Nga ndryshimi i klimës deri te marrëdhëniet me Kinën, më poshtë janë 10 nga sfidat më të mëdha me të cilat do përballet ekipi i politikës së jashtme të Biden, shkruajnë Robbie Gramer, Amy Mackinnon, Jack Detsch dhe Christina Lu për ”Foreign Policy”.
Gjatë 100 ditëve të tij të para në detyrë, presidenti i SHBA Donald Trump lëshoi urdhra ekzekutivë gjithëpërfshirës që synonin kthimin dhe çmontimin e elementëve kryesorë të trashëgimisë së ish-presidentit Obama dhe nxitjen e platformës ”Amerika e para”, që prishi dekadat e konsensusit dypartiak në politikën e jashtme.
Tani, po vjen përmbysja e përmbysjeve të Trump, pasi presidenti i zgjedhur Joe Biden ka premtuar të shfuqizojë politikat kryesore të epokës Trump, për të luftuar me një varg masiv kërcënimesh të reja të sigurisë kombëtare, nga pandemia e koronavirusit në vazhdim dhe deri në rritjen e tensioneve SHBA-Kinë, në një Iran pranë prodhimit të një arme bërthamore.
Gjatë gjithë kohës, Biden do të duhet të përballet me trazira politike që reflektohen nga dhuna që përfshiu Capitol Hill më 6 janar dhe solli procedurën e dytë për shkarkimin e Trump me vetëm disa ditë të mbetura në detyrë.
Këshilltari i Sigurisë Kombëtare Jake Sullivan, i tha Evan Osnos të ”New Yorker” për librin e tij të 2020 mbi Biden se ”strategjia është të shkojmë shpejt, të jemi të guximshëm. Ai nuk po mendon për një hark kohor dyvjeçar, por ai po mendon për një hark kohor disa mujor”.
Ish-zyrtarë të lartë të SHBA dhe ekspertë thanë se kombinimi i kërcënimeve të sigurisë kombëtare dhe politikës totalisht përçarëse partizane në vend, përbën një sfidë të frikshme për administratën e ardhshme.
Chuck Hagel, i cili ishte sekretar amerikan i Mbrojtjes gjatë administratës së Obamës dhe gjithashtu një koleg i Biden në Senat për 12 vjet tha se ”mendoj se së pari duhet të kuptoni dhe vlerësoni se ne po jetojmë në kohë të papara. Ne nuk kemi qenë kurrë në këtë situatë më parë, brenda dhe jashtë. Ajo që ai duhet të bëjë shkon përtej 100 ditëve të para. Ai do të duhet të lëvizë menjëherë në rindërtimin, rivendosjen e aleancave tona, duke i siguruar ata që Amerika është përsëri në lojë për të udhëhequr”.
Megjithatë, disa shohin edhe gjëra pozitive që i paraprijnë mandatit të Biden, pasi Trump tronditi konsensusin dypartiak prej dekadash për politikën e jashtme dhe zhvendosi udhëheqjen e SHBA në skenën globale.
Sarah Margon, drejtoresha e politikës së jashtme në ”Open Society-USA” deklaroi se ”ndërsa të gjithë flasin për rivendosjen dhe rigjenerimin global, ne në të vërtetë po shohim një moment ku administrata e Biden mund të riimagjinojë me të vërtetë se çfarë do të thotë politika e jashtme e SHBA. Kjo nuk do të thotë që do të vijohet vetëm me pikat ku u ndalën në fund të administratës Obama”.
Hagel, i cili ishte angazhuar me ekipin e tranzicionit Biden-Harris, tha se ai parashikon që administrata e ardhshme do të përgatisë një rishikim të menjëhershëm strategjik, të koordinuar nga Shtëpia e Bardhë, të interesave dhe marrëdhënieve të politikës së jashtme amerikane.
Ai shtoi se ”kjo nuk do të thotë që të mos përshtatesh kur gjërat ndryshojnë, por duhet të nxjerrësh busullën tënde për të arritur Yllin Polar. Nuk jam i sigurt nëse e kemi ditur se ku po shkojmë në politikën e jashtme gjatë viteve të fundit. E gjitha ka qenë marrëdhënie transaksionare dhe ne nuk mund ta zhvillojmë politikën e jashtme kështu”.
Por, çfarë tjetër presim kur Biden dhe Harris kur të fillojnë të zbatojnë axhendën e tyre të politikës së jashtme?
Gjithçka rreth Kinës
Qasja e vijës së ashpër të Trump ndaj Kinës pritet të vazhdojë me Biden, megjithëse me më pak bujë dhe koordinim më të ngushtë me aleatët. Një pikë e parë e mundshme mund të jetë përgjigjja e Pekinit ndaj vendimit të administratës Trump për të hequr kufizimet e imponuara prej kohësh në lidhje me kontaktet midis zyrtarëve amerikanë dhe homologëve të tyre në Tajvan, të cilën Kina e sheh si pjesë të territorit të saj.
Rui Zhong, bashkëpunëtor i programit në ”Wilson Center’s Kissinger Institute on China and the United States” theksoi se ”përgjigja e Kinës është si një elefant në dhomë. Ata priren të mos i marrin këto lloj lëvizjesh duke ndenjur ulur”, ndërsa theksoi se ”Pekini kishte të ngjarë të përqendronte përgjigjen e tij mbi Tajvanin dhe jo direkt mbi SHBA. Një sfidë tjetër e hershme do të jetë se si t’i përgjigjemi shtypjes nga ana e Kinës e të drejtave të njeriut në Hong Kong, ku dhjetëra ligjvënës dhe aktivistë të opozitës u arrestuan këtë muaj”.
Asnjë rifillim me Rusinë
Pavarësisht afrimit të pashpjegueshëm të Trump për homologun e tij rus, administrata e tij miratoi politika të ashpra që synonin izolimin e Moskës dhe zgjerimin e sanksioneve ekonomike mbi rolet e saj në ndërhyrjet e zgjedhjeve, fushatat e dezinformimit dhe luftën e vazhdueshme në Ukrainë. Biden pritet të vazhdojë të mbajë një linjë të fortë me Moskën, me njerëz me përvojë mbi Rusinë si Victoria Nuland dhe Andrea Kendall-Taylor që marrin pozicione kryesore përkatësisht në Departamentin e Shtetit dhe Këshillin e Sigurisë Kombëtare.
Daniel Fried, një diplomat në pension, i cili shërbeu si ndihmës sekretar i Shtetit për Çështjet Europiane dhe Euroaziatike nën ish-presidentin George W. Bush tha se ”kjo është një pikë ku unë mendoj se administrata e Biden nuk do të ketë vështirësi të mëdha”.
Biden do të trashëgojë një listë të gjatë të sfidave të hershme të sigurisë kombëtare që përfshijnë Rusinë. Më pak se dy javë pas betimit të Biden, traktati i ri START me Rusinë – kontrolli i fundit i mbetur në dy arsenalet më të mëdha bërthamore të botës – do të skadojë. Si Biden dhe Rusia kanë sinjalizuar një gatishmëri për të zgjatur traktatin. Sfida të tjera të hershme do përfshijnë një përgjigje ndaj piraterisë së Rusisë të paktën ndaj një duzinë agjencish federale të SHBA; gazsjellësin ”Nord Stream 2” që lidh Rusinë me Gjermaninë, i cili është afër përfundimit pavarësisht nga përpjekjet e etura të Uashingtonit për të penguar projektin; dhe helmimin dhe arrestimin e fundit të udhëheqësit rus të opozitës Alexey Navalny.
Kthimi në tryezë me Iranin
Ashtu siç Trump ndoqi premtimet për ta zhbërë paktin bërthamor të epokës Obama me Iranin, Biden është zotuar të kthehet në diplomaci me Teheranin. Por, nisja nga aty ku u ndal Obama nuk do të jetë aq e thjeshtë sa thjesht ribashkimi i marrëveshjes bërthamore.
Administrata Trump ka vendosur sanksione të mëtejshme mbi Iranin, me një raund tjetër të njoftuar të premten, duke ngritur tensionet me Teheranin në ditët e fundit të administratës. Në një botim për CNN në shtator, Biden shkroi se ”unë do t’i ofroj Teheranit një rrugë të besueshme për në diplomaci. Nëse Irani kthehet në përputhje të plotë me marrëveshjen bërthamore, Shtetet e Bashkuara do të bashkohen përsëri me marrëveshjen si një pikë fillestare për negociatat vijuese”. Irani tani ka 12 herë sasinë e uraniumit të pasuruar të lejuar sipas marrëveshjes bërthamore, duke i dhënë asaj më shumë fuqi në tryezën e negociatave.
Ndërsa Sullivan ka lënë të kuptohet se administrata e re mund të kërkojë të shfuqizojë disa nga sanksionet që Trump vendosi mbi Iranin dhe aleatët e tij, të tilla si një përcaktim i fundit i grupit Houthi në Jemen si terrorist, Biden mund të dëshirojë të gjejë një rrugë të re për të kontrolluar arsenalin në rritje të raketave balistike të Iranit – një përparësi e kahmotshme e republikanëve – në një marrëveshje të re bërthamore. Disa ish-zyrtarë presin që presidenti i ri të drejtojë një marrëveshje të vështirë me Teheranin duke përdorur sanksionet e epokës Trump.
Bruen tha se ”ne do ta shohim Biden të provojë për të përdorur disa nga pozicionet më ekstreme që Trump ndoqi mbi Kinën, Iranin dhe Kubën për të nxjerrë koncesione shtesë dhe për të qenë në gjendje të pretendojë me bindje se kjo nuk ishte marrëveshje e Obamës dhe kjo nuk ishte politika e jashtme e Obamës”.
Dhënia fund e luftërave të përjetshme?
Planet e Biden në Irak dhe Afganistan do të bazohen në përpjekjet e Trump për të tërhequr trupat nga rajoni. Ashtu si paraardhësi i tij, Biden ka premtuar t’i japë fund ”luftërave të përjetshme”, një referencë për shtrirjen e kushtueshme, gati prej dy dekadash të ushtrisë amerikane në Lindjen e Mesme. Por ashtu si me Trump dhe Obama, ka një ndryshim të madh midis premtimit për t’i dhënë fund luftërave dhe përfundimit të tyre.
Biden deklaroi shtatorin e kaluar se ”këto luftëra të përjetshme duhet të marrin fund”, përpara se të shtonte se ”unë mbështes tërheqjen e trupave. Por, këtu është problemi: Ne duhet të shqetësohemi ende për terrorizmin dhe [Shtetin Islamik]”. Administrata Trump mund të mburret se ka zmbrapsur kalifatin e Shtetit Islamik dhe i ka dhënë goditje shkatërruese organizatës terroriste, por po e lë Biden me një situatë të pasigurt në Lindjen e Mesme, me udhëheqësin sirian Bashar al-Assad akoma në pushtet dhe të mbështetur nga aleatët rusë dhe iranianë, dhe me tensione të larta me Turqinë rreth mbështetjes së vazhdueshme të SHBA për luftëtarët kurdë që ndihmuan fushatën kundër Shtetit Islamik.
Sekretari i përkohshëm i Mbrojtjes i SHBA, Christopher Miller njoftoi se ushtria amerikane kishte tërhequr trupat e saj në Afganistan dhe Irak duke lënë 2 500 trupa në secilin vend, madje edhe ndërsa dhuna e talebanëve po rritet. Miller tha në një njoftim për shtyp të 15 janarit se “kjo tërheqje i sjell forcat amerikane në vend në nivelet e tyre më të ulëta që nga viti 2001”, duke theksuar se SHBA do të vazhdonin të kryenin misionin e tyre kundër terrorizmit në të dy vendet. Ai tha se vendi mund të zvogëlojë nivelet e trupave në zero deri në maj, nëse kushtet e lejojnë diçka të tillë.
Paqja me Europën
Në një mënyrë, Biden e ka të lehtë për të përmirësuar marrëdhëniet me Europën pas katër vjet abuzimi nga Trump.
Marina Kaljurand, ish-ministrja e Jashtme estoneze, e cila tani përfaqëson vendin e saj në Parlamentin Europian tha se “unë mendoj se ai nuk duhet të bëjë shumë. Ai duhet thjesht të shfaqet”.
Biden do të duhet gjithsesi që të merret me mosmarrëveshjet e vazhdueshme, dhe megjithëse toni me siguri do të ndryshojë. Presidenti i ri pritet të vazhdojë të shtyjë aleatët e NATO-s për të shpenzuar më shumë në mbrojtje. Por, ai mund të rishikojë gjithashtu dhe të shfuqizojë shpejt përpjekjet e Trump për të ulur numrin e trupave amerikane të vendosura në Gjermani me një të tretën. Më pak e qartë është prania e ardhshme e SHBA në Poloni dhe shtetet baltike që kishin shpresuar për një prani më të madhe me rotacion të forcave të SHBA. Kaljurand tha se “për Rusinë, është shumë më e vështirë të qëllosh mbi ushtar amerikan, mbi një ushtar gjerman, krahasuar me një ushtar estonez. Ky është fakt”.
Biden mund ta ketë më të lehtë të vihet kundër ekstremizmit të djathtë në Europë tani që vendet kanë parë atë që ka ndodhur në Uashington më 6 janar. Por, për disa të tjerë në Europë, pas Trump, nuk ka kthim prapa të orës – që do të thotë se ata do të vazhdojnë të përcaktojë një kurs për të zvogëluar mbështetjen e kontinentit mbi fuqinë diplomatike dhe ushtarake dhe ndikimin ekonomik të SHBA.
Një zyrtar i lartë gjerman tha se “mosbesimi nuk do të zhduket lehtë. Pavarësisht se çfarë do të vijë më pas, Amerika do të jetë gjithmonë vendi që zgjodhi Trump”.
Asnjë lëshim për Arabinë Saudite
Për shkak të kundërshtimeve të ashpra nga Kongresi Amerikan, duke përfshirë aleatët republikanë të vetë Presidentit, administrata Trump ka mbështetur Arabinë Saudite deri në fund, duke larguar përpjekjet e ligjvënësve për të ndaluar mbështetjen ushtarake të SHBA për luftën në Jemen. Dhe Trump refuzoi, pavarësisht inteligjencës amerikane, të kërkonte llogaridhënie për Princin e Kurorës Saudite Mohammed bin Salman për vrasjen e gazetarit të ”Washington Post” Jamal Khashoggi nga agjentët sauditë.
Ekipi i Biden-it ka hartuar qartë një tjetër kurs. Biden tha në një deklaratë tetorin e kaluar, duke shënuar përvjetorin e vrasjes së Khashoggi, se “nën administratën e Biden-Harris, ne do të rivlerësojmë marrëdhëniet tona me Mbretërinë, do t’i japim fund mbështetjes së SHBA për luftën e Arabisë Saudite në Jemen dhe do të sigurohemi që Amerika të mos cenojë vlerat e saj për të shitur armë ose për të blerë naftë”. Shumë ekspertë pranë ekipit të tranzicionit Biden presin që presidenti i ri të ndalojë mbështetjen ushtarake amerikane për fushatën saudite në Jemen dhe të vendosë një pauzë në shitjet masive të armëve në Arabinë Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe. Por, duke pasur parasysh rëndësinë gjeostrategjike të Riadit për Shtetet e Bashkuara, është e paqartë nëse Biden do të ndryshojë në mënyrë dramatike marrëdhëniet SHBA-Arabi Saudite.
Përballja me trashëgiminë e Trump ndaj Izraelit
Nën presidencën Trump, Izraeli u bë një fokus edhe më i madh i politikës së jashtme të SHBA. Trump preu ndihmat për palestinezët, njohu pretendimin e Izraelit ndaj Jeruzalemit dhe zhvendosi ambasadën e SHBA atje – të gjitha indikacionet e afrimit të administratës së tij me Izraelin. Administrata Trump ndihmoi gjithashtu për ndërmjetësimin e lidhjeve midis Izraelit dhe katër vendeve arabe – Emiratet e Bashkuara Arabe, Bahreinin, Sudanin dhe Marokun – përparime diplomatike që zyrtarët e lartë të Trump i karakterizojnë si ndryshime historike për Lindjen e Mesme.
Administrata e Baiden ka të ngjarë të miratojë një pozicion më të paanshëm. Biden, i cili ka qenë kritik ndaj ndryshimeve të Trump, e quajti vendimin e tij për të zhvendosur ambasadën në Jeruzalem “dritëshkurtër dhe mendjelehtë”, por gjatë fushatës tha se ai do ta mbante ambasadën atje. Ai premtoi gjithashtu për ta kthyer ndihmën amerikane dhe fondet e zhvillimit në Bregun Perëndimor dhe Gaza, të cilat ishin hequr nën Trump.
Biden ka përsëritur mbështetjen e tij për një zgjidhje me dy shtete, të cilën, kritikët pohonin se plani i paqes i administratës Trump do të kishte ngrirë. Por, ai do të përballet me pengesa serioze gjatë rrugës. Në fundin e një serie përpjekjesh të minutës së fundit për të formësuar axhendën e trashëguar të politikës së jashtme të Biden, më 14 janar, Trump urdhëroi Komandën Qendrore të SHBA për të përfshirë Izraelin, një lëvizje e mbrojtur prej grupeve pro-izraelit. Dhe më 11 janar, Izraeli njoftoi planet për të ndërtuar 800 shtëpi të reja kolonësh në Bregun Perëndimor të okupuar, duke paraqitur një tjetër sfidë për administratën e re.
Jo opsione të mira për Korenë e Veriut
Pavarësisht nga shpresat e mëdha nga administrata Trump dhe dy samite të shndritshme midis Trump dhe udhëheqësit të Koresë së Veriut Kim Jong Un, Koreja e Veriut sapo shfaqi atë që dukej të ishte një raketë e re balistike e lëshuar nga nëndetëse, duke hapur sfidën ndaj administratës së ardhshme të Biden.
Bruce Klingner, një ekspert i Fondacionit Heritage dhe ish-analist i CIA-s tha se ”provokimet e hershme nga Koreja e Veriut kanë shtyrë administratat e mëparshme të miratojnë një qasje të vijës së ashpër”.
Në një fjalim javën e kaluar në Kongresin e 8-të të Partisë, Kim zbuloi planet ambicioze për të zhvilluar armë të reja, duke e bërë të qartë se administrata e re në Uashington nuk do të ndryshonte sjelljen e regjimit.
Trajtimi i ndryshimeve klimatike
Një nga politikat më të mëdha që do të ndryshojë janë ndryshimet klimatike. Trump minimizoi prej kohësh efektet e ndryshimit të klimës megjithë provat mbizotëruese shkencore dhe katastrofat natyrore gjithnjë e më shkatërruese. Ai tërhoqi SHBA nga Marrëveshja historike e Parisit për Klimën që synonte të frenonte emetimet globale të gazeve serrë dhe riktheu rregulloret mjedisore të SHBA.
Biden, i cili e ka përshkuar ndryshimin e klimës si “kërcënimin ekzistencial të kohës sonë”, pritet të ribashkohet me marrëveshjen e Parisit në ditën e tij të parë në detyrë dhe ka caktuar ish-sekretarin e Shtetit, John Kerry si të dërguarin e tij të posaçëm presidencial për çështjet e klimës.
Shqyrtimi i pasojave të pandemisë
Biden prezantoi një ekip prej 13 këshilltarësh shëndetësorë për të menaxhuar përgjigjen e tij ndaj pandemisë së koronavirusit brenda disa ditësh nga votimi i tij në nëntor dhe, zyrtarët e tranzicionit të Biden, i thanë ”Foreign Policy” se presidenti i zgjedhur pritet të bashkojë menjëherë SHBA me OBSH – të cilën Trump e braktisi mes pandemisë pasi e akuzoi për mbulimin e Kinës pas shpërthimit fillestar të koronavirusit.
Biden zbuloi një plan masiv të ndihmës ekonomike dhe të kujdesit shëndetësor prej 1,9 trilionë dollarësh që synon të trajtojë virusin dhe ndikimet e tij ekonomike në vend.
Në Shtëpinë e Bardhë, Biden njoftoi gjithashtu se ai do të rindërtonte Drejtorinë e Këshillit të Sigurisë Kombëtare për Sigurinë Globale të Shëndetit, e cila u konsolidua nën planet e administratës Trump për të tkurrur dhe modernizuar NSC. Drejtoria do të drejtohet nga Beth Cameron, një biolog dhe ekspert i mbrojtjes biologjike i cili argumentoi se mbyllja e zyrës së NSC kontribuoi në administrimin e gabuar të pandemisë nga administrata Trump.
