Kjo ishte java kur lufta në Ukrainë kaloi vërtet nga lufta e përgjakshme e një kombi për çlirim kundër sulmit të egër të Rusisë në një luftë potencialisht shumëvjeçare për fuqinë e madhe.
Çdo ditë solli ndjesi të ngjarjeve të rënda, historike dhe vendimeve që jo vetëm do të vendosin se kush do të fitojë luftën më të madhe tokësore midis dy vendeve në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore, por do të formësojë rrjedhën e pjesës tjetër të shekullit të 21-të.
Presidenti Joe Biden deklaroi të enjten se dy muaj luftime në luftën e shkaktuar nga pushtimi i paprovokuar i presidentit rus Vladimir Putin e kishin sjellë botën në një pikë kritike.
“Gjatë gjithë historisë sonë, ne kemi mësuar se kur diktatorët nuk paguajnë çmimin për agresionin e tyre, ata shkaktojnë më shumë kaos dhe përfshihen në më shumë agresion”, tha Biden. “Ata vazhdojnë të lëvizin. Dhe kostot, kërcënimet për Amerikën dhe botën, vazhdojnë të rriten. Ne nuk mund ta lejojmë këtë të ndodhë.”
Sekretarja e Jashtme britanike Hawkish Liz Truss ishte më e prerë: “Gjeopolitika është kthyer”.
Në vetëm pak ditë, një zbulim i ri u shfaq në Uashington, Evropë, Kiev dhe Moskë. Lufta tani po kalon në një luftë të gjatë dhe të hidhur, e cila ka të ngjarë të kushtojë mijëra jetë të tjera dhe dhjetëra miliarda dollarë. Strategjia e SHBA-ve tani është e qartë dhe publike – të dobësojnë Rusinë që të zvogëlojë kërcënimin e saj global. Ka shenja të reja të dëshirës së Kremlinit për të zhdukur kulturën ukrainase nën rrënojat e qyteteve lindore dhe jugore. Dhe Putini hapi një front të ri – luftën energjitike – ndërsa ndërpreu furnizimin me gaz natyror për Bullgarinë dhe Poloninë në atë që BE-ja e quajti menjëherë “shantazh”.
Teksa këto synime kontradiktore erdhën në fokus, retorika bërthamore u ndez përsëri, me Rusinë e prirur të paralajmëronte për fuqinë e nënkuptuar të arsenalit të saj të madh dhe Uashingtonin që përpiqej të shmangte një cikël përshkallëzues që mund të çonte në një përplasje të drejtpërdrejtë superfuqish.
Masakra në Ukrainë, ndërkohë, vazhdon. Sulmet e egra dhe rrethimet e zonave civile i paraprinë sulmit të ri të Rusisë në jug dhe lindje – beteja që mund të vendosin nëse Ukraina do të mbijetojë si komb. Megjithatë, kjo javë solli gjithashtu shenjat e para se rusët e akuzuar për mizori mund të përballen me përgjegjësi.
Por realiteti alarmues se nuk ekziston asnjë rrugë e besueshme diplomatike për t’i dhënë fund luftës u zbulua kur raketat ruse goditën Kievin të enjten, ndërsa Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së António Guterres ishte ende në qytet në një mision në dukje të kotë, i cili kishte filluar në fillim të javës me bisedime të tensionuara me Putinin.
Një luftë që po zgjerohet
Një vizitë në Kiev nga Sekretari i Mbrojtjes Lloyd Austin dhe Sekretari i Shtetit Antony Blinken e vendosi Perëndimin nës skenën e asa që duket si një luftë prokure me Rusinë.
“Ne duam ta shohim Rusinë të dobësuar deri në atë shkallë sa të mos mund të bëjë ato gjëra që ka bërë në pushtimin e Ukrainës”, tha Austin në Poloni pasi u kthye nga Ukraina.
Blinken solli një të ardhme afatgjatë që duhet për të frenuar njeriun e fortë në Kremlin, duke thënë se do të ketë një Ukrainë të pavarur dhe sovrane “shumë më gjatë se sa do të ketë një Vladimir Putin”.
SHBA-ja mbështeti qartësinë e re strategjike duke mbledhur ministrat kryesorë globalë të mbrojtjes në Gjermani dhe duke u angazhuar në takime mujore për të vlerësuar nevojat e qeverisë në Kiev.
Këto lëvizje nxitën një ndjenjë në rritje se lufta në Ukrainë nuk do të përfundojë së shpejti. Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg tha të enjten se lufta mund të “zvarritet dhe të zgjasë me muaj e vite”.
Truss, ndërkohë, bëri thirrje për një zgjerim të ndihmës ushtarake të SHBA-së dhe Perëndimit për t’u mbrojtur kundër ekspansionizmit rus – duke bërë thirrje për armatosjen e kombeve në Ballkanin Perëndimor dhe shteteve joanëtare të NATO-s, Gjeorgjisë dhe Moldavisë.
Rusia iu përgjigj strategjisë së ngurtësuar perëndimore duke ndërmarrë hapat e saj për të zgjeruar gjurmën e konfliktit, duke ndërprerë eksportet e gazit natyror në Poloni dhe Bullgari pasi ata refuzuan të bashkohen me skemën e saj të shmangies së sanksioneve për të paguar faturat e tyre në rubla. Një zgjerim i mëtejshëm i luftës energjitike mund ta çojë Evropën në recesion.
Pasojat kataklizmike globale të luftës u theksuan ndërkohë kur Banka Botërore paralajmëroi për goditjen më të keqe të mallrave në 50 vjet. Rusia dhe Ukraina janë prodhuesit kryesorë të qymyrit, naftës, gazit natyror dhe vajrave të gatimit, dhe buxhetet e miliona njerëzve në mbarë botën do të goditen. Dështimi i mundshëm i të korrave të kësaj vere në Ukrainë – një burim kryesor i grurit dhe misrit për botën – mund të çojë çmimet e ushqimeve në një spirale të re inflacioniste dhe të nxisë një pasiguri më të madhe ushqimore. Në SHBA, çmimet më të larta mund të kenë ndikim të madh në zgjedhjet afatmesme në nëntor.
Biden përfundoi një javë që reformoi botën duke i paraqitur Kongresit një kërkesë të jashtëzakonshme prej 33 miliardë dollarësh për armë, mbështetje ekonomike dhe ndihmë humanitare për Ukrainën, duke paralajmëruar: “Kostoja e kësaj lufte nuk është e lirë”.
Kërkesa e Presidentit nënvizonte se lufta në Ukrainë nuk është vetëm një qëndrim përcaktues i administratës së tij, por se ngjarjet e ditëve të fundit do të shkaktojnë reagime zinxhir, politike, ekonomike dhe gjeopolitike, që do të jenë të pamundura për t’u parashikuar dhe të vështira për t’u kontrolluar.
Të tundësh shpatën bërthamore
Zgjerimi strategjik i luftës u shoqërua nga një raund i ri i retorikës alarmante bërthamore nga Moska.
Ndërsa bisedat e rastësishme për përdorimin e armëve më të rrezikshme në botë mund të jenë të projektuara për të frikësuar popullsinë perëndimore, megjithatë nënvizohet se mundësia e një përplasjeje katastrofike midis dy kombeve më të fuqishme bërthamore në botë – Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë – do të ekzistojë për aq kohë sa lufta zvarritet.
Disa ekspertë amerikanë e hedhin poshtë fjalimin e ashpër të Rusisë si një shenjë se Putini është i frustruar nga dështimi për të përmbushur qëllimet e tij strategjike në Ukrainë. Por shërben gjithashtu për t’u kujtuar udhëheqësve perëndimorë se injektimi i tyre masiv i armëve në Ukrainë mund të ndeshet me vijat e kuqe të vështira të Putinit dhe të shkaktojë një përshkallëzim të rrezikshëm. Dhe frika vazhdon se nëse ai izolohet në një qoshe, Putini mund të përdorë një nga armët taktike bërthamore të Rusisë me rendiment më të vogël në fushën e betejës në Ukrainë.
Ndërkohë që SHBA-ja parashtroi qasjen e saj të ashpër ndaj luftës – dobësimin e fuqisë ushtarake ruse – Ministri i Jashtëm rus Sergej Lavrov iu drejtua edhe një herë taktikës së njohur ruse të të folurit për luftë bërthamore, duke paralajmëruar: “Rreziku është real dhe ne nuk duhet ta nënvlerësojmë atë. “
Për SHBA-në, Kryetari i Shefave të Shtabit të Përbashkët Gjeneral Mark Milley i tha CNN se Rusia nuk duhet të hedhë retorika të tilla nxitëse. Ai tha se ishte “plotësisht e papërgjegjshme” që çdo udhëheqës i lartë i një fuqie bërthamore të fillojë “të përdorë shpatën bërthamore”.
Por Putini nuk po dëgjon. Pas disa paralajmërimeve të zymta mbi fuqinë e arsenalit bërthamor të Rusisë në fillim të luftës, Presidenti rus iu kthye sërish. Ai tha se do të kishte një përgjigje “të shpejtë rrufe” nga Rusia nëse vendet e tjera ndërhyjnë në Ukrainë. “Ne kemi të gjitha mjetet për këtë – ato për të cilat askush nuk mund të mburret. Dhe ne nuk do të mburremi. Ne do t’i përdorim ato nëse është e nevojshme. Dhe unë dua që të gjithë ta dinë këtë,” u tha ai ligjvënësve në Shën Pjetërburg.
E gjithë kjo bëri që Biden të paralajmëronte për rrezikun e një retorike të tillë. “Askush nuk duhet të bëjë komente të kota për përdorimin e armëve bërthamore ose mundësinë e nevojës për t’i përdorur ato,” tha Biden të enjten në Shtëpinë e Bardhë.
Shkëmbime të hidhura si këto midis Rusisë dhe Shteteve të Bashkuara i kanë çuar marrëdhëniet midis dy vendeve “në fund”, tha të enjten për CNN ambasadori i SHBA-ve në Rusi John Sullivan.
Masakra përkeqësohet
Përpjekja ruse për të kontrolluar Ukrainën lindore dhe jugore dhe për të mbytur vendin duke i ndërprerë hyrjen në Detin e Zi, një fazë e re e strategjisë së luftës së Moskës pas dështimit për të kapur Kievin, po intensifikohet. Por një gjë nuk ka ndryshuar. Civilët ukrainas po mbajnë peshën kryesore të tmerrit në një shprehje të vendosmërisë dhe mizorisë së Putinit. Ushtarët rusë po paguajnë gjithashtu një çmim të jashtëzakonshëm për obsesionin e liderit të tyre me Ukrainën.
Ushtria e Ukrainës tha të enjten se forcat ruse po përhapin zjarr intensiv në fronte të shumta. Ata po kërkojnë përparime në zonën e Izium të Ukrainës lindore dhe po përpiqen të përparojnë nëpër rajonet Donetsk dhe Luhansk.
Në një tregues tjetër se lufta mund të zvarritet për shumë më gjatë, një zyrtar i lartë i mbrojtjes amerikane tha se forcat ruse po bënin vetëm një përparim “të ngadalshëm dhe në rritje” në rajonin e Donbasit, pjesërisht për shkak të problemeve logjistike dhe të mbështetjes.
Por sulmet e Rusisë ndaj civilëve janë ende duke shkaktuar masakra të tmerrshme. Ivan Fedorov, kryebashkiaku i qytetit të Melitopolit, paralajmëroi këtë javë se forcat e Putinit donin të “vrasnin të gjithë kombin ukrainas”.
Një ekip i CNN ndërkohë vizitoi qytetin e Kharkiv në Ukrainën verilindore, i cili ka qenë nën bombardimet e vazhdueshme ruse dhe zbuloi një shkatërrim të jashtëzakonshëm.
Një vlerësim i ri tronditës nga Komisioneri i Lartë i OKB-së për Refugjatët parashikon se 8.3 milionë refugjatë tani pritet të largohen nga vendi. Deri të hënën, 5.2 milionë kishin ikur tashmë.
Mospërfillja e pashpirt e Putinit për jetën nuk kufizohet vetëm tek ukrainasit që janë objektivi i armëve të tij. Sekretari britanik i Mbrojtjes Ben Wallace tha të hënën se rreth 15,000 veta personel ushtarak rus janë vrarë në Ukrainë në rreth dy muaj.
Në një rast tjetër shpresëdhënës, pati shenja këtë javë se rusët mund të përballen me njëfarë përgjegjësie për krimet e dukshme të luftës. Videoja e dronit e vërtetuar dhe lokalizuar nga CNN tregon automjete ruse në rrugë pranë trupave të civilëve të vrarë në Bucha, në dyert e Kievit. Provat mund të ndihmojnë në hedhjen poshtë të mohimeve ruse se trupat e saj nuk ekzekutuan me gjakftohtësi ukrainasit.
Dhe prokurorja e përgjithshme e Ukrainës, Iryna Venediktova tha të enjten se 10 ushtarë rusë që dyshohet se ishin përfshirë në torturimin e civilëve në qytet ishin identifikuar.
Diplomacia po ftohet
Shpresa e madhe diplomatike e javës ishte udhëtimi i Guterres i OKB-së në Moskë dhe Kiev. Por asnjëra palë duket se nuk sheh një arsye për të biseduar tani. Kjo është pjesërisht për shkak të mosbesimit të kuptueshëm të Ukrainës ndaj Putinit pas pushtimit të tij të paprovokuar. Por ka gjithashtu një ndjenjë në Ukrainë dhe në kryeqytetet perëndimore se indiferenca e Putinit ndaj kostos së përgjakshme të luftës së tij është një shenjë e qartë se ai është i përkushtuar për të luftuar derisa ta shohë të arsyeshme për të shpallur një lloj fitoreje që nuk është ende në dukje.
Guterres i tha CNN se Putini kishte rënë dakord në parim që të lejonte OKB-në dhe Kryqin e Kuq Ndërkombëtar të ndihmonin në evakuimin e qytetarëve nga uzina e çelikut Azovstal në Mariupol, bastioni i fundit i rezistencës ukrainase në qytet.
Por udhëtimi i tij në Kiev të enjten, i cili përfundoi pasi raketat ruse goditën qytetin, ishte një simbol i përshtatshëm i qëndrimit aktual të Rusisë ndaj diplomacisë – dhe përbuzjes së saj për sundimin e ligjit ndërkombëtar, për ruajtjen e të cilit u krijuan Kombet e Bashkuara.
Realiteti dëshpërues në fund të një jave përcaktuese për Perëndimin dhe Rusinë është se paqja në Ukrainë mund të jetë më larg sesa ka qenë që nga pushtimi. Dhe ndërsa Perëndimi mund të dërgojë një përrua armësh, municionesh dhe ndihme në vend, ai nuk mund t’i japë fund një lufte që do të dërgojë valë tronditëse të dhimbshme dhe të rrezikshme politike, ushtarake dhe ekonomike në mbarë botën për muajt e ardhshëm. Këtë mund ta bëjë vetëm Putini.
Siç tha Guterres në intervistën e tij me Anderson Cooper të CNN, “Lufta nuk do të përfundojë me takime. Lufta do të përfundojë kur Federata Ruse të vendosë t’i japë fund dhe kur të ketë një marrëveshje serioze politike. Ne mund të bëjmë plot takime, por nuk është kjo ajo që do t’i japë fund luftës”.
