Kritikët e luftës në SHBA u ritkhehen herë pas here negociatave të mbajtura në Stamboll mes Ukrainës dhe Rusisë në pranverën e vitit 2022, për dështimin e të cilave fajësojnë shpesh Perëndimin dhe kryeministrin e atëhershëm britanik, Boris Johnson. Një argument të ngjashëm ngre edhe presidenti rus, Vladimir Putin, në intervistën e tij me Tucker Carlson.
Emma Ashford, bashkëpunëtore e nivelit të lartë me programin Reimagining US Grand Strategy, në Qendrën Stimson, Washington DC, flet për një realitet më të ndërlikuar dhe shpjegon përmes tre pikave kryesore arsyet e dështimit të negociatave. Ajo niset nga një studim i historianit Sergey Radchenko dhe politologut Samuel Charap, i cili përqendrohet në negociatat e paqes të kuptuara keq, por me pasoja.
Ashford thekson se premtimi i Perëndimit për angazhim padyshim ka luajtur rol në minimin e vullnetit të Ukrainës për të arritur një marrëveshje në atë kohë.
Sipas saj, arsyeja përse këto bisedime dështuan mund të jetë e dobishme për minimin e narrativave absolutiste që dominojnë debatin rreth luftës – dhe për të menduar për të ardhmen e konfliktit.
“Në të vërtetë, nuk kishte asnjë marrëveshje gati për t’u nënshkruar midis Rusisë dhe Ukrainës. Të dy palët nuk kishin rënë dakord për çështje territoriale, apo për nivelet e armatimeve ushtarake të lejuara pas luftës. Pozicioni i Ukrainës gjatë negociatave kërkonte garanci sigurie që shtetet perëndimore hezitonin t’ia jepnin. Dhe kishte pyetje të brendshme politike brenda Ukrainës në lidhje me kërkesat ruse për “denazifikimin” për t’u përballur”, thotë Ashford.
Së pari, narrativa që paraqesin Charap dhe Radchenko thekson qartë se si rusët ashtu edhe ukrainasit mendonin se çështja e “rreshtimit” të Ukrainës ishte e rëndësishme. A do t’i lejohej Ukrainës të bëhej pjesë e NATO-s apo Bashkimit Evropian? A do të bëhej Ukraina një vend neutral dhe çfarë do të thotë kjo për aftësinë e saj për të mbrojtur veten? Shumë nga mbështetësit më të fortë të Ukrainës në Uashington dhe në Evropën Lindore kanë argumentuar vazhdimisht se zgjerimi i NATO-s dhe çështja e pranimit të mundshëm të Ukrainës në aleancë nuk kishte të bënte me zgjedhjen e Rusisë për të pushtuar, gjë të cilën ata zakonisht ia atribuojnë shovinizmit kulturor ose iluzioneve perandorake. Megjithatë, gjatë negociatave më të hershme konkrete mbi këtë temë, të dyja palët nuk u përqendruan në zgjidhjet territoriale, por në çështjet strategjike të pasluftës. Është e qartë se ata besonin se këto pyetje ishin të rëndësishme.
Së dyti, kjo histori hedh poshtë nocionin se as Ukraina dhe as Rusia nuk janë të gatshme të negociojnë, apo të marrin në konsideratë kompromise për t’i dhënë fund kësaj lufte. Disa mbështetës perëndimorë të Ukrainës theksojnë deklaratat ekstreme të elitave ruse për të argumentuar se nuk mund të ketë fund të negociuar për këtë konflikt – Rusia nuk do të jetë kurrë e kënaqur derisa të fitojë. Megjithatë, këto negociata të hershme e kundërshtojnë qartë këtë pikë. Të dyja palët paraqitën kërkesat e tyre dhe shkëmbyen draftet me lëshime për çështje të caktuara. Është e qartë se mes tyre nuk u arrit kurrë një marrëveshje përfundimtare. Por kishte tashmë lëshime të dukshme që ndodhën gjatë këtij procesi, nga sugjerimi i Rusisë se statusi i Krimesë mund të ishte i hapur për negociata, deri te “loja” lësho-shtrëngo midis dy palëve për madhësinë e një ushtrie ukrainase të pasluftës.
“Për ata që studiojnë shkenca politike, kjo është e zakonshme për shumë negociata të lidhura me konfliktin. Të dyja palët në luftë do të kenë preferenca dhe interesa, dhe çdo proces paqeje duhet të përballet me zgjidhjen e këtyre pikëpamjeve konkurruese. Lufta në Ukrainë nuk është unike apo imune ndaj këtyre dinamikave. Negociatat e hershme mund të kenë dështuar, por kjo tregon se, në një dritare mundësie të ardhshme, kompromisi mund të jetë i mundur”, argumenton Ashford.
Një pikë e tretë dhe më e rëndësishme – veçanërisht për ne në Perëndim – është se historia e negociatave të Stambollit nxjerr në pah natyrën disi të zbrazët të sloganeve “asgjë për Ukrainën pa Ukrainën” aq të favorizuar nga politikëbërësit perëndimorë. Elon Musk dhe të tjerë si ai e kanë gabim teknikisht kur pretendojnë se Perëndimi përmbysi një marrëveshje konkrete paqeje në pranverën e vitit 2022; ata kanë të drejtë në një kuptim më të gjerë filozofik, megjithatë, që skepticizmi i liderëve perëndimorë rreth synimeve ruse, angazhimi i tyre për të ndihmuar Ukrainën dhe inkurajimi i tyre që Kievi të luftonte nxiti vendimin e qeverisë për të vazhduar luftën dhe jo negociatat.
