Kjo është “një nga gjërat më të mëdha që ka ndodhur, jo vetëm me artin tim, por edhe me veprat e artit nigerian”, thotë piktori dhe skulptori 93-vjeçar Bruce Onobrakpeya, ndërsa shikon përreth dhomave në Tate Modern, një nga galeritë kryesore të Londrës.
“Koleksioni është fantastik dhe më sjell shumë kujtime që shkojnë pas 50, 60, 70 vjet më parë.”
Onobrakpeya është midis më shumë se 50 artistëve, puna e të cilëve do të ekspozohet në galerinë në bregun jugor të Tamizit si pjesë e Modernizmit Nigerian, një prezantim ambicioz që përfshin një periudhë nga viti 1910 deri në vitet 1990.
Për Onobrakpeyan, i quajtur me dashuri Baba Bruce brenda qarqeve të artit, Modernizmi Nigerian është “një transferim i ideve, sendeve të vjetra, teknologjive të vjetra, mendimit të vjetër në një kohë të ndryshme, moderne”.
Është “projeksioni i të tashmes dhe tregimi i rrugës drejt së ardhmes”.
Duke ecur nëpër dhomat madhështore të Tate, janë të ekspozuara vepra që përziejnë teknikat vendase nigeriane si derdhja në bronz, piktura murale dhe gdhendja në dru, me stile më evropiane.
Ka piktura natyraliste që dokumentojnë ngjarje të jetës reale dhe vepra më abstrakte, si ato të artistes vizuale, bateristes dhe aktores Muraina Oyelami.
Oyelami është i kënaqur që është pjesë e një ekspozite kaq të madhe, edhe nëse etiketa “moderniste” do të thotë shumë pak për të.
“Kam bërë vepra arti, piktura. Nëse shkrimtari ose kritiku vjen tani dhe thotë: ‘Ky është modernizëm’ ose çfarëdo ‘izëm'” – këto janë termat e tij ose të saj të referencës”, thotë ai.
“Nëse kështu e quajnë, pse jo? Nuk më intereson.”
Për Oyelamin, vitet 1960 dhe 1970 ishin një “kohë emocionuese” për të qenë artist në Nigeri. Ishte gjithashtu një kohë e trazuar – koleksioni i Tate gjurmon udhëtimin e kombit nga një koloni britanike, në një vend të ri e të pavarur, deri në vendosjen e një lufte civile të tmerrshme.
Lufta e Biafrës – e cila zgjati nga viti 1967 deri në vitin 1970 – pasqyrohet nga artistë të Shkollës së Artit Nsukka, një departament dhe lëvizje arti me ndikim që u themelua nga studentë dhe profesorë në Universitetin e Nigerisë.
Është një nga shumë kolektivat e artit instrumental të eksploruara në ekspozitë.
“Nuk ka të bëjë vetëm me mënyrën se si artistët punojnë në projektet e tyre individuale artistike – të krijohet përshtypja se pothuajse të gjithë artistët në këtë ekspozitë udhëhiqen nga parimi i kolektivitetit”, vëren Osei Bonsu, kuratori i ekspozitës.
Bonsu ka bashkuar një koleksion me një gamë të gjerë veprash – nga akuarelet te fotografia, te gdhendjet e vogla me gjemba e deri te karikaturat politike. Artistët vijnë nga grupe të ndryshme etnike dhe diaspora e madhe e Nigerisë gjithashtu mund të shihet.
Pavarësisht të gjitha dallimeve të tyre, të gjithë krijuesit e përfaqësuar kanë të paktën një gjë të përbashkët, thotë Bonsu – “krijimin e vizioneve radikale të asaj që mund të jetë arti modern”.
Ekspozita “Modernizmi Nigerian” do të hapet në Tate Modern nga e mërkura deri më 10 maj të vitit të ardhshëm dhe shpreson të ndriçojë një lëvizje që prej kohësh ka qenë e nën-përfaqësuar në skenën globale.
“Vjen me një mesazh që mund ta marrim me vete në shtëpi”, thotë Onobrakpeya.
“Na jep shpresë, na jep forcë dhe ne do të punojmë më shumë dhe do të prodhojmë diçka edhe më të madhe se kjo.”
