rganizata e Traktatit të Atlantikut të Veriut, e njohur më mirë si NATO, u krijua menjëherë pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore .
Çfarë është NATO? – Organizata e Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO) u formua më 4 prill 1949 në Uashington. Ajo u krijua si një kundërpeshë ndaj ushtrive sovjetike të vendosura në Evropën Qendrore dhe Lindore pas Luftës së Dytë Botërore.
Vendet origjinale anëtare të NATO-s –Traktati i Atlantikut të Veriut u nënshkrua për herë të parë nga Shtetet e Bashkuara, Mbretëria e Bashkuar, Franca, Italia, Belgjika, Kanadaja, Danimarka, Islanda, Luksemburgu, Holanda, Norvegjia dhe Portugalia. NATO aktualisht ka 31 shtete anëtare, me shtimin e Finlandës në vitin 2023.
Pakti i Varshavës -Pas anëtarësimit të Gjermanisë Perëndimore në vitin 1955, sovjetikët iu përgjigjën NATO-s duke nënshkruar Paktin e Varshavës. Kjo ishte një aleancë midis Bashkimit Sovjetik dhe vendeve komuniste në Evropën Lindore.
Misioni –“Qëllimi i NATO-s është të garantojë lirinë dhe sigurinë e anëtarëve të saj përmes mjeteve politike dhe ushtarake.”
Struktura ushtarake – Vetë NATO nuk ka forcat e veta të armatosura. Në vend të kësaj, forca e saj ushtarake përbëhet nga ato të vendeve anëtare.
Shpenzimet ushtarake – Sipas Institutit Ndërkombëtar të Kërkimeve të Paqes në Stokholm, në vitin 2017 shpenzimet totale ushtarake të 29 vendeve anëtare të NATO-s përbënin “52% të shpenzimeve ushtarake botërore”.
Bashkimi Sovjetik u përpoq të anëtarësohej në NATO – Në vitin 1954, një vit pas vdekjes së Stalinit, sovjetikët kërkuan të anëtarësoheshin në NATO. Ata ishin të përgatitur “të shqyrtonin së bashku me qeveritë e interesuara çështjen e pjesëmarrjes së Bashkimit Sovjetik në Traktatin e Atlantikut të Veriut”. Në vitin 1990, Presidenti Mikhail Gorbachev propozoi, për herë të fundit, që Bashkimi Sovjetik të anëtarësohej në NATO. Propozimi i tij u hodh poshtë.
Operacioni Forca Aleate – Më 24 mars 1999, forcat e NATO-s filluan një fushatë bombardimi në Jugosllavi që zgjati 78 ditë. Kjo ishte gjatë Luftës së Kosovës dhe bëri që forcat jugosllave të tërhiqeshin nga Kosova. Megjithatë, bombardimi nuk u miratua nga Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara. Komisioni i Pavarur Ndërkombëtar për Kosovën e arsyetoi më vonë ndërhyrjen e NATO-s si “të paligjshme, por legjitime”.
Neni 5 – Neni 5 i NATO-s shpreh qëndrimin e saj në lidhje me mbrojtjen kolektive të anëtarëve të saj. Ai thotë: “Një sulm i armatosur kundër një ose më shumë prej vendeve anëtare të NATO-s në Evropë ose Amerikën e Veriut do të konsiderohet si një sulm kundër të gjithëve” dhe NATO do të “ndihmojë Palën ose Palët e sulmuara në këtë mënyrë duke marrë menjëherë, individualisht dhe në bashkëpunim me palët e tjera, veprime të tilla që e sheh të nevojshme”.
