Bashkimi Evropian pret nga Serbia përparim në fushën e sundimit të ligjit, të mediave elektronike dhe legjislacionit zgjedhor, tha presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen më 15 tetor në Beograd, pas takimit me presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq.
Zyrtarja e lartë evropiane përshëndeti përparimin në lidhje me përditësimin e listës së votuesve, si dhe në lidhje me zgjedhjen e anëtarëve të Këshillit të Autoritetit Republikan për Mediat Elektronike.
“Tani është momenti i duhur për Serbinë që të ndërmarrë hapa konkretë drejt anëtarësimit. Pika e parë është që duhet të shohim përparim në fushat e sundimit të ligjit, mediave elektronike dhe ligjeve për zgjedhjet. E di që këto reforma nuk janë të lehta, të gjithë segmentet e shoqërisë dhe spektri politik duhet të jenë të përfshirë në to”, tha von der Leyen në një konferencë për media në Pallatin Serbia në Beograd.
Në fjalimin e saj, presidentja e Komisionit Evropian tha se qëndrimi i Bashkimit Evropian nënkupton liri, jo represion, duke përfshirë të drejtën për tubime paqësore.
“Ne angazhohemi për partneritet, jo për nënshtrim, dhe për diplomaci në vend të agresionit”, theksoi von der Leyen.
Ajo i bëri një ftesë presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, që “rreth një muaj nga tani” të shkojë në Bruksel për të shqyrtuar situatën në lidhje me reformat.
Duke iu përgjigjur pyetjes së Radios Evropa e Lirë se ku sheh zgjidhje për situatën aktuale në Serbi, ku prej muajsh zhvillohen protesta antiqeveritare për shkak të tragjedisë në Novi Sad në fund të vitit të kaluar, von der Leyen tha se ky është një moment kyç për Serbinë dhe se ka ardhur koha që gjithë populli të bashkohet dhe të forcohen themelet e një demokracie efektive.
“BE është e gatshme t’ju mbështesë dhe të bëjë çdo përpjekje për këtë çështje. Reformat duhet të zbatohen dhe ato duhet të realizohen duke tërhequr shoqërinë pas vetes”, tha shefja e KE-së.
Ursula von der Leyen theksoi se BE pret një nivel më të lartë të përshtatjes së Serbisë me politikën e jashtme të BE-së, përfshirë edhe vendosjen e sanksioneve kundër Rusisë.
“Duhet t’ju falënderoj sepse keni përshtatur 61 për qind të politikës suaj të brendshme me tonën, por duhet të arrijmë më shumë. Ne duam të mbështetemi te Serbia si një partnere e besueshëm”, tha zyrtarja e lartë evropiane.
Serbia është një nga pak vendet në Evropë që nuk i është bashkuar sanksioneve të Bashkimit Evropian kundër Federatës Ruse, pas fillimit të pushtimit rus të Ukrainës më 2022. Megjithatë, Serbia ka dënuar agresionin rus duke mbështetur rezoluta të Kombeve të Bashkuara.
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, deklaroi në konferencën e përbashkët se për Serbinë anëtarësimi në BE është “një vendim strategjik dhe prioritet i politikës së jashtme”, por shtoi se që nga fillimi i pushtimit rus të Ukrainës nuk është hapur asnjë kllaster në negociatat për anëtarësim në BE.
“Më duket se, së paku kohët e fundit, kemi bërë disa gjëra. Ende kemi shumë për të bërë, por edhe brenda vendit duhet të diskutojmë për drejtimet e politikës sonë”, tha Vuçiq.
Ai kujtoi se Industria e Naftës e Serbisë (NIS) është nën sanksione amerikane dhe shtoi se kjo nënkupton se është edhe nën ato evropiane.
“Shpresoj që në të gjitha çështjet që lidhen me sigurinë energjetike të Serbisë, të kemi ndihmën e BE-së”, deklaroi presidenti serb.
Ai shtoi se i ka dorëzuar presidentes së Komisionit Evropian një letër me kërkesën që Serbia të përjashtohet nga tarifat dhe kuotat e reja për importin e çelikut.
“Shpresoj që BE të lehtësojë pak statusin e vendeve kandidate dhe të na ndihmojë pak”, tha presidenti i Serbisë.
Vuçiq theksoi se Serbia ka siguruar rezerva të mjaftueshme të naftës dhe gazit, por paralajmëroi se “na pret një dimër politik i vështirë”.
“Ne do të vazhdojmë të zhvillojmë infrastrukturën energjetike me BE-në. Besoj se po ndërtojmë një nënkonektor me Maqedoninë e Veriut, dhe në të ardhmen edhe me Rumaninë”, tha Vuçiq.
Zyrtarja evropiane arriti në Serbi të martën, si pjesë e turneut në Ballkanin Perëndimor.
Të mërkurën, para Pallatit Serbia, për të u organizua një pritje solemne, që u pasua me një takim me Vuçiqin.
Ursula fon der Layen paraprakisht ka qëndruar në Shqipëri, Mal të Zi dhe Bosnje e Hercegovinë. Gjatë ditës ajo do të qëndrojë në Kosovë, ku do të takohet me presidenten Vjosa Osmani dhe kryeministrin në detyrë Albin Kurti. Turneun rajonal ajo do ta përmbyllë në Maqedoni të Veriut, ku do të takohet me krerët shtetërorë më vonë gjatë së mërkurës.
Herën e fundit që presidentja e Komisionit Evropian vizitoi Serbinë në tetor 2024. Në atë vizitë, ndër të tjera, ajo deklaroi se Serbia është “një nga vendet që ka bërë më së shumti përparim në procesin e anëtarësimit” dhe deklaroi se ekziston “një bazë e qëndrueshme për t’u bërë anëtare e BE-së”.
Ndërkohë, në Serbi shpërthyen protesta masive kundër qeverisë për shkak të vdekjes së 16 personave nga shembja e një strehe prej betoni në stacionin hekurudhor në Novi Sad.
Qindra protestues janë arrestuar, disa kanë thënë se kanë qenë cak i brutalitetit policor si dhe ka pasur pretendime se është përdorur top zanor gjatë protestës së 15 marsit.
Serbia është kandidate për anëtarësim në BE që nga viti 2012.
Nga gjithsej 35 kapituj negociues, ka hapur 22 dhe ka mbyllur vetëm dy.
Kapitujt e fundit i ka hapur në dhjetor 2021.
Sipas raporteve vjetore nga Brukseli deri më tani, pengesat kryesore për Serbinë në rrugën drejt anëtarësimit janë gjendja jo e mirë e sundimit të ligjit dhe mospërshtatja me politikën e përbashkët të jashtme të BE-së.
Normalizimi i marrëdhënieve me Kosovën gjithashtu është një nga kushtet paraprake për anëtarësim në BE.
Bashkimi Evropian njoftoi më 16 shtator se është i shqetësuar për gjendjen e sundimit të ligjit në vendet kandidate për anëtarësim, si dhe tha se nevojitet një qëndrim më i fortë ndaj Rusisë për shkak të pushtimit të Ukrainës.
Serbia nuk iu bashkua sanksioneve të Bashkimit Evropian ndaj Rusisë, edhe pse si shtet kandidat për anëtarësim është e detyruar të harmonizojë gradualisht politikën e jashtme dhe atë të bllokut evropian. REL
