Lufta në Afganistan – e nisur më 7 tetor të vitit 2001 pas sulmeve të 11 shtatorit – është më e gjata e zhvilluar ndonjëherë nga Shtetet e Bashkuara.
Dhe kur po duket se asaj “po i shihet fundi”, mediat e huaja kanë sjellë disa të dhëna kryesore në lidhje me konfliktin, përcjell Telegrafi.
Këmbësoria
Në kulmin e saj, nën presidentin Barak Obama në vitin 2011, Shtetet e Bashkuara kishin 98,000 personel në tokë, sipas shifrave të Pentagonit.
Atje ishte një aleancë e NATO-s me 38 vende të angazhuara në konfliktin afgan në dhjetor të vitit 2001, por Shtetet e Bashkuara gjithmonë kanë siguruar kontigjentin më të madh ushtarak.
Që nga shkurti i vitit 2020, kur Uashingtoni nënshkroi një marrëveshje me talibanët duke u angazhuar për tërheqjen e trupave të tij, Pentagoni vlerësoi se rreth 14,000 mbetën në vend.
Nga 1 maj i vitit 2021 – afati i fundit për tërheqjen, i shtyrë për në 11 shtator nga Presidenti i ri Joe Biden – kishte rreth 9,500 trupa të huaja në Afganistan, nga të cilat trupat amerikane përbënin kontigjentin më të madh prej 2,500.
Humbjet
Pak më shumë se 38,000 civilë u vranë midis vitit 2009 dhe fundit të vitit 2020, sipas Misionit të Ndihmës së Kombeve të Bashkuara në Afganistan, i cili filloi regjistrimin sistematik të viktimave civile në 2009. Viti me më së shumti vdekje ishte 2018.
Më shumë se 70,000 të tjerë u plagosën gjatë së njëjtës periudhë.
Në tre vitet e fundit, më shumë se 395,800 afganë janë zhvendosur, tha Ministria e Refugjatëve dhe Riatdhesimit.
Sidoqoftë, Shtetet e Bashkuara kanë paguar çmimin më të lartë për sa i përket fataliteteve nga të huajt në Afganistan, me më shumë se 2,400 ushtarakë të vrarë dhe më shumë se 20,700 të plagosur.
Sa për anëtarët e tjerë të koalicionit të NATO-s, Britania kishte 455 të vrarë, sipas icasualties.org, i cili monitoron të vdekurit dhe të plagosurit në konflikte të tilla si Afganistani.
Qeveria afgane nuk publikon më të dhëna për humbjet brenda ushtrisë së saj, të cilat janë domethënëse, por presidenti Ashraf Ghani në vitin 2019 tha se më shumë se 45,000 anëtarë të forcave të sigurisë së vendit janë vrarë që nga viti 2014, kur ai u bë udhëheqës, përcjell Telegrafi.
Sa kushtoi lufta?
Që nga 30 shtatori i vitit 2019, Pentagoni zyrtarisht vlerësoi koston e operacioneve amerikane në Afganistan në 776 miliardë dollarë që nga viti 2001.
Nga kjo, 197.3 miliardë dollarë ishin parashikuar për rindërtimin e vendit të shkatërruar nga lufta dhe institucioneve të tij.
Por sipas një studimi nga Universiteti Brown, kostoja e luftërave të Amerikës tejkalon vlerësimin e Pentagonit, pasi ndihma e Departamentit të Shtetit nuk merret parasysh, as operacionet e inteligjencës ose kostot mjekësore të veteranëve të plagosur.
Faktorizimi në të gjitha ato kosto, studiuesit e Brown thonë se “luftërat kundër terrorit” të SHBA në Irak, Siri dhe Afganistan që nga viti 2001 kanë kushtuar 6.4 trilionë dollarë.
Përparimi
Para se të rrëzoheshin në vitin 2001, Talibanët ndaluan vajzat të studionin dhe vranë me gurë gratë e akuzuara për krime të tilla si tradhti bashkëshortore.
Ministria e Arsimit e Afganistanit tha se tani janë rreth 9.7 milionë fëmijë të regjistruar në shkolla, 42 për qind e tyre janë vajza. Aktualisht ka 18,000 shkolla aktive në të gjithë vendin, nga 3,000 dy dekada më parë.
Ka 68 gra ligjvënëse në parlamentin afgan, rreth 30 për qind e dhomës së ulët. Gjatë dy dekadave të fundit, gratë gjithashtu kanë mbajtur poste të larta politike dhe qeveritare si senatorë, ministra dhe guvernatorë.
Midis 2003 deri në 2018, niveli i vdekshmërisë foshnjore ra nga 53 në 23 për 1000 lindje të gjalla, sipas Bankës Botërore.
