Analisti i njohur amerikan për Ballkanin, Janusz Bugajski, ka deklaruar për gazetën e Malit të Zi, “Pobjeda”, se prapa zhvillimeve politike diloserbe në këtë vend qëndron Aleksandër Vuçiq dhe Moska.
Sipas tij, tre synimet kryesore janë Kosova, Mali i Zi dhe Bosnjë dhe Hercegovina. Vuçiqi shërbeu si Ministër i Informacionit i Millosheviqit dhe për këtë arsye ai e njeh mirë dezinformacionin dhe mashtrimin për të arritur qëllime madhështore politike.
Me Partinë e tij Progresive që monopolizon politikën serbe dhe opozitën ekstreme, ai ka hapësirë të mjaftueshme për të ndjekur ambiciet e Ballkanit mini-perandorake të Serbisë – thotë Bugajski, i cili në intervistën e dhënë për gazetën kryesore të Podgoricës, e cila shkruan edhe në cirilike dhe ne latine, thekson se koalicioni i ri qeverisës mund të dobësojë orientimin perëndimor të Malit të Zi, veçanërisht nëse Fronti Demokratik fiton dominim ose ndikim të fortë në qeverinë e re. Ai është i lidhur ngushtë me grupet nacionaliste serbe dhe operativët rusë, si dhe mbështet projektin “Serbia e Madhe”.
Sipas Bugajskit, këto forca politike do të përpiqen të forcojnë identitetin serb në Malin e Zi dhe të anulojnë ligjin e ri mbi pronën fetare, këto janë hapa të mëdhenj në ringjalljen e projektit të Serbisë së Madhe. Bashkëpunëtori i vjetër i Qendrës për Analizën e Politikave Evropiane nga Uashingtoni shpjegon se Vuçiqi po i kthen paqëndrueshmërinë Ballkanit përmes një diplomacie të dyfishtë dhe, me mbështetjen e Kremlinit po përpiqet të arrijë atë që nuk arriti të bëjë Millosheviqi.
Një qasje e re
Projekti i Serbisë së Madhe u ringjall nën presidencën e Aleksandër Vuçiqit. Por ndryshe nga epoka e Sllobodan Millosheviqit, projekti nuk sillet më rreth luftës së hapur, vrasjeve etnike, dëbimeve masive dhe rrëmbimeve territoriale. Fushata tani funksionon përmes tre parimeve kryesore – fshehja, fleksibiliteti dhe durimi.
Nën Millosheviqin, një Serbi e zgjeruar do të dilte nga Jugosllavia e shpërbërë duke u përhapur në territoret me shumicë Serbe nga republikat fqinje me vrasjen dhe dëbimin e grupeve të tjera etnike për të krijuar një shumicë Serbe.
Projekti dështoi kryesisht për shkak të rezistencës së kroatëve, boshnjakëve, shqiptarëve dhe malazezëve dhe ndërhyrjes ushtarake ndërkombëtare të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara.
“Vuçiqi shërbeu si ministër i Informacionit i Millosheviqit dhe për këtë arsye ai e njeh mirë dezinformacionin dhe mashtrimin për të arritur qëllime madhështore politike. Me Partinë e tij Progresiste, e cila ka monopolizuar skenën politike serbe dhe opozitën ekstreme, Vuçiql ka hapësirë të mjaftueshme për të ndjekur ambiciet e mini-perandorake të Serbisë në Ballkan – thotë Bugajski.
Manipulimi
Ai shpjegon se strategjia e Beogradit sillet rreth tre elementeve kryesore – dobësimi i fqinjëve, diplomacia e dyfishtë dhe ndihma ruse. Serbia nuk është në gjendje të sfidojë Kroacinë, e cila është anëtare e NATO-s dhe BE-së, megjithëse ende siguron armë nga Rusia dhe Kina në një garë mini-armësh me fqinjin e saj më të pasur verior.
Kroacia ka një popullsi serbe shumë më të vogël dhe më pak kompakte sesa gjatë epokës Jugosllave dhe ka më pak dobësi politike dhe ekonomike që Beogradi mund të shfrytëzojë. Tre qëllimet kryesore të projektit të ringjallur të Serbisë së Madhe janë Kosova, Mali i Zi dhe Bosnjë-Hercegovina.
Serbia nuk mund të rithithë Kosovën, sepse kundërshtimi ndaj çdo forme të ndarjes mbetet. Qëllimi i Beogradit është të shtyjë për një kohë të pacaktuar zgjidhjen përfundimtare në marrëdhëniet bilaterale dhe ta mbajë Kosovën të pasigurt për të ardhmen e saj.
Kosova e dobët i mundëson Beogradit rritjen e ndikimit të saj rajonal – thotë analisti i njohur amerikan, i cili shkruan për mediat prestigjoze botërore.
Destabilizimi dhe Mali i Zi
Ai tregon se, megjithëse Mali i Zi është një anëtar i NATO-s, politika e Vuçiqit është krijuar për të nënshtruar sovranitetin dhe politikën e jashtme vartëse.
“Zyrtarët serbë dhe media ndërhynë në zgjedhjet e fundit parlamentare në Mal të Zi në mënyrë që të promovojnë opozitën nacionaliste. Koalicioni i ri qeverisës mund të dobësojë orientimin perëndimor të vendit, veçanërisht nëse Fronti Demokratik fiton dominim ose është i fortë në qeverinë e re. Ai është i lidhur ngushtë me grupet nacionaliste serbe dhe operativët rusë dhe mbështet projektin “Serbia e Madhe”.
Ai do të përpiqet të forcojë identitetin serb në Malin e Zi dhe të anulojë ligjin e ri mbi pronën fetare. Udhëheqësit boshnjakë dhe shqiptarë do të shqetësohen veçanërisht për ngritjen e shovinizmit serb, i cili mund të drejtohet kundër komuniteteve të tyre – thotë Bugajski.
Ai paralajmëron se Bosnja dhe Hercegovina është shënjestra e tretë kryesore e pan-serbizmit.
Bugajski: Vendi mbetet jofunksional kryesisht për shkak të politikës së bllokimit të Republikës Srpska autonome. Udhëheqësi i tij, Milorad Dodik, kërcënon periodikisht se do të shkëputet dhe do të krijojë një shtet të ri Serb. Territori është i banuar kryesisht nga serbët pas gjenocidit të luftës kundër myslimanëve boshnjakë. Megjithëse Vuçiqi po shmang një fushatë për ndarjen dhe bashkimin e Bosnjës me RS, është llogaritur që kriza më e gjerë rajonale dhe konfliktet në Bosnjë do të sigurojnë mundësi në të ardhmen për shkëputje kur Perëndimi të shqetësohet – parashikon Bugajski.
Diplomacia hipokrite e Beogradit
– Komponenti i dytë kryesor i qasjes së Beogradit është diplomacia e dyfishtë. Megjithëse pretendon të aspirojë anëtarësimin në BE dhe marrëdhëniet më të ngushta me NATO-n, Serbia kërkon të ekuilibrojë katër fuqitë kryesore – Rusinë, Kinën, Shtetet e Bashkuara dhe BE. Qëllimi i tij është të përfitojë nga të gjithë, diplomatikisht, ekonomikisht dhe ushtarakisht, duke imituar strategjinë e mos rreshtimit të Jugosllavisë pas prishjes së Titos me Stalinin në 1948. Ai gjithashtu mund të maskojë dhe ndihmojë projektin serbo nëse Beogradi merr mbështetjen nga aktorë ndërkombëtarë – thotë Bugajski.
Rusia e sheh Serbinë si një mjet për të minuar stabilitetin e Ballkanit Perëndimor.
– Faktori i tretë në të cilin Vuçiqi do të llogarisë për të ndihmuar agjendën e tij të Serbisë së Madhe është ndihma e qeverisë ruse. Moska e sheh Beogradin si një mjet të dobishëm për minimin e stabilitetit në Ballkanin Perëndimor, duke kufizuar integrimin perëndimor dhe zgjerimin e ndikimit rus.
Sidoqoftë, në një moment, Kremlini mund të përpiqet ta shtyjë Vuçiçin në një konflikt të drejtpërdrejtë rajonal që ai u përpoq të shmangte. Putin mund të përdorë aleancën e tij edhe më të afërt me Banja Llukën, për të nxitur shkëputjen e Republika Serbskës dhe për të shpejtuar reagimin zinxhir të konfliktit, i cili do të pushtojë BE-në dhe NATO-n.
Në vend të një ballafaqimi të drejtpërdrejtë që mund të provokojë sanksione perëndimore, Vuçiqi preferon të veprojë fshehurazi dhe të manipulojë dobësitë e fqinjëve të tij.
Në vend që të sulmojë drejtpërdrejt integritetin ose sovranitetin e shteteve afër, Vuçiqi është fleksibël në zvogëlimin e pavarësisë së tyre dhe nxitjen e mosmarrëveshjeve nacionaliste. Dhe në vend të një kërkimi të shpejtë për dominimin rajonal, Vuçiqi preferon të jetë i durueshëm, duke llogaritur që koha është në anën e Serbisë – shpjegon analisti amerikan./Shqip/
