A do ta ndihmojnë retë të ftohin apo do ta ngrohin botën tonë në vitet në vijim? Sateliti EarthCARE së shpejti do të niset në një mision për ta zbuluar, duke synuar të hetojë se çfarë roli mund të luajnë retë në luftën kundër ndryshimeve klimatike.
Bashkëpunimi midis Agjencisë Hapësinore Evropiane dhe agjencisë hapësinore japoneze JAXA është planifikuar të nisë të martën në një raketë SpaceX Falcon 9 nga baza Vandenberg në Kaliforni.
Sateliti prej dy tonësh do të sillet në orbitë rreth 400 kilometra mbi Tokë për tre vjet, duke ndërtuar një profil të plotë të atyre reve të trasha mbi kokat tona.
“Ata janë një nga kontribuesit kryesorë në mënyrën se si ndryshon klima – dhe një nga më pak të kuptuarit,” tha për AFP, Dominique Gillieron, kreu i departamentit të projekteve të vëzhgimit të Tokës në ESA.
Retë — nga re grumbullore në gjigande — janë një fenomen i larmishëm dhe i ndërlikuar.
Përbërja e tyre varet nga vendi ku ndodhen në troposferë, shtresa më e ulët e atmosferës së Tokës, shpjegoi Gillieron.
Troposfera fillon rreth tetë kilometra mbi rajonet polare, por afër ekuatorit fillon rreth 18 kilometra lart. Kjo do të thotë se retë ndikojnë ndryshe në klimën në varësi të lartësisë dhe gjerësisë së tyre.
Për shembull, retë e bardha dhe të ndritshme grumbullore, të cilat përbëhen nga pika uji, ulen mjaft dhe veprojnë si një ombrellë, duke reflektuar rrezatimin e Diellit përsëri në hapësirë dhe duke ftohur atmosferën.
Më lart, retë masive të bëra nga kristale akulli lejojnë rrezatimin diellor të kalojë, duke ngrohur botën tonë.
Çadra apo batanije?
Pra, kuptimi i natyrës së reve është bërë shumë i rëndësishëm, tha Simonetta Cheli, kreu i programeve të vëzhgimit të Tokës të ESA-s.
EarthCARE do të bëhet sateliti i parë që do të masë shpërndarjen vertikale dhe horizontale të reve, tha ajo në një konferencë për shtyp.
Dy nga instrumentet e satelitit do të hedhin dritë mbi retë për të hetuar thellësitë e tyre.
Instrumenti Lidar do të përdorë një impuls lazer për të matur retë dhe aerosolet, të cilat janë grimca të vogla në atmosferë si pluhuri, poleni ose ndotës të emetuar nga njeriu si tymi ose hiri.
Aerosolet janë “para-kursorët” e reve, shpjegoi Gillieron.
Radari i satelitit do të depërtojë nëpër re për të matur sa ujë përmbajnë.
Ai gjithashtu do të gjurmojë shpejtësinë e reve që lëvizin nëpër atmosferë, ngjashëm me atë se si radari ndihmon policinë të kap makinat me shpejtësi.
Instrumentet e tjera të satelitit do të masin formën dhe temperaturën e reve.
Të gjitha këto të dhëna do të krijojnë pamjen e parë të plotë të reve nga këndvështrimi i një sateliti.
Komuniteti shkencor po e pret me padurim këtë informacion në mënyrë që të mund të përditësojë modelet e klimës që vlerësojnë se sa shpejt do të ngrohet bota jonë, tha ESA.
Prandaj, sasia e rrezatimit diellor që kalon retë e Tokës mund të jetë vendimtare për të kuptuar dhe zbutur ndikimin e ngrohjes globale të drejtuar nga njeriu.
Misioni synon të zbulojë “nëse efekti aktual i reve, i cili është mjaft i ftohur në këtë moment — ombrella peshon më shumë se batanije — do të bëhet më i fortë apo më i dobët,” tha Gillieron.
Kjo është bërë më i vështirë për t’u parashikuar pasi ngrohja globale ka ndryshuar shpërndarjen e reve.
“EarthCARE po niset në një kohë edhe më të rëndësishme sesa kur u konceptua në vitin 2004”, tha Cheli.
