Shkrimtari Martin Camaj nuk bashkëpunoi asnjëherë me ish-Sigurimin e Shtetit është konkluzioni i një hetimi të gjerë të bërë nga Autoriteti i Dosjeve për dosjen e tij, që për habi u hap 10 vite pas arratisjes së poetit në 1948, së bashku me Gjon Destanishën dhe Lazër Marku, që ish-Sigurimi I kërkoi t’i spiunonte.
“Sigurimi i Shtetit ka qenë një institucion represiv, një institucion që nuk i donte shqiptarët, nuk i donte jokomunistët, dhe ne shohim një dosje që është krijuar 10 vite pasi është arratisur Martin Camaj, shohim një dosje që është përpiluar për një armik të Sigurimit të Shtetit”, shprehet Gentiana Sula, kryetare e Autoritetit të Dosjeve.
Camaj nuk iu nënshtrua terrorit ideologjik dhe shtegtoi jashtë vendit, nga ku ndiqte me shumë ndjeshmëri situatën në atdhe.
“Është një dosje që vetëm i sjell nder dhe dinjitet Martin Camajt dhe nuk vërteton që Martin Camaj ka bashkëpunuar me Sigurimin e Shtetit. Në dosje paraqitet një përpjekje për të denigruar figurën e tij, në mënyrë që të mos kishte pushtet kulturor, intelektual dhe politik për të cenuar pushtetin në Shqipëri. Ky ishte thelbi i Sigurimit të Shtetit”, thotë Prof. As. Albert Nikolla, anëtar i Autoritetit të Dosjeve.
Në raportin përfundimtar, theksohet se ndaj Camajt u ushtrua presion dhe se dokumenti që mban firmën e tij për bashkëpunim me ish-Sigurimin është i rremë.
“Tentativa e marrjes në bashkëpunim e Martin Camajt është kryer nën presionin e arrestit dhe si pjesë e praktikave standarde të ish-Sigurimit të Shtetit, për kontrollin e individëve me ndikim. Nuk ka asnjë provë ose të dhënë të identifikuar në dokumente arkivore të krijuar nga ish-Sigurimi i Shtetit që të vërtetojë, që ai ka dhënë informacion”, shton më tej Nikolla.
Gjetje të tilla ndriçojnë më tej figurën e Camajt, që me poezitë dhe shkrimet e tij, u dallua për tingujt e jashtëzakonshëm dhe për fuqinë e thellë të mendimit.
“Raporti i Camajt me gjuhën shqipe, me atë që ai i dha modernitetit të vargjeve shqipe, në një kohë kur mendohej që ky modernitet nuk ekzistonte, por ne e kishim në diasporë, kontributi i tij në ngritjen e katedrës së gjuhës shqipe në Katedrën e Mynihut, pikërisht ky kontribut duhet nxjerrë në pah”, u shpreh Alda Bardhyli, drejtoreshë e Qendrës dhe Librit dhe Leximit.
Publikimi i dosjes hetimore të Camajt erdhi në 100- vjetorin e lindjes së poetit të papërsëritshëm në gjuhë dhe stil.
