Çështja e koncesionit të Kalatës Lindore të Portit të Durrësit, e njohur ndryshe edhe si “koncesioni i terminalit të kontenierëve”, por sidomos ndryshimi i pronësisë së tij verën e këtij viti, ka krijuar shqetësime në radhët e investitorëve gjermanë.
Revista “Focus”, një ndër tre më të lexuarat në Gjermani, ka ngritur pikëpyetje mbi këtë çështje e, mbi të gjitha, mbi aftësinë e kryeministrit Edi Rama dhe qeverisë së tij për të mbrojtur dhe respektuar investitorët e huaj. Gjithashtu, revista shkruan se investitorët gjermanë ndihen të injoruar nga qeveria shqiptare, sa i përket procedurave të tjetërsimit të koncesionit për sheshin e kontenierëve.
Në një artikull të publikuar këtë të mërkurë (20 nëntor 2024), “Focus” i rikujton Ramës detyrimet ndaj kritereve të Bashkimit Europian, si edhe e paralajmëron se lëvizjet në Portin e Durrësit janë në qendër të vëmendjes së Brukselit dhe Berlinit zyrtar.
Më poshtë është shkrimi i plotë:
Qeveria e Shqipërisë është sërish në fokus – dhe këtë herë nuk bëhet fjalë për planet e diskutueshme të kryeministres Giorgia Meloni për të ndërtuar një kamp refugjatësh në vend. Jo, janë zhvillimet e reja rreth portit të Durrësit që kanë krijuar shqetësime tek investitorë dhe vëzhgues. Pyetja që të gjithë bëjnë tani: Sa të sigurta janë investimet e huaja në Shqipëri?
Porti i Durrësit, porta e Shqipërisë drejt botës, u privatizua pjesërisht në vitin 2013 nën qeverisjen e kryeministrit Sali Berisha. Në atë kohë, kompania gjermane EMS Shipping and Trading GmbH mori koncesionin për kalatën lindore me qëllim rritjen e efikasitetit. Por ajo që nisi premtuese përfundoi në kaos. Në vitin 2024, EMS i tha lamtumirë projektit dhe ia shiti koncesionin për vetëm 13 milionë euro kompanisë kroate SCAPHA D.O.O., e drejtuar nga Filip Rogosić.
Por në vend të një dorëzimi të pastër, shpërtheu një situatë shumë e vështirë. Raportet e materialeve potencialisht të dëmshme që eksportoheshin nga porti në Azi filluan të qarkullojnë – një makth për të gjithë aktorët e përfshirë. Qeveria shqiptare nxitoi të drejtojë gishtin nga EMS. Por kompania gjermane nuk e pranoi këtë dhe shpjegoi se nuk ishte kurrë përgjegjëse për miratimin e eksporteve të tilla.
Qeveria kundër investitorëve, luks në vend të logjistikës
Megjithatë, tensionet mes EMS dhe qeverisë shqiptare ishin krijuar shumë kohë përpara vitit 2024. Që në vitin 2022, kompania gjermane i rezistoi planeve për të zhvendosur operacionet e portit në Porto Romano.
Arsyeja? Krijimi i hapësirës për një projekt prestigji joshës: “Marina e Durrësit”, një kompleks luksoz që me sa duket ishte më i rëndësishëm se infrastruktura funksionale.
EMS shkoi në Gjykatën Ndërkombëtare të Arbitrazhit dhe kërkoi 40 milionë euro dëmshpërblim. Çështja përfundimisht u zgjidh kur EMS ia shiti koncesionin SCAPHA – por çështjet themelore mbetën të pazgjidhura.
Pasiguria i tremb investitorët
Kaosi që rrethon portin e Durrësit është një shembull kryesor i asaj që shumë kritikë akuzojnë qeverinë shqiptare: mungesë transparence, vendime të paparashikueshme dhe mbrojtje të dobët për investitorët. EMS dhe kroate SCAPHA D.O.O. janë vetëm dy shembuj se sa e varur është Shqipëria nga kapitali i huaj – dhe sa të pakujdesshëm trajtohen investitorët.
Përveç kësaj, tani ka shqetësime për operatorët e rinj. Filip Rogosić, njeriu pas SCAPHA, ka lidhje me rrjetet tregtare në Evropë dhe Amerikën Latine që po ngrenë këmbanat e alarmit midis vëzhguesve. Sa i pastër është biznesi që zhvillohet përmes Durrësit? Dhe sa kontroll ka realisht qeveria shqiptare?
Brukseli dhe Berlini po vëzhgojnë nga afër
Ka shumë në lojë për Shqipërinë. Nëse vendi vazhdon të mbështetet te investimet e huaja – dhe padyshim që po – kryeministri Edi Rama duhet të provojë se Shqipëria nuk është rrezik për investitorët. Sepse një gjë është e sigurt: Berlini dhe Brukseli nuk do ta injorojnë kaosin në portin e Durrësit.
Kushdo që dëshiron të investojë në Shqipëri ka nevojë për nerva të forta – dhe ndoshta një avokat të mirë.
* Titulli origjinal: “Drama portuale e Shqipërisë: Investitorët gjermanë të hedhur poshtë – Çfarë nuk shkon në Durrës?
