Nga Paolo Valentino, Corriere della Sera
Samiti i BRICS që po mbahet sot dhe nesër në Rio de Janeiro supozohej të shënonte një tjetër sukses ndërkombëtar për Inacio Lula da Silva. Presidenti brazilian është një nga anëtarët themelues të grupit, i cili nga pesë vendet themeluese (Brazili, Rusia, India, Kina dhe Afrika e Jugut) tani është zgjeruar në Arabinë Saudite, Egjiptin, Etiopinë, Emiratet e Bashkuara Arabe, Iranin, Indonezinë dhe synon të kundërbalancojë ndikimin e G7 të dominuar nga SHBA-të dhe aleatët e saj perëndimorë.
Lula e kishte përgatitur me kujdes, duke e bërë atë një ngjarje të pritur me padurim në kontekstin e luftës tregtare të filluar nga Trump dhe konflikteve që po trondisin botën, nga Ukraina në Lindjen e Mesme. “Do të jetë samiti më i mirë që nga krijimi i BRICS,” kishte njoftuar ai paksa pa kujdes.
Por jo. Ajo që e ka shkatërruar festën, duke ia zvogëluar rëndësinë, është në fakt braktisja e themeluesit kryesor, Presidentit kinez Xi Jinping, i cili nuk e kishte humbur kurrë një event të tillë në 12 vitet e pushtetit të tij. Dhe nëse është e vërtetë që as Vladimir Putin nuk do të jetë atje, në rastin e tij kjo ishte e pritshme, duke pasur parasysh urdhër-arrestin e Gjykatës Ndërkombëtare Penale që është në pritje kundër tij: Brazili, i cili është anëtar i gjykatës së Hagës, do të kishte qenë i detyruar ligjërisht t’i vinte prangat kreut të Kremlinit.
Mungesa e Xi Jinping është bërë lajmi i vërtetë i samitit. Por edhe më sensacionale është arsyeja pse udhëheqësi i Kinës ka vendosur të mos shkojë. Cherchez la femme. Dhe jo çdo grua. Por znj. Rosangela Lula da Silva, zonja e parë braziliane, e njohur më mirë me emrin Janja. Duket se presidenti kinez është shumë i ofenduar me të.
Ndodhi më 13 maj, gjatë darkës shtetërore që mbylli vizitën në Kinë të Lulës dhe gruas së tij, të shoqëruar nga udhëheqësit më të rëndësishëm të biznesit brazilianë. Një udhëtim i suksesshëm, i kurorëzuar me nënshkrimin e marrëveshjeve kineze për investime me vlerë miliarda dollarë. Gjithçka shkoi mirë, dollitë u bënë, banketi pothuajse kishte mbaruar. Kur papritmas, para ëmbëlsirës, pati një shkelje të protokollit: Janja ngriti dorën, duke marrë fjalën.
Dhe duke iu drejtuar Xi Jinping, i cili ishte ulur pranë saj, ajo nisi një kritikë të ashpër ndaj medias sociale kineze TikTok, algoritmi i të cilit, sipas saj, favorizon pikëpamjet e ekstremit të djathtë dhe është gjithashtu potencialisht shumë i dëmshëm për fëmijët. Dhoma, thonë njerëzit që morën pjesë në darkë, u ngri befas.
Peng Li-yuan, gruaja e Xi Jinping, u duk veçanërisht e pakëndshme, duke e quajtur shpërthimin e znj. Lula “mosrespektues” ndaj burrit të saj. Presidenti brazilian konfirmoi se gruaja e tij foli gjatë banketit, por nuk ishte asgjë e çuditshme dhe se Xi u pajtua që “Brazili mund të zgjedhë rregullat që preferon”. Kjo mund të jetë e vërtetë, por mungesa e saj në samit ndihet si një shuplakë në fytyrë.
Kjo çështje, përveç prishjes së samitit të BRICS, ka rindezur polemika mbi Janjan, e cila që nga fillimi nuk e ka pranuar kurrë rolin thjesht ceremonial që tradicionalisht shoqërohet me zonjat e para të Brazilit. Një sociologe 58-vjeçare, ajo gjithmonë ka thënë fjalën e saj, për shembull duke kërkuar rregulla të rrepta për mediat sociale dhe duke tërhequr zemërimin e Elon Musk dhe kompanisë, por duke iu përgjigjur me të njëjtën monedhë. Ashtu si gjatë G20 braziliane në vitin 2024, kur në një transmetim të drejtpërdrejtë televiziv ajo tha: “Nuk kam frikë nga ty, në djall Elon Musk”. Sikur të kishim pak.
