Aleatët e Ukrainës do të kërkojnë të “forcojnë” një plan të SHBA-së për t’i dhënë fund luftës me Rusinë kur të takohen në samitin e G20 në Afrikën e Jugut, tha kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar, Sir Keir Starmer.
Samiti fillon një ditë pasi Presidenti Volodymyr Zelensky paralajmëroi se Ukraina përballet me “një nga momentet më të vështira në historinë tonë” për shkak të presionit për të pranuar planin – detajet e rrjedhura të të cilit janë parë si të favorshme për Moskën.
Zelensky zhvilloi bisedime telefonike me Sir Keir dhe udhëheqësit e Francës dhe Gjermanisë të premten. Më pas, kryeministri tha se “miqtë dhe partnerët” e Ukrainës mbetën të përkushtuar për të siguruar një “paqe të qëndrueshme njëherë e përgjithmonë”.
As Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, dhe as Presidenti i Rusisë, Vladimir Putin, nuk do të marrin pjesë në G20.
Plani i paqes i SHBA-së, i publikuar gjerësisht, përfshin propozime që Kievi i kishte përjashtuar më parë, duke përfshirë edhe heqjen dorë nga zonat lindore që tani kontrollon.
Uashingtoni ka ushtruar presion mbi Kievin që ta pranojë propozimin dhe dërgoi zyrtarë të lartë të Pentagonit në Ukrainë në fillim të kësaj jave për të diskutuar propozimet.
Por në Evropë ka nervozizëm për atë që është perceptuar si një sërë termash të anuar shumë në favor të Moskës. Shefja e politikës së jashtme të BE-së, Kaja Kallas, e quajti mundësinë e miratimit të saj një “moment shumë të rrezikshëm”.
Sipas agjencisë së lajmeve Reuters, ajo u tha gazetarëve: “Ne të gjithë duam që kjo luftë të mbarojë, por mënyra se si mbaron ka rëndësi. Rusia nuk ka asnjë të drejtë ligjore për asnjë lëshim nga vendi që pushtoi, në fund të fundit kushtet e çdo marrëveshjeje i takojnë Ukrainës.”
Përpara bisedimeve për Ukrainën në G20, Sir Keir tha se udhëheqësit e mbledhur do të “diskutojnë propozimin aktual në tryezë dhe, në mbështetje të përpjekjeve të Presidentit Trump për paqe, do të shqyrtojnë se si mund ta forcojnë këtë plan për fazën tjetër të negociatave”.
Ai vazhdoi: “Nuk ka kaluar asnjë ditë në këtë luftë ku Ukraina nuk i ka bërë thirrje Rusisë që t’i japë fund pushtimit të paligjshëm, të tërheqë tanket dhe të ulë armët.”
“Ukraina ka qenë e gatshme të negociojë për muaj të tërë, ndërsa Rusia ka ngecur dhe ka vazhduar tërbimin e saj vrasës.
“Kjo është arsyeja pse ne duhet të punojmë të gjithë së bashku, si me SHBA-në ashtu edhe me Ukrainën, për të siguruar një paqe të drejtë dhe të qëndrueshme një herë e përgjithmonë.”
Si pjesë e planit të Shtëpisë së Bardhë, Ukraina do të detyrohej të zvogëlonte madhësinë e ushtrisë së saj dhe të zotohej të mos i bashkohej aleancës ushtarake të NATO-s, një kërkesë e hershme e Kremlinit.
Duke folur të premten, Trump paralajmëroi se Ukraina do të humbiste më shumë territor ndaj Rusisë “brenda një kohe të shkurtër” dhe se Zelensky “do të duhet ta miratojë” planin.
Trump tha se i kishte dhënë Ukrainës afat deri të enjten për të rënë dakord me planin, të cilin e përshkroi si një afat “të përshtatshëm”.
Ukraina mbështetet në furnizimet me armë të përparuara të prodhuara në SHBA për të armatosur forcat e saj, duke përfshirë sistemet e mbrojtjes ajrore.
Kievi ka qenë gjithashtu i varur nga inteligjenca e ofruar nga Uashingtoni që kur Rusia nisi pushtimin e saj në shkallë të plotë të Ukrainës në vitin 2022.
Gjatë një takimi me kabinetin e tij të sigurisë të premten, Putin konfirmoi se SHBA-të kishin paraqitur planin e tyre të propozuar të paqes dhe tha se ai mund të jetë “baza” për një zgjidhje – megjithëse bisedime të hollësishme mbi kushtet e tij nuk ishin mbajtur ende në Kremlin.
Ai tha se Rusia ishte e gatshme të “tregonte fleksibilitet”, por ishte gjithashtu e përgatitur të vazhdonte luftën.
Në një fjalim 10-minutësh përpara zyrës presidenciale në Kiev, Zelensky paralajmëroi se Ukraina do të përballet me “shumë presion… për të na dobësuar, për të na përçarë”.
“Nuk po bëjmë deklarata me zë të lartë”, vazhdoi ai, “do të punojmë me qetësi me Amerikën dhe të gjithë partnerët… duke ofruar alternativa” për planin e propozuar të paqes.
Shtëpia e Bardhë ka hedhur poshtë pretendimet se Ukraina ishte bllokuar nga hartimi i propozimit.
Një zyrtar amerikan i paidentifikuar i tha CBS News, partnerit mediatik amerikan të BBC-së, se plani u hartua “menjëherë” pas diskutimeve me zyrtarin më të lartë të sigurisë së Ukrainës, Rustem Umerov, i cili u pajtua me shumicën e tij.
Drafti i publikuar propozon tërheqjen e trupave ukrainase nga pjesa e rajonit lindor të Donetskut që ata aktualisht e kontrollojnë, dhe kontrollin de facto rus të Donetskut, si dhe rajonin fqinj të Luhanskut dhe gadishullin jugor të Krimesë të aneksuar nga Rusia në vitin 2014.
Rusia aktualisht kontrollon rreth 20% të territorit ukrainas dhe trupat e saj kanë bërë përparime të ngadalta përgjatë vijës së gjerë të frontit, pavarësisht humbjeve të rënda të raportuara.
Kievi do të merrte “garanci të besueshme sigurie”, thuhet në plan, megjithëse nuk janë dhënë detaje.
Dokumenti thotë se “pritet” që Rusia të mos pushtojë fqinjët e saj dhe se NATO nuk do të zgjerohet më tej.
Drafti gjithashtu sugjeron që Rusia do të “riintegrohet në ekonominë globale”, nëpërmjet heqjes së sanksioneve dhe duke e ftuar Rusinë të ribashkohet me grupin G7 të vendeve më të fuqishme në botë – duke e bërë atë përsëri G8.
