë kombëtare e ruajtur me zjarr në BE.
Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, tha në korrik, pasi aleanca ra dakord të rrisë masivisht shpenzimet e mbrojtjes, se Uashingtoni mbetet i përkushtuar ndaj aleancës, por kjo erdhi pas muajsh që ai i denigronte shpenzuesit e ulët dhe hidhte dyshime mbi mbështetjen e vazhdueshme të SHBA-së.
SHBA-të njoftuan gjithashtu muajin e kaluar se nuk do të zëvendësonin një brigadë të stacionuar në Rumani pasi ajo të zhvendoset.
Uashingtoni, Bukureshti dhe Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, janë përpjekur të minimizojnë shqetësimet për tërheqjen e pjesshme.
Thirrja e Kubilius të hënën i bën jehonë asaj të gjeneral Robert Brieger, i cili tha përpara se të largohej nga roli i tij si Kryetar i Komitetit Ushtarak të Bashkimit Evropian në fillim të këtij viti, se organi më i lartë ushtarak i BE-së kishte lëshuar rekomandime për operacionalizimin e Nenit 42.7, duke e përshkruar atë si “jo të përshtatshëm për të ardhmen”.
Në fjalimin e tij, Komisioneri gjithashtu argumentoi që “ushtria ukrainase e testuar në beteja” të stacionojë trupa në vende të tjera evropiane, si një garanci shtesë sigurie.
Kubilius do të zbulojë të mërkurën dy paketa të reja mbrojtëse, njëra që synon të nxisë miratimin e teknologjisë së re si Inteligjenca Artificiale dhe Kuantike në këtë sektor, dhe tjetra për të përmirësuar dhe përshpejtuar lëvizshmërinë ushtarake në të gjithë Evropën kontinentale.
