Mbizotërimi i dollarit në tregtinë botërore është perceptuar nga ne si një e dhënë e pandryshueshme për aq kohë sa duket edhe tani e pathyeshme dhe e përjetshme. Por ekuilibri gjeopolitik i fuqisë ka ndryshuar dhe gjendja e financave publike amerikane nuk është më ajo që ishte dikur.
Shakatë për “mbylljen” (mbylljen e agjencive qeveritare) për shkak të ndalimit të pagesave nga qeveria amerikane janë bërë pjesë e folklorit kombëtar në Shtetet e Bashkuara. Shumica e presidentëve të fundit e kanë jetuar këtë pasiguri: Kongresi nuk do të autorizojë financimin e një qeverie në borxhe. Dhe kjo është ajo – ndërtesat janë të mbyllura, pritja e vizitorëve përfundon për disa ditë. Kjo ka ndodhur disa herë tashmë. A duhet që Shtetet e Bashkuara të presin ndonjë pasojë më pak absurde nga loja me zjarrin sesa në të kaluarën?
Fakti që një shtet sovran mund të mos përmbushë detyrimet e tij financiare pa sanksionin e kreditorëve të tij, do të ishte një anomali në mbarë botën. Por në Shtetet e Bashkuara kjo është normë, pasi amerikanët janë në një pozicion unik: vetëm ata kanë privilegjin të shtypin monedhën shumë “dominuese” që u detyrohen të huajve në sasi të tilla.
Shpjegimi për dominimin e dollarit është i njohur: tregjet e letrave me vlerë të borxhit sovran të SHBA-së janë më likuidët në botë, duke i bërë aktivet të lehta për t’u vendosur dhe shitur. Asnjë aset tjetër sot nuk mund të konkurrojë me ta për sa i përket sigurisë dhe notave në të gjitha llojet e vlerësimeve. E njëjta gjë vlen edhe për tregun valutor.
Për më tepër, ekonomia amerikane është e qëndrueshme, e larmishme dhe, për mbrojtje, mbështetet në lojtarin më të fuqishëm ushtarak dhe gjeopolitik në botë. Së fundi, dollari përbën pjesën më të madhe të rezervave valutore botërore dhe nuk është e lehtë për qeveritë të “diversifikojnë” zotërimet e tyre në monedha të tjera.
Për këto arsye, sot nuk duhet të supozohet se privilegji i dollarit amerikan mund të hiqet në të ardhmen e afërt. E megjithatë… Pesha e të ashtuquajturave monedha rezervë “tradicionale” është ulur vitet e fundit në favor të valutave në rritje.
Vëllimi i “të ardhurve” pranë dollarit dhe euros duket ende anekdotik, por është aty dhe po rritet. Për më tepër, gjendja e financave të qeverisë amerikane është përkeqësuar shumë, me raportin e borxhit ndaj PBB-së që kalon 120%. Perspektiva e një deficiti të përhershëm të buxhetit primar të SHBA-së shqetëson FMN-në, analiza e së cilës thekson se borxhi publik i SHBA-së do të rritet në të ardhmen dhe do të rritet në mënyrë të paqëndrueshme dhe në rritje.
Është paqëndrueshmëria fiskale ajo që minon besimin në stabilitetin e dollarit në terma afatgjatë.
Një tjetër faktor kyç: cenueshmëria e vendeve në zhvillim ndaj ndryshimeve në politikën monetare të Rezervës Federale. Kjo mund t’i shtyjë ata të braktisin dollarin. Për më tepër, ata nuk do të zgjedhin domosdoshmërisht euron. Listës së problemeve i shtohet edhe ekstraterritorialiteti i dollarit, i cili gjithashtu shkakton pakënaqësi në shumë vende me ekonomi të zhvilluar. Sot ata shpesh rrezikojnë të jenë peng i sanksioneve financiare amerikane: nuk është e nevojshme të ndëshkoheni vetë, mund të humbni para për faktin se amerikanët do të rrethojnë partnerin tuaj duke i ngrirë paratë e tij duke përdorur dollarin.
Por asnjë nga këto nuk do të kishte rëndësi pa ngjarje të reja gjeopolitike. Kina ka sfiduar epërsinë e dollarit duke rritur përpjekjet për të ndërkombëtarizuar juanin dhe për të reduktuar varësinë rajonale nga monedha amerikane. Tensionet në rritje në arenën ndërkombëtare vërehen midis Shteteve të Bashkuara dhe fuqive të tjera botërore, gjë që minon më tej rendin e vjetër botëror. Dhe traktatet e lidhura shumë kohë më parë ngrenë shumë pyetje çdo ditë.
Në fushën e politikës monetare, vendet e BRICS, të cilat po përgatiten të zgjerojnë bllokun e tyre me anëtarë të rinj si Arabia Saudite dhe Egjipti, tani po tregojnë një dëshirë legjitime për t’u çliruar nga dollari. Ne duhet t’i marrim seriozisht këto vende dhe monedhat e tyre, sepse balanca e fuqisë po ndryshon dhe ata kanë çdo mundësi për të arritur qëllimet e tyre ambicioze.
Les Echos , Francë
