Një qytet po vjen ‘duke u rritur’ në ujërat e Oqeanit Indian. Vetëm 10 minuta me varkë nga Male, kryeqyteti i Maldiveve, po ndërtohet një qytet lundrues, i mjaftueshëm për të strehuar 20,000 njerëz.
I projektuar në një “strukturë të ngjashme me trurin”, qyteti do të përbëhet nga 5000 njësi lundruese duke përfshirë shtëpi, restorante, dyqane dhe shkolla, me kanale që kalojnë në mes.
Njësitë e para do të zbulohen këtë muaj, me banorët që pritet të fillojnë të lëvizin në fillim të vitit 2024 dhe i gjithë qyteti do të përfundojë deri në vitin 2027, shkruan CNN, përcjell Telegrafi.
Projekti – një sipërmarrje e përbashkët midis zhvilluesit të pronave Dutch Docklands dhe Qeverisë së Maldiveve – nuk është menduar si një eksperiment apo diçka futuriste: ai po ndërtohet si një zgjidhje praktike për realitetin e ashpër të rritjes së nivelit të detit.
Një arkipelag me 1,190 ishuj të ulët, Maldivet janë një nga vendet më të cenueshme në botë ndaj ndryshimeve klimatike.
Tetëdhjetë për qind e sipërfaqes së saj tokësore është më pak se një metër mbi nivelin e detit dhe me nivelet e parashikuara që pritet të rriten deri në një metër deri në fund të shekullit, pothuajse i gjithë vendi mund të zhytet në ujë.
Por nëse një qytet noton, ai mund të “ngrihet me detin”.
Kjo është një “shpresë e re” për më shumë se gjysmë milioni njerëz në Maldive, thotë Cohen Olthuis, themeluesi i Waterstudio, firma e arkitekturës që projektoi qytetin.
“Ka vetëm një zgjedhje për të bërë”
I lindur dhe i edukuar në Holandë – ku rreth një e treta e tokës ndodhet nën nivelin e detit – Olthuis ka qenë afër ujit gjatë gjithë jetës së tij.
Familja e nënës së tij ishin ndërtues anijesh dhe babai i tij vjen nga një linjë arkitektësh dhe inxhinierësh, kështu që dukej e natyrshme kombinimi i të dyjave.
Në vitin 2003, Olthuis themeloi Waterstudio, një firmë arkitekturore e dedikuar tërësisht për ndërtimet mbi ujë.
Problemi më i madh atëherë ishte hapësira: qytetet po zgjeroheshin, por toka e përshtatshme për zhvillim të ri urban po mbaronte.
Megjithatë, vitet e fundit, ndryshimi i klimës është bërë “një katalizator”, duke e çuar arkitekturën lundruese drejt rrjedhës kryesore, vlerëson ai.
Kështu, gjatë dy dekadave të fundit, Waterstudio ka projektuar më shumë se 300 shtëpi lundruese, zyra, shkolla dhe qendra të kujdesit shëndetësor në mbarë botën.
Holanda është bërë një qendër për lëvizjen, shtëpia e parqeve lundruese, një fermë qumështore lundruese dhe një ndërtesë zyrash lundruese.
Ndërsa Patrick Verkooijen, CEO i GCA, një organizatë e fokusuar në zgjidhjet klimatike e sheh arkitekturën lundruese si një zgjidhje praktike dhe ekonomikisht të zgjuar në raport me rritjen e nivelit të detit.
“Kostoja e mospërshtatjes me këto rreziqe nga përmbytjet është e jashtëzakonshme”, ka thënë ai për CNN, përcjell Telegrafi. “Ne kemi një zgjedhje për të bërë: ose vonojmë dhe paguajmë, ose planifikojmë dhe përparojmë”.
Siç bëhet e ditur, vetëm vitin e kaluar, përmbytjet i kushtuan ekonomisë globale më shumë se 82 miliardë dollarë, sipas agjencisë së sigurimeve Swiss Re, dhe ndërsa ndryshimet klimatike shkaktojnë mot më ekstrem, kostot pritet të rriten.
Ndërkohë një raport nga Instituti Botëror i Burimeve parashikon se deri në vitin 2030, pronat urbane me vlerë më shumë se 700 miliardë dollarë do të ndikohen çdo vit nga përmbytjet bregdetare dhe lumore.
Por pavarësisht vrullit në vitet e fundit, arkitektura lundruese ka ende një rrugë të gjatë për të bërë për sa i përket shkallës dhe përballueshmërisë, vlerëson Verkooijen.
“Ky është hapi tjetër në këtë udhëtim: si mund të rritemi, dhe në të njëjtën kohë, si mund të shpejtojmë? Ka një urgjencë për shpejtësi”.
Një qytet normal, vetëm në det
Projekti i Maldiveve synon t’i arrijë të dyja, duke ndërtuar një qytet për 20,000 njerëz në më pak se pesë vjet.
Plane të tjera për qytetet lundruese janë nisur, si Oceanix City në Busan, Koreja e Jugut, dhe një seri ishujsh lundrues në Detin Baltik të zhvilluara nga kompania holandeze Blue21, por asnjë nuk konkurron me këtë shkallë dhe afat kohor.
Qyteti i Waterstudio është krijuar për të tërhequr njerëzit vendas me shtëpitë e tij në ngjyrë ylberi, ballkonet e gjera dhe pamjet buzë detit.
Banorët do të lëvizin me varka, ose mund të ecin, çiklojnë ose ngasin skuterë elektrikë ose karroca përgjatë rrugëve me rërë.
Ai ofron hapësirë që është e vështirë të arrihet në kryeqytet – Male është një nga qytetet me popullsi më të dendur në botë, me më shumë se 200,000 njerëz të ngjeshur në një zonë prej rreth tetë kilometrash katrorë.
Dhe çmimet janë konkurruese me ato në Hulhumalé (një ishull i krijuar nga njeriu, i ndërtuar për të lehtësuar mbipopullimin) – duke filluar nga 150,000 dollarë për një studio ose 250,000 dollarë për një shtëpi familjare, tha Olthuis.
Njësitë modulare janë ndërtuar në një kantier detar lokal, më pas tërhiqen në qytetin lundrues.
Pasi të vendosen në pozicion, ato janë ngjitur në një bazament betoni nënujor, i cili është i “kapur” në shtratin e detit në shtylla çeliku që e lejojnë atë të luhatet lehtë me valët.
Veç këtyre, shkëmbinj nënujorë që rrethojnë qytetin ndihmojnë për të siguruar një ndërprerës natyral të valëve, duke e stabilizuar atë dhe duke parandaluar që banorët të ndjehen “të sëmurë nga deti”.
Në këtë drejtim, Olthuis ka bërë të ditur se ndikimi i mundshëm mjedisor i strukturës u vlerësua me rigorozitet nga ekspertët lokalë të koraleve dhe u miratua nga autoritetet qeveritare përpara se të fillonte ndërtimi.
Synimi është që qyteti të jetë i vetë-mjaftueshëm dhe të ketë të njëjtat funksione si një në tokë.
Do të ketë energji elektrike, e cila furnizohet kryesisht me energji diellore të prodhuar në vend, dhe ujërat e zeza do të trajtohen në vend dhe do të ripërdoren si pleh organik për bimët.
Si një alternativë ndaj ajrit të kondicionuar, qyteti do të përdorë ftohjen e detit me ujë të thellë, i cili përfshin pompimin e ujit të ftohtë nga deti i thellë, duke ndihmuar në kursimin e energjisë.
Duke zhvilluar një qytet lundrues plotësisht funksional në Maldive, Olthuis shpreson se kjo lloj arkitekture do të çohet në nivelin tjetër.
Nuk do të jetë më “arkitekturë e çuditshme” e gjetur në vende luksoze të porositura nga super të pasurit, por një përgjigje ndaj ndryshimit të klimës dhe urbanizimit, që është edhe praktike dhe e përballueshme, parashikon ai.
“Nëse unë, si arkitekt, dua të bëj një ndryshim, duhet të rritem”, tha ai.
