Përdorimi i tarifave gjithëpërfshirëse nga Presidenti Donald Trump u përball me pyetje të ashpra në Gjykatën Supreme të mërkurën, në një çështje me implikime të mëdha për axhendën e presidentit dhe ekonominë globale.
Shumica e gjyqtarëve, përfshirë disa konservatorë, shprehën dyshime rreth justifikimit të Shtëpisë së Bardhë për detyrimet e importit, të cilat presidenti i ka thënë se janë të nevojshme për të rivendosur bazën prodhuese të Amerikës dhe për të rregulluar çekuilibrin e saj tregtar.
Masat po sfidohen nga një numër biznesesh të vogla dhe një grup shtetesh, të cilat pretendojnë se presidenti ka tejkaluar autoritetin e tij në vendosjen e taksave, të cilat në fakt janë një taksë.
Gjykata e lartë e Amerikës – e cila ka një shumicë konservatore 6-3 – zakonisht i duhen muaj për të marrë vendime të mëdha, por shumë presin që ajo të veprojë më shpejt në këtë rast, i cili shihet gjithashtu si prova e parë e madhe e përpjekjes së administratës Trump për të zgjeruar pushtetin presidencial.
“Dhe pra, a është pretendimi juaj se çdo vend duhej të tarifej për shkak të kërcënimeve ndaj mbrojtjes dhe bazës industriale? Dua të them, Spanjës? Francës?” pyeti Amy Coney Barrett, e cila u emërua në gjykatë nga Trump.
“Mund ta shoh këtë me disa vende, por më shpjegoni pse aq shumë vende duhet t’i nënshtrohen politikës reciproke të tarifave.”
Miliarda dollarë në pagesa tarifore janë në rrezik. Nëse administrata Trump humbet, qeveria mund të detyrohet të rimbursojë disa nga miliarda dollarët që ka mbledhur, një proces që Barrett vuri në dukje se mund të shndërrohet në një “rrëmujë të plotë”.
Shtëpia e Bardhë, e cila dërgoi në seancë dëgjimore Sekretarin e Thesarit Scott Bessent, Sekretarin e Tregtisë Howard Lutnick dhe Përfaqësuesin e Tregtisë të SHBA-së Jamieson Greer, ka thënë se do t’u drejtohen autoriteteve të tjera tarifore nëse gjykata nuk vendos në favor të saj.
“Shtëpia e Bardhë është gjithmonë duke u përgatitur për Planin B”, tha sekretarja e shtypit e Shtëpisë së Bardhë, Karoline Leavitt, përpara seancës dëgjimore.
Duke u shfaqur në Fox News të mërkurën pas seancës dëgjimore, Trump tha se mendonte që dita shkoi mirë.
Ai shtoi se do të ishte “shkatërruese” për vendin nëse administrata do ta humbiste çështjen dhe e quajti atë “një nga çështjet më të rëndësishme në historinë e vendit tonë”.
Duke debatuar mbi krizat ‘shkatërruese të vendit’
Rasti përqendrohet rreth një ligji të vitit 1977, Aktit Ndërkombëtar të Fuqive Ekonomike të Emergjencës (IEEPA), që i jep presidentit fuqinë për të “rregulluar” tregtinë në përgjigje të një emergjence.
Trump e përdori për herë të parë IEEPA-n në shkurt për të taksuar mallrat nga Kina, Meksika dhe Kanadaja, duke thënë se trafikimi i drogës nga këto vende përbënte një emergjencë.
Ai e përdori përsëri në prill, duke urdhëruar taksa nga 10% në 50% për mallrat nga pothuajse çdo vend në botë. Këtë herë, ai tha se deficiti tregtar i SHBA-së – ku SHBA-të importojnë më shumë sesa eksportojnë – përbënte një “kërcënim të jashtëzakonshëm dhe të pazakontë”.
Këto tarifa u zbatuan me ndërprerje këtë verë, ndërsa SHBA-të i shtynë vendet të arrinin “marrëveshje”.
Administrata Trump ka argumentuar se fuqia për të rregulluar përfshin fuqinë për të vendosur tarifa dhe se kombi u përball me kriza unike – të cilat ishin “shkatërruese për vendin dhe jo të qëndrueshme” – që bënë të nevojshme veprime emergjente nga presidenti.
Duke argumentuar në favor të administratës, Prokurori i Përgjithshëm John Sauer paralajmëroi se nëse fuqitë tarifore të Trump do të shpalleshin të paligjshme, kjo do ta ekspozonte SHBA-në ndaj “hakmarrjes së pamëshirshme tregtare” dhe do të çonte në “pasoja shkatërruese ekonomike dhe të sigurisë kombëtare”.
Implikimet e çështjes
Pyetjet e gjyqtarëve sugjeronin se ata po përballeshin me implikimet e asaj që një vendim në favor të administratës mund të nënkuptonte për të ardhmen.
“Justifikimi po përdoret për të vendosur tarifa për çdo produkt nga çdo vend, në çdo sasi dhe për çdo kohëzgjatje”, tha Kryetari i Gjykatës së Lartë John Roberts.
Sipas Kushtetutës, dokumentit themelues ligjor të Amerikës, Kongresi, jo presidenti, mban fuqinë për të taksuar dhe gjykata tradicionalisht ka vendosur kufizime në sasinë e këtij autoriteti që mund t’ia dorëzojë.
Nëse gjykata do të vendoste në favor të Trump në këtë rast, gjykatësi Neil Gorsuch, një tjetër konservator, pyeti veten: “Çfarë do ta ndalonte Kongresin të hiqte dorë thjesht nga çdo përgjegjësi për të rregulluar tregtinë e jashtme?”
Ai shtoi se po “luftonte” për të gjetur një arsye për të mbështetur argumentet e Sauer.
“A mund të vendosë presidenti një tarifë prej 50 përqind për makinat dhe pjesët e automjeteve me benzinë për t’u përballur me kërcënimin e pazakontë dhe të jashtëzakonshëm nga jashtë të ndryshimeve klimatike?” pyeti ai.
Tarifat kundrejt taksave
Avokatët e shteteve dhe grupeve private që kundërshtojnë çështjen thonë se ligji nuk e përmend fare fjalën “tarifa” dhe argumentojnë se Kongresi nuk kishte ndërmend t’i jepte presidentit një “fuqi të pakufizuar për të hedhur poshtë” marrëveshjet e tjera ekzistuese tregtare dhe rregullat e tarifave.
Neil Katyal, duke mbrojtur bizneset private, tha se ligji i jepte presidentit fuqinë për të ndërprerë tregtinë me një embargo ose një kuotë, por një tarifë për rritjen e të ardhurave ishte një hap i tepruar.
Gjyqtarët shpenzuan relativisht pak kohë për pyetjet në lidhje me rimbursimet ose nëse deklaratat e presidentit për gjendje të jashtëzakonshme ishin të justifikuara.
Në vend të kësaj, ata u përqendruan në tekstin e IEEPA-s dhe historinë e saj. Ndërsa presidentët e kanë përdorur shpesh për të vendosur sanksione, Trump është i pari që e përdor atë për tarifat.
Sauer u bëri thirrje gjyqtarëve që t’i kuptojnë tarifat si një zgjatim natyror të kompetencave të tjera që i janë dhënë presidentit sipas ligjit, dhe jo si një taksë.
“Nuk mund ta them mjaftueshëm – është një tarifë rregullatore, jo një taksë”, tha ai.
Në një pikë tjetër, ai argumentoi se fuqia për të mbledhur të ardhura ishte “vetëm e rastësishme” – pavarësisht mburrjeve të shpeshta të presidentit për paratë që mblidheshin nëpërmjet tarifave.
Dallimi midis tarifave dhe një takse dukej të ishte një pengesë për shumë gjyqtarë.
“Ju doni të thoni se tarifat nuk janë taksa, por kjo është pikërisht ajo që ato janë,” tha gjyqtarja Sonia Sotomayor.
Gjyqtarë të tjerë shprehën dyshime në lidhje me vendosjen e kufizimeve, veçanërisht në kontekstin e sigurisë kombëtare dhe politikës së jashtme.
Gjykatësi Brett Kavanaugh tha se nuk dukej si “logjikë e shëndoshë” t’i jepej presidentit fuqia për të bllokuar tregtinë, por jo për të vendosur një tarifë prej 1%.
Reagim nga një sallë plot
Rasti ka pasoja për një vlerë prej rreth 90 miliardë dollarësh në taksat e importit që janë paguar tashmë – afërsisht gjysma e të ardhurave nga tarifat që SHBA-të mblodhën këtë vit deri në shtator, sipas analistëve të Wells Fargo. Zyrtarët e Trump kanë paralajmëruar se shuma mund të rritet në 1 trilion dollarë nëse gjykata merr vendim deri në qershor.
Seanca dëgjimore tërhoqi një audiencë të plotë dhe zgjati gati tre orë, shumë më tepër sesa kishin caktuar zyrtarisht gjyqtarët për argumentet.
Nëse shumica e Gjykatës së Lartë vendos në favor të Trump, kjo do të përmbysë gjetjet e tre gjykatave më të ulëta që kanë vendosur tashmë kundër administratës.
Sarah Wells, drejtoresha ekzekutive dhe themeluesja e Sarah Wells Bags, u ul në shkallët jashtë gjykatës me një grup pronarësh të tjerë të bizneseve të vogla duke dëgjuar argumentet.
Biznesi i saj, i cili dizenjon çanta për pompat e gjirit dhe artikuj të tjerë që prodhon jashtë vendit, pagoi afërsisht 20,000 dollarë në tarifa të papritura në fillim të këtij viti, pastaj ndaloi së sjelli mallra, ndërsa u përpoq të ndryshonte zinxhirin e furnizimit. Ajo ka shitur inventarin, ka ndaluar zhvillimin e produkteve dhe ka pushuar nga puna disa punonjës.
Por ajo tha se ishte inkurajuar nga ajo që dëgjoi.
“Mendoj se ata e kuptuan vërtet tejkalimin që besoj se presidenti ka bërë sipas IEEPA-s,” tha ajo. “Kam përshtypjen se ata kanë ndjesinë se kjo duhet të frenohet.”
