Në Irlandën Veriore, ka pasur një qëllim për të cilin binin dakord të gjithë: pajtimi. Nëse rajoni do të vijonte në Mbretërinë e Bashkuar apo do të bashkohej me Irlandën, të gjithë e dinin se duhet të shëronin plagët e Konfliktit dhe të vendosnin një urë mes katolikëve dhe protestantëve.
Edhe ata që gjendeshin në anën tjetër nxisnin pajtimin. Dhe si jo? Dukej që ishte diçka e mirë. Por jo më. Numri në rritje i nacionalistëve thonë se pajtimi është marrë me forcë dhe ndryshuar për të penguar fushatën e tyre të referendumit për bashkimin, shkruan The Guardian.
“Qëllimi i pajtimit është shumë i vlefshëm, por po manipulohet dhe keqpërdoret”, tha Kevin Rooney, themelues i Irish Border Poll, një grup që lobon për referendumin. “Është bërë një veto unioniste e hapur.”
Rooney dhe të tjerë tremben se një riafrim i përkohshëm, i dëmshëm mes dy blloqeve më të mëdha të Irlandës, po kthehet në një parakusht që u jep unionisëve dhe qeverive irlandeze e britanike, pretekstin për t’iu shmangur referendumit.
Për Rooney, një parakusht i tillë do të cenonte status quo-në në një entitet të krijuar një shekull më parë për dominimin e unionistëve dhe njëkohësisht të dëmtonte pajtimin. “Krijon një nxitje perverse për besnikët ekstremë që t’i rezistojnë gjithçkaje dhe të kërcënojnë me dhunë.”
Në këtë skenar, tensionet që lidhen me sezonin tradicional të marshimeve verore, deklaratat e hapura të grupit Kneecap kundër sundimit britanik, apo edhe ndonjë numër polemikash të tjera, mund të shfrytëzohen si dëshmi të supozuara se Irlanda e Veriut nuk është ende gati për një votim mbi të ardhmen e saj kushtetuese.
Me fjalë të tjera, Dublini nuk po ushtron presion mbi qeverinë e Keir Starmer për një referendum, i cili, sipas marrëveshjes së të Premtes së Mirë, duhet të thirret nëse duket se shumica e njerëzve në Irlandën e Veriut do të votonin për të dalë nga Mbretëria e Bashkuar.
Një raport i Ireland’s Future, një organizatë jofitimprurëse që advokon për bashkimin, vë në dukje se marrëveshja e të Premtes së Mirë nuk kërkon pajtim të plotë para mbajtjes së një referendumi.
“Qëndrimi ynë është se çdo objektiv i tillë do të realizohet vetëm pas kalimit në një rend të ri kushtetues në ishullin tonë të përbashkët. Ribashkimi është një projekt pajtimi”, thuhet në raport.
Megjithatë, unionistët dhe disa nacionalistë thonë se do të ishte e papërgjegjshme të thirrej një votim për një ndryshim ekzistencial, përderisa tensionet përçarëse në Irlandën e Veriut nuk janë zbutur.
Mbështetësit e bashkimit, besojnë se ndryshimi kushtetues duhet të arrihet përmes fitores në zgjedhje në Irlandën e Veriut dhe shtytjes së qeverisë irlandeze drejt veprimit. Sipas tyre, kjo është një detyrë për gjeneratën e tanishme.
“Struktura në Dublin ka qenë prej kohësh e ftohtë ndaj bashkimit, disa në thelb duan një jetë të qetë dhe nuk duan të merren fare me veriun. Është detyra jonë t’i bindim ata”, tha Rooney.
