Ndërsa konflikti midis Izraelit dhe Hamasit intensifikohet, një zhvillim i pamundur është shfaqur – Kina luan rolin e ndërmjetësit të paqes. Por ka kufij për atë që mund të arrijë.
Kryediplomati kinez, Wang Yi, diskutoi konfliktin me zyrtarët në Uashington në fundjavë mes frikës së një lufte më të madhe rajonale. Shtetet e Bashkuara janë zotuar se do të punojnë me Kinën në përpjekjen për të gjetur një zgjidhje.
Z. Wang ka folur gjithashtu me homologët e tij izraelitë dhe palestinezë pasi i dërguari special i Kinës në Lindjen e Mesme Zhai Jun fluturoi në rajon për të takuar udhëheqësit arabë. Ajo ka qenë gjithashtu një nga përkrahësit më të zëshëm të një armëpushimi në mbledhjet e OKB-së.
Ka shpresa se Kina mund të përdorë marrëdhëniet e saj të ngushta me Iranin, i cili mbështet Hamasin në Gaza dhe Hezbollahun në Liban, për të de-përshkallëzuar situatën. Zyrtarët amerikanë me sa duket i kërkuan zotit Wang që të “kërkonte qetësi” me iranianët, raportoi Financial Times.
Kina është partneri më i madh tregtar i Iranit dhe në fillim të këtij viti Pekini ndërmjetësoi një detension të rrallë midis Iranit dhe Arabisë Saudite. Teherani thotë se “është i gatshëm të forcojë komunikimin me Kinën” për zgjidhjen e situatës në Gaza.
Duke qenë se qeveria kineze ka pasur një marrëdhënie relativisht të ekuilibruar me të gjithë aktorët në konflikt, ata mund të perceptohen si një ndërmjetës i ndershëm, tha Dawn Murphy, një profesor i asociuar që studion politikën e jashtme kineze në Kolegjin Kombëtar të Luftës nën Departamentin e Mbrojtjes të SHBA.
Në veçanti, Kina ka marrëdhënie pozitive me palestinezët, arabët, Turqinë dhe Iranin, tha ajo. “Së bashku me SHBA-në që ka marrëdhënie të mira me Izraelin, ata mund të sjellin të gjithë lojtarët në tryezë”.
Por vëzhgues të tjerë theksojnë se Kina mbetet një lojtar i vogël në politikën e Lindjes së Mesme.
“Kina nuk është një aktor serioz për këtë çështje. Duke folur me njerëzit rreth rajonit, askush nuk pret që Kina të kontribuojë në zgjidhje,” tha Jonathan Fulton, një anëtar i lartë jorezident i Këshillit Atlantik, i specializuar në marrëdhëniet e Kinës me vendet e mesme.
Deklarata e parë e Kinës për konfliktin zemëroi Izraelin, i cili shprehu “zhgënjim të thellë” që Kina nuk e dënoi Hamasin dhe as nuk përmendi të drejtën e Izraelit për t’u mbrojtur.
Persona të armatosur të Hamasit nisën një sulm të paprecedentë ndaj Izraelit nga Rripi i Gazës më 7 tetor, duke vrarë më shumë se 1400 njerëz dhe duke marrë të paktën 239 pengje.
Që atëherë, Izraeli ka kryer sulme hakmarrëse në Gaza, në të cilat janë vrarë më shumë se 8,000 njerëz, sipas ministrisë së shëndetësisë të drejtuar nga Hamasi. Izraeli tani ka dërguar gjithashtu trupa dhe tanke në territor.
Pas zemërimit për deklaratën e tij të parë, Wang më vonë i tha Izraelit se “të gjitha vendet kanë të drejtën e vetëmbrojtjes” – por ai gjithashtu tha diku tjetër se veprimet e Izraelit kanë shkuar “përtej fushëveprimit të vetëmbrojtjes”.
Kina përballet me një akt të vështirë balancues, sepse prej kohësh ka simpatizuar hapur kauzën palestineze.
Ai shtrihet tek themeluesi i Partisë Komuniste Kineze Mao Ce Dun, i cili u dërgoi armë palestinezëve në mbështetje të lëvizjeve të ashtuquajtura “çlirimtare kombëtare” në mbarë botën. Madje Mao e krahasoi Izraelin me Tajvanin – të dyja të mbështetura nga SHBA – si baza të imperializmit perëndimor.
Në dekadat e mëvonshme Kina hapi ekonomikisht dhe normalizoi marrëdhëniet me Izraelin, me të cilin tani ka një marrëdhënie tregtare miliarda dollarësh.
Por Kina e ka bërë të qartë se vazhdon të mbështesë palestinezët. Në fjalët e tyre për konfliktin e fundit, zyrtarët kinezë dhe madje edhe presidenti Xi Jinping kanë theksuar nevojën për një shtet të pavarur palestinez.
Një efekt anësor është një rritje e antisemitizmit në internet, e nxitur nga blogerët nacionalistë. Disa në mediat sociale kineze i kanë barazuar veprimet e Izraelit me nazizmin duke i akuzuar ata për kryerjen e një gjenocidi mbi palestinezët, duke shkaktuar një qortim nga ambasada gjermane në Pekin.
Vrasja me thikë e një anëtari të familjes së një punonjësi të ambasadës izraelite në Pekin ka shtuar gjithashtu shqetësimin.
E gjithë kjo mund të mos jetë një vështrim i mirë për Kinën kur ajo po përpiqet të angazhojë qeverinë izraelite.
Duke pasur parasysh pasiguritë, pse po përfshihet Kina?
Një arsye janë interesat e saj ekonomike në Lindjen e Mesme, të cilat do të rrezikoheshin nëse konflikti zgjerohej.
Pekini tani është shumë i varur nga importet e huaja për naftë, dhe analistët vlerësojnë se rreth gjysma e saj vjen nga Gjiri. Vendet e Lindjes së Mesme janë bërë gjithnjë e më shumë lojtarë të rëndësishëm në Iniciativën e Kinës “Belt and Road” (BRI), një gur themeli i politikës së saj të jashtme dhe ekonomike.
Por një arsye tjetër është se konflikti paraqet një mundësi të artë për Pekinin për të ndriçuar reputacionin e tij.
Kina beson se “qëndrimi për palestinezët rezonon me vendet arabe, vendet me shumicë myslimane dhe pjesë të mëdha të Jugut Global”, theksoi Dr Murphy.
Lufta ka shpërthyer në një kohë kur Kina po prezantohet si një kërkuese më e mirë për botën sesa SHBA. Që nga fillimi i vitit, ajo ka promovuar një vizion të një rendi botëror të udhëhequr nga Kina, ndërsa kritikon atë që e sheh si dështimet e udhëheqjes “hegjemoniste” të SHBA.
Zyrtarisht, Kina është përmbajtur nga sulmi ndaj SHBA-së për mbështetjen e saj ndaj Izraelit. Por në të njëjtën kohë media shtetërore “po nxit përgjigjen nacionaliste… duke e lidhur atë që po ndodh në Lindjen e Mesme me mbështetjen e SHBA-së ndaj Izraelit,” vuri në dukje Dr Murphy.
Gazeta ushtarake kineze PLA Daily akuzoi SHBA-në se “i ka hedhur benzinë zjarrit” – të njëjtën retorikë që Pekini ka përdorur për të kritikuar Uashingtonin për ndihmën e Kievit në luftën në Ukrainë. Gazeta shtetërore në gjuhën angleze The Global Times botoi një karikaturë të Xha Semit me duar të përlyera me gjak.
Një këndvështrim i vëzhguesve është se Pekini po kundërshton pozicionin e tij kundër SHBA-së, në mënyrë që të mund të ulë pozitën globale të rivalit të tij perëndimor. Por duke mos dënuar Hamasin në mënyrë eksplicite, Kina rrezikon gjithashtu të minojë pozicionin e saj.
Megjithatë, ka sfida me të cilat përballet Kina në ambiciet e saj afatgjata.
Njëra është se si ajo mund të krahasojë pozicionin e saj diplomatik me të kaluarën e saj. Ndërsa shpreh solidaritet me kombet me shumicë myslimane dhe kundërshton pushtimin e territoreve palestineze nga Izraeli, Pekini mbetet i akuzuar për shkelje të të drejtave dhe gjenocid të pakicës myslimane ujgure, si dhe për asimilim të detyruar në Tibet.
Vëzhguesit thonë megjithatë se kjo nuk ka të ngjarë të jetë një çështje për botën arabe, duke pasur parasysh marrëdhëniet e forta që Kina ka ndërtuar me ta.
Problemi më i madh është se Pekini rrezikon të shihet si sipërfaqësor në angazhimin e tij, apo edhe më keq, duke kapitalizuar në konfliktin Izrael-Hamas për të çuar përpara interesat e veta.
Kina supozon se “duke thënë se mbështesni Palestinën, ju do të fitoni pikë me vendet arabe dhe kjo është një qasje e thjeshtë”, tha Dr Fulton, duke vënë në dukje “nuk ka një zë të unifikuar” midis shteteve arabe për çështjen shumë përçarëse.
Wang ka pohuar se Kina kërkon vetëm paqe për Lindjen e Mesme dhe nuk ka “interesa egoiste për çështjen palestineze”.
Sfida do të jetë të bindësh botën se kjo është e vërtetë.
Raportim shtesë nga BBC Monitoring.
