Valët e rrezikshme të të nxehtit që thyejnë rekord pritet të rriten ndërsa kriza klimatike intensifikohet dhe ato do të jenë veçanërisht shkatërruese në vendet dhe rajonet që janë më pak të përgatitura për to, thuhet në një studim të ri, shkruan CNN.
Shkencëtarët analizuan të dhënat e temperaturës që përfshijnë më shumë se 60 vjet, si dhe modelet klimatike, për të llogaritur gjasat e shfaqjes së ekstremeve të paprecedentë të nxehtësisë – dhe ku mund të ndodhin këto, transmeton Telegrafi.
Ata identifikuan Afganistanin, Papua Guinenë e Re dhe Amerikën Qendrore – duke përfshirë Guatemalën, Hondurasin dhe Nikaraguan – si “pika të nxehta” për valët e të nxehtit me rrezik të lartë.
Sipas raportit, të botuar të martën në revistën Nature Communications, këto rajone janë veçanërisht të prekshme për shkak të rritjes së shpejtë të popullsisë së tyre dhe qasjes së kufizuar në kujdesin shëndetësor dhe furnizimet me energji, të cilat minojnë qëndrueshmërinë e tyre ndaj temperaturave ekstreme.
“Ka prova që ato rajone mund të përballen me një valë të madhe të nxehti dhe ato nuk do të ishin të përgatitura për të”, tha Dann Mitchell, profesor në shkencat atmosferike në Universitetin e Bristolit në Mbretërinë e Bashkuar dhe bashkëautor i studimit.
“Kërcënimi me të cilin përballet Afganistani është veçanërisht i ashpër”, tha Mitchell për CNN.
“Jo vetëm që ka potencial të lartë për thyerjen e rekordit të nxehtësisë ekstreme, por ndikimet do të intensifikohen nga vështirësitë e mëdha me të cilat përballet vendi tashmë”, shtoi ai.
Afganistani po lufton me probleme të rënda sociale dhe ekonomike. Gjithashtu ka një popullsi në rritje e cila është gjithnjë e më e ekspozuar ndaj problemeve të burimeve të kufizuara.
“Kur më në fund vjen një valë e nxehtë ekstreme, atëherë menjëherë do të ketë shumë probleme”, tha Mitchell.
Valët e të nxehtit kanë një ndikim negativ të gjerë. Ato ulin cilësinë e ajrit, përkeqësojnë thatësirën, rrisin rrezikun e zjarreve dhe mund të çojnë në shtrëngimin e infrastrukturës.
Ato gjithashtu dëmtojnë rëndë shëndetin e njerëzve dhe nxehtësia ekstreme është një nga fatkeqësitë natyrore më vdekjeprurëse.
Goditja nga nxehtësia ose lodhja nga nxehtësia mund të shkaktojë një gamë të gjerë simptomash të rrezikshme, duke përfshirë dhimbje koke, marramendje dhe humbje të vetëdijes.
Goditja nga nxehtësia është sëmundja më serioze e lidhur me nxehtësinë, sipas Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve, duke shkaktuar që temperatura e trupit të rritet në ‘qiell’ brenda pak minutash dhe mund të çojë në paaftësi të përhershme ose vdekje.
Disa rajone kanë parë tashmë temperatura të paprecedentë këtë vit. Në mars, pjesë të Argjentinës u përballën me temperatura deri në 10 gradë Celsius, ose 18 gradë Fahrenheit, mbi normale, ndërsa rekordet e temperaturave të larta u thyen në pjesë të mëdha të Azisë në prill.
“Valët e të nxehtit dhe ngjarjet e tjera ekstreme të motit do të bëhen më intensive pasi bota vazhdon të djegë lëndë djegëse fosile”, tha Friederike Otto, shkencëtare klimatike në Institutin Grantham për Ndryshimet Klimatike në Imperial College London, e cila nuk ishte e përfshirë në studim.
Askund nuk është e sigurt, vuri në dukje raporti, i cili zbuloi se valët e të nxehtit “statistikisht të pabesueshme” – ato që ranë shumë jashtë normës historike – ndodhën midis 1959 dhe 2021 në rreth 30% të rajoneve të vlerësuara.
Këto përfshijnë valën e nxehtësisë së Paqësorit Veriperëndimor të vitit 2021, ku rekordet e temperaturës së lartë jo vetëm që u thyen, por u shkatërruan plotësisht, duke mbytur qindra njerëz.
Në Lytton, British Columbia, temperaturat arritën kulmin në pak nën 50 gradë Celsius (121 gradë Fahrenheit) në qershor 2021, duke thyer rekordin e mëparshëm me pothuajse 5 gradë. Fshati u shkatërrua pothuajse plotësisht nga një zjarr vetëm disa ditë më vonë.
Shkencëtarët përcaktuan se ngjarja do të ishte pothuajse e pamundur pa ndryshimet klimatike. Sipas raportit, pjesë të Kinës, përfshirë Pekinin dhe vendet evropiane, si Gjermania dhe Belgjika, gjithashtu përballen me një rrezik të lartë.
Miliona njerëz që jetojnë në këto rajone me popullsi të dendur mund të ndikohen keq nga valët e të nxehtit, edhe nëse këto vende kanë më shumë gjasa të kenë burime për të zbutur disa nga ndikimet më të këqija.
Raporti u bën thirrje qeverive në mbarë botën që të përgatiten për ngjarje të nxehtësisë që shkojnë shumë përtej temperaturave rekorde aktuale, të tilla si hapja e qendrave të freskimit dhe reduktimi i orëve për ata që punojnë jashtë.
“Ekzistojnë shumë politika që qeveritë mund t’i zbatojnë për të shpëtuar jetë”, tha Otto, duke përfshirë “përgatitjen e planeve të menaxhimit të valëve të të nxehtit, sigurimin dhe testimin e zbatimit të tyre, informimin e publikut për valët e afërta të të nxehtit dhe mbrojtjen e njerëzve që janë të cenueshëm nga ndikimet e valëve të të nxehtit”.
“Ngjarjet e paprecedentë të nxehtësisë po bëhen më të mundshme pasi bota vazhdon të djegë lëndë djegëse fosile”, tha Lucas Vargas Zeppetello, studiues në Universitetin e Harvardit, hulumtimi i të cilit në vitin 2022 zbuloi se nivelet e rrezikshme të nxehtësisë janë vendosur të paktën të trefishohen në të gjithë botën deri në fund të vitit.
“Sipas definicionit, ne nuk e dimë se çfarë mund të ndodhë nëse popullatat e mëdha i ekspozohen stresit të paprecedentë të nxehtësisë dhe lagështisë”, tha Vargas Zeppetello për CNN, “por valët e të nxehtit në dekadat e fundit kanë qenë tashmë jashtëzakonisht vdekjeprurëse dhe ka arsye serioze për shqetësim në të ardhmen”. /
