Rruga që gjarpëron mes liqeneve vezulluese dhe pyjeve të qeta të Masurias në Poloninë verilindore, duket si skena ideale për një arratisje fundjave në natyrë. Por pas qetësisë baritore dhe cicërimave të zogjve, peizazhi fsheh një nga kapitujt më të errët të shekullit të 20-të.

Këtu, në thellësi të pyllit, qëndrojnë rrënojat e mbuluara me myshk të “Strofkës së Ujkut” (Wolfsschanze) – qyteti sekret prej betoni nga ku Adolf Hitleri drejtoi makinerinë naziste të luftës dhe pushtimin e Bashkimit Sovjetik.

Qendra nervore e Rajhut të Tretë

E ndërtuar me shpejtësi në vitin 1941 nga Organizata Todt dhe puna e detyruar e të burgosurve, “Strofka e Ujkut” ishte shumë më tepër se një bazë ushtarake. Ajo ishte një fortesë e pathyeshme, e vendosur strategjikisht vetëm 80 kilometra larg kufirit sovjetik, për të mbikëqyrur Operacionin Barbarossa.

Advertisement

---

MONEYGRAM

Kompleksi gjigant përfshinte 50 bunkerë, 70 kazerma, dy fusha ajrore, kinema, madje edhe një çajtore. Muret e bunkerëve arrinin një trashësi monstruoze prej 20 metrash beton, ndërsa një sistem i sofistikuar kamuflazhi dhe 50,000 mina tokësore e bënin atë të padukshëm dhe të paafrueshëm.

Përveç Hitlerit, i cili kaloi rreth 800 ditë këtu, në këtë “qytet në pyll” jetonin edhe figurat më të larta të regjimit si Goebbels, Göring dhe Bormann.

Rutina banale e së keqes

Advertisement

---

MONEYGRAM

Vizita në rrënoja zbulon detaje rrëqethëse të jetës së përditshme të diktatorit. Hitleri, shpesh i sëmurë dhe me pagjumësi, e niste ditën duke lexuar raportet e bombardimeve dhe duke shëtitur qenin e tij, Blondi. Është një kontrast makabër: imazhi i njeriut përgjegjës për vdekjen e miliona njerëzve duke shëtitur qenin në qetësinë e pyllit, ndërsa disa metra më tutje planifikohej Holokausti.

Dështimi i “Valkyrie”

“Strofka e Ujkut” njihet botërisht si vendi ku historia mund të kishte ndryshuar rrjedhë. Më 20 korrik 1944, koloneli Claus von Stauffenberg tentoi të vriste Hitlerin duke vendosur një çantë me eksploziv nën tavolinën e konferencave.

Advertisement

---

MONEYGRAM

Shpërthimi vrau tre persona, por Hitleri shpëtoi me lëndime të lehta, i mbrojtur nga këmba e rëndë e tavolinës së lisit. Ky dështim çoi në ekzekutimin e 5,000 personave dhe rriti paranojën e diktatorit, i cili pas kësaj ngjarjeje zhvillonte takime vetëm i rrethuar nga rojet SS.

Debati mbi “Turizmin e Errët”

Sot, vendi tërheq rreth 300,000 vizitorë në vit. Natyra ka rimarrë kontrollin mbi betonin; pemët rriten brenda bunkerëve dhe stalaktitet varen nga tavanet e errëta, duke i dhënë vendit pamjen e një qytetërimi të lashtë e të harruar.

Advertisement

---

MONEYGRAM

Megjithatë, zhvillimi i fundit i zonës ka ngjallur debate. Në fund të vitit 2024, aty u hapën një hotel dhe një restorant. Për historianët, komercializimi i një vendi ku u orkestruan krime kundër njerëzimit është problematik. Por për të tjerë, ruajtja e këtij kompleksi shërben si një dëshmi fizike dhe e nevojshme e historisë, një paralajmërim i gdhendur në beton mes pyjeve të Polonisë.

Ndërsa shumica prej nesh përgatiten për numërimin mbrapsht në mesnatë, tranzicioni global nga viti 2025 në vitin 2026 do të jetë në fakt një maratonë që do të zgjasë plot 26 orë, dhe jo 24 sa zgjat një ditë e zakonshme.

Ky fenomen ndodh për shkak të vijës së lakuar të ndërrimit të datës dhe tekave gjeopolitike të zonave kohore.

Të parët, ishulli i Krishtlindjeve

Sipas traditës, mesnata e parë që do të shënojë fillimin e vitit 2026 do të trokasë në atolin Kiritimati, i njohur ndryshe si Ishulli i Krishtlindjeve (i zbuluar nga Kapiteni Cook më 25 dhjetor 1777).

Advertisement

---

MONEYGRAM

Ky ishull, pjesë e arkipelagut të Kiribatit në Oqeanin Paqësor qendror, ndodhet dy zona kohore në lindje të vijës ndërkombëtare të datës. Kjo bën që ata të jenë 13 orë përpara zonës sonë kohore (Shqipëri). Për ta kuptuar diferencën: edhe Sidnei i Australisë, që shpesh vetëshpallet si “Kryeqyteti Botëror i Vitit të Ri”, duhet të presë edhe 4 orë të tjera pas Kiritimatit për të ndezur fishekzjarrët e famshëm në Opera House.

Zig-zagu i kohës

Arsyeja e kësaj diference qëndron te Vija Ndërkombëtare e Datës. Kjo vijë imagjinare, e cila kalon nga veriu në jug, nuk është e drejtë. Që nga viti 1995, ajo ka pësuar një devijim të theksuar drejt lindjes (zig-zag), duke përfshirë brenda ditës së re arkipelagë si Kiribati, Samoa dhe Tonga, për t’i favorizuar ato në marrëdhëniet tregtare dhe kohore.

Advertisement

---

MONEYGRAM

Të fundit, ishujt fqinjë me 24 orë diferencë

Paradoksi më i madh ndodh në fund të festimeve. Nga Kiritimati, nëse fluturon rreth 2,500 kilometra në jugperëndim, arrin në Samoan Amerikane. Këta ishuj do të jenë të fundit në planet që do të festojnë natën e Vitit të Ri, plot 26 orë pasi festa të ketë nisur në anën tjetër të oqeanit.

Çudia qëndron te fakti se Samoa e Pavarur dhe Samoa Amerikane, ndonëse janë pjesë e të njëjtit arkipelag gjeografik dhe ndodhen shumë pranë njëra-tjetrës, festojnë me 24 orë diferencë për shkak se vija e datës kalon mes tyre.

Advertisement

---

MONEYGRAM

Kur viti 2026 të ketë përfshirë edhe ishullin e vogël të Tutuilas dhe Hawaiin, atëherë i gjithë planeti do të ketë hyrë zyrtarisht në vitin e ri.

Rekordi i Rusisë

Në terma kontinentalë, vendi me më shumë “Nata të Vitit të Ri” mbetet Rusia. E shtrirë në 11 zona kohore, nga enklava e Kaliningradit në Balltik e deri në Gadishullin e Chukotkas përballë Alaskës, Rusia feston për orë të tëra.

Advertisement

---

MONEYGRAM

Edhe këtu, Ngushtica e Beringut ofron një tjetër kuriozitet: Chukotka ruse dhe Alaska amerikane ndahen vetëm nga pak kilometra det, por festojnë me një ditë të plotë diferencë.

Nga festat e shfrenuara të Romës së lashtë te puthja simbolike e sotme, pse ky moment i mesnatës vazhdon të ketë kaq shumë rëndësi. Mbase qëndroni në shtëpi, me pizhame, duke ndjekur pritjen e Vitit të Ri në televizor, me një gotë shampanjë në dorë. Mbase jeni në shesh, mes turmës, ose duke kaluar nga një festë në tjetrën, duke kërcyer deri në mëngjes, apo jeni mikpritës për miqtë tuaj. Sido që të duket nata juaj, një gjë është pothuajse e sigurt, kur ora shënon mesnatën, të gjithë afrohen drejt njëri-tjetrit në kërkim të një puthjeje. Ose, të paktën, të dikujt që “duhet” ta puthim në atë çast simbolik.

Puthja në natën e Vitit të Ri është një nga traditat festive më të njohura në botë. Ndonjëherë është romantike dhe e butë, ndonjëherë paksa e sikletshme si pasojë e teprimit me shampanjë, e ndonjëherë edhe fillimi i diçkaje krejt të re. Pavarësisht nëse i jepni një kuptim të veçantë apo e përjetoni si moment spontan, është interesante të dihet: nga e ka origjinën kjo traditë?

Nga Roma e lashtë te festimet e sotme

Rrënjët e puthjes së Vitit të Ri shkojnë deri në Romën e lashtë dhe festivalin e Saturnalieve, që festohej gjatë solsticit dimëror në nder të perëndisë Saturn. Shtëpitë zbukuroheshin me gjelbërim, organizoheshin gosti, shkëmbeheshin dhurata dhe njerëzit mblidheshin për të festuar, tingëllon familjare, apo jo? Megjithatë, Saturnaliet nuk ishin aspak “të pafajshme”. Gjatë këtyre ditëve rregullat zbuteshin, festohej pa kufizime dhe alkooli rridhte pa masë. Rezultati? Shumë shfaqje publike afeksioni, përfshirë edhe puthjet. Ky shpirt i shfrenuar i festës u bart edhe në epoka të mëvonshme.

Advertisement

---

MONEYGRAM

Puthja si shenjë e mirë për vitin që vjen

Sot, arsyet nuk kanë ndryshuar shumë. Njerëzit puthen për të shprehur afërsi, gëzim dhe festë. Viti i Ri është momenti ideal për këtë. Por ekziston edhe ajo shtresë e thellë, paksa supersticioze, që të gjithë e njohim: si ta nisësh vitin, ashtu do ta kalosh edhe 12 muajt në vijim. Nëse në mesnatë puthni personin që doni, besohet se marrëdhënia forcohet. Nëse jeni vetëm, legjenda thotë se ju pret një vit i vetmuar. Natyrisht, kjo flet më shumë për frikërat dhe dëshirat tona sesa për të ardhmen reale, por tradita vazhdon të jetojë. Dhe, le të jemi të sinqertë, ndonjëherë gjithçka lidhet me spontanitetin ose guximin që sjellin disa gota pije më shumë. Në atë eufori, ideja për t’i “vjedhur” një puthje dikujt simpatik shpesh duket perfekte.

Pavarësisht traditës, një rregull është i padiskutueshëm: puthja duhet të jetë e dëshiruar nga të dyja palët. Shenja më e sigurt? Përqafimi. Nëse tjetri e pranon me kënaqësi afërsinë, ndoshta edhe puthja është e mirëpritur. Nëse jo, nuk ka dramë, Viti i Ri nuk prishet për shkak të një momenti. Gjithashtu, nuk duhet të krijohen pritshmëri të tepruara. Puthja e mesnatës nuk ka pse të jetë filmike apo fatale. Ndonjëherë është thjesht një simbol i bukur i mbylljes së një viti dhe fillimit të tjetrit.

Advertisement

---

MONEYGRAM

Sa duhet të zgjasë puthja në mesnatë?

Nuk ka rregull. Një puthje në faqe mes miqsh, një sekondë është më se e mjaftueshme. Puthja romantike? Aty vlejnë ligje të tjera. Nuk ka rëndësi gjatësia, por sinqeriteti. E shkurtër apo e gjatë, nëse është autentike, mbart të njëjtin kuptim: gëzim, afërsi dhe shpresë.

Po nëse nuk keni kë të puthni asgjë e keqe

Advertisement

---

MONEYGRAM

Ideja se duhet patjetër të keni një puthje në mesnatë shpesh krijon presion të panevojshëm. E vërteta është se Viti i Ri nuk varet nga një moment i vetëm. Ndonjëherë një bisedë e mirë, të qeshurat me miqtë ose paqja me veten kanë më shumë vlerë sesa një puthje pa emocion.

Festat shpesh vijnë me pritshmëri që nuk na përshtaten. Prandaj, mos hezitoni të krijoni mënyrën tuaj të pritjes së Vitit të Ri. Një darkë e madhe me më të afërmit, lojëra shoqërore, koncert shtëpiak, karaoke, kuiz, apo edhe një natë e qetë me film, gjithçka është e lejueshme. Puthje apo jo, më e rëndësishmja është të hyni në vitin e ri me ndjesinë se e keni nisur ashtu siç ju bën mirë. Sepse kjo është e vetmja traditë që vërtet ka kuptim.

Advertisement

---

MONEYGRAM