Tre vjet pas zbulimit të një plani për reformën gjithëpërfshirëse të rregullave të vjetëruara të azilit të Bashkimit Evropian, ministrat u përpoqën të enjten për të kapërcyer një tjetër pengesë për vendosjen e sistemit të ri, duke nxitur dyshimin nëse ai do ta shohë ndonjëherë dritën.
Pakti i Ri për Migracionin dhe Azilin u vlerësua si përgjigje për problemet e BE-së për migracionin kur u bë publik në shtator 2020. Rregullat e vjetra të bllokut 27-vendesh u rrëzuan në vitin 2015, pasi mbi 1 milion njerëz mbërritën në Evropë pa autorizim. Shumica ishin duke ikur nga lufta në Siri apo Irak.
Por pak përparim u bë në këtë pakt pasi shtetet anëtare u grindën se cili vend duhet të marrë përgjegjësinë për migrantët kur ata të mbërrijnë dhe nëse vendet e tjera duhet të detyrohen të ndihmojnë.
Kjo gjëegjëzë u zgjidh, të paktën përkohësisht, në qershor. Plani është penguar tani për një “rregullore krize” që parashikon masa të jashtëzakonshme që mund të merren në rast të një lëvizjeje masive dhe të paparashikuar të emigrantëve.
Ai do të përfshinte ngritjen e qendrave të përpunimit në kufijtë e jashtëm të BE-së, ku njerëzit do të kontrolloheshin kur të mbërrinin dhe do të përfshinte opsionin për të ndaluar njerëzit derisa të vlerësohen kërkesat e tyre për azil.
Por ora duket se po kalon për marrëveshjen. Zgjedhjet do të mbahen në të gjithë BE-në në qershor. Që pakti të arrihet, thonë zyrtarët dhe ligjvënësit, një marrëveshje për të 10 pjesët e planit duhet të vuloset deri në shkurt 2024. Një Komision i ri Evropian dhe Parlament i ri Evropian do të fillojnë punën vitin e ardhshëm dhe ata mund të duan të modifikojnë paktin, duke rritur rrezikun që ai mund të shpërbëhet.
“Nuk është vetëm rregullimi i krizës, ka të bëjë me të gjithë paktin,” paralajmëroi ministri i Brendshëm spanjoll, Fernando Grande-Marlaska homologët e tij të BE-së, ndërsa kryesonte takimin e tyre në Bruksel.
Parlamenti Evropian duhet të miratojë planin e azilit, por ligjvënësit po bllokojnë bisedimet për disa pjesë të tij derisa të arrihet përparim.
“Ka ende shumë punë teknike dhe politike për të bërë” në bisedimet me ligjvënësit, tha Grande-Marlaska, vendi i të cilit mban presidencën e rradhës të BE-së.
“Negociatat për çështje të pazgjidhura dhe të ndjeshme tani janë pezull dhe ky është një shqetësim i madh për ne.”
Jo vetëm që do të ketë institucione të reja. Hungaria dhe Polonia, të cilat kanë qeveri nacionaliste dhe anti-migrante, do të marrin secila presidencën e bllokut për gjashtë muaj, duke filluar me Budapestin në korrik, më pas Varshavën në janar 2025. Presidencat ndihmojnë në përcaktimin e prioriteteve të punës së BE-së.
Hungaria dhe Polonia vendosën veton ndaj një deklarate të samitit të BE-së në fund të qershorit. Dy vendet nuk tregojnë asnjë shenjë se do të tërhiqen.
“Duhet të marrim një vendim bazuar në konsensus”, tha zëvendësministri i Brendshëm hungarez, Bence Rétvári. Hungaria kundërshton përdorimin e shumicës së votave.
“Kjo është diçka që ne nuk mund ta pranojmë, duhet të kemi konsensus për këtë çështje që të shkojë përpara, dhe ne nuk japim konsensus për momentin,” u tha ai ministrave.
Grupet e të drejtave të njeriut dhe të emigrantëve janë të tronditur nga fokusi i BE-së në kontraktimin e shqetësimeve të saj për migrantët në vendet ku njerëzit largohen ose kalojnë tranzit për të shkuar në Evropë.
Ndonjëherë ajo përdor masa shtrënguese për të arritur qëllimet e saj. Shembulli i fundit: Komisioni Evropian njoftoi të enjten se ka shtrënguar rregullat e vizave për udhëtarët nga Etiopia, sepse vendi po dështon të marrë mbrapsht mjaft nga njerëzit e këtij vendi që përpiqen të hyjnë në Evropë pa autorizim.
Rregullorja e re e krizës shqetëson edhe organizatat joqeveritare.
“Njerëzit që mbërrijnë në kufijtë e BE-së duhet të jenë në gjendje të kërkojnë azil, të shqyrtohen në mënyrë të drejtë kërkesa e tyre dhe të priten me dinjitet,” tha Eve Geddie, drejtore e zyrës së Amnesty International në BE.
“Kjo marrëveshje rrezikon t’i lërë njerëzit të bllokuar, të ndaluar ose të varfër përgjatë kufijve të Evropës dhe nuk do të bëjë asgjë për të përmirësuar reagimin e përbashkët ndaj azilkërkuesve në Evropë.”
Për Komitetin Ndërkombëtar të Shpëtimit, ose IRC, është vetëm pjesë e një pakete masash që mund ta vendosin politikën e BE-së në rrugën e gabuar për vitet në vijim, nëse pakti do të hynte në fuqi.
“Në vend që të bëjë marrëveshje me vendet jo anëtare të BE-së, të dizajnuara për të ndaluar njerëzit të arrijnë në Evropë pa garancitë e duhura për të respektuar të drejtat e njeriut, BE-ja duhet të krijojë organe vërtet të pavarura të autorizuara për të monitoruar dhe parandaluar shkeljet e të drejtave të njeriut në kufij”, tha zëvendëspresidenti i lartë i IRC, Harlem Desir. AP
