Në një fjalim të mbajtur në vitin 2015, dy vite pas zgjedhjes së tij, Papa Françesku paraqiti vizionin e tij për Kishën Katolike, duke e nxitur atë të jetë më afër “të braktisurve, të harruarve, të papërkryerve” dhe duke bërë thirrje që të jetë “një kishë e lumtur me fytyrën e një nëne, që kupton, shoqëron, përkëdhel”.
Përkushtimi i Françeskut për të ndërtuar një Kishë Katolike më të hapur dhe gjithëpërfshirëse, në kontakt me dioqezat e largëta, u bë i dukshëm në vitin 2015, kur ai tërhoqi rreth gjashtë milionë vetë në një meshë në Manila, dhe më pas një milion në Kinshasa, kryeqytetin e Kongos, në vitin 2023.
600,000 vetë morën pjesë në meshën gjatë vizitës së tij në Timorin Lindor në shtator të vitit 2024, një numër që përbënte gati gjysmën e popullsisë së këtij vendi aziatik.
Këto vizita forcuan imazhin e papatit të tij si një frymë e re pas viteve kur paraardhësi i tij konservator dhe i dhënë pas librave, Benedikti XVI, kishte ndërtuar reputacionin e një mbrojtësi të rreptë të doktrinës, duke marrë nofkën “roja i Zotit”.
Vendosmëria e Françeskut për të dëgjuar besimtarët e Kishës e çoi atë në organizimin e sinodeve në Romë në vitet 2023 dhe 2024, ku u diskutuan tema të hartuara në dioqeza dhe për herë të parë u dhanë të drejta vote delegateve gra. Edhe pse ai zhgënjeu peshkopët liberalë duke mos u dhënë mundësinë për të krijuar diakonesha femra, ngjarjet ngjallën zemërim tek kundërshtarët konservatorë, të cilët besonin se detyra e Kishës ishte të mësonte fjalën e Zotit dhe jo të shpërndante pyetësorë.
Por papati, siç e kuptoi Françesku, është më i ndërlikuar sesa shpallja e politikave gjithëpërfshirëse. Emërimi i grave në poste kyçe në Vatikan dhe deklarata “Kush jam unë që të gjykoj?” për homoseksualitetin, nuk ishin veprime të lehta në një institucion që ndalon gratë nga meshtaria dhe e konsideron seksin homoseksual si mëkat.
Disa gjëra duhej të ndryshonin, dhe shenja e parë erdhi në vitin 2016 kur peshkopët hodhën poshtë dëshirën e tij për të lehtësuar marrjen e kungimit nga të divorcuarit e rimartuar. Kur Françesku megjithatë vazhdoi dhe lejoi pak fleksibilitet, kardinalët konservatorë nisën një fushatë kundër tij që do të zgjaste për pjesën tjetër të papatit të tij.
Tre vite më vonë, kur ai iu afrua lejimit të priftërinjve të martuar në Amazon për të përballuar mungesën e klerikëve, u detyrua të tërhiqej përballë rezistencës së prelatëve të lartë.
Ndërkohë, kundërshtarët e tij, veçanërisht katolikët konservatorë në Shtetet e Bashkuara, kundërshtuan qëndrimet pro-emigrantëve të Françeskut dhe kufizimet ndaj meshës tradicionale në latinisht.
Papa qëndroi pranë kundërshtimit të Kishës ndaj martesës së të njëjtit seks, por në tetor të vitit 2023 i befasoi shumë vetë duke anuluar ndalimin e bekimit të bashkimeve civile homoseksuale. Një muaj më vonë, Vatikani dha leje për pagëzimin e personave transgjinorë, duke shkaktuar një reagim të ashpër prej shtatë faqesh nga kardinali gjerman Gerhard Müller, një nga kundërshtarët kryesorë konservatorë, i cili tha se ndryshimi i seksit ishte “një trillim djallëzor”.
Pa frikë të përfshihej në politikë, Françesku nisi një enciklikë të jashtëzakonshme në vitin 2015 të quajtur “Laudato Si”, në të cilën ai deklaroi se lufta kundër ndryshimeve klimatike ishte një detyrë katolike. Ai gjithashtu u takua me Patriarkun Ortodoks Rus Kirill të Moskës për të ndihmuar në zgjidhjen e një ndarjeje mijëvjeçare dhe ndërmjetësoi një marrëveshje historike me Pekinin për të emëruar së bashku peshkopë në Kinë.
Megjithatë, të dy sukseset diplomatike më vonë u përkeqësuan: Françesku e akuzoi Kirillin se ishte “këngëtari i Putinit” pas pushtimit rus të Ukrainës, ndërsa Kina shpesh e shkelte marrëveshjen me Romën duke emëruar vetë peshkopët e saj.
Brenda Vatikanit, ku Françesku ndërtoi imazhin e tij si “papa i popullit” duke u vendosur në shtëpinë e miqve për priftërinjtë në vend të apartamentit papnor dhe duke mbajtur fjalime të ashpra ndaj zyrtarëve të lartë që thurnin thashetheme, ai shpejt u akuzua për marrjen e vendimeve autokratike dhe të nxituara, të bazuara në këshillat e disa ndihmësve të besuar.
Megjithëse ndërmori hapa për të pastruar Kishën nga abuzimet seksuale, Françesku u detyrua të pranonte se kishte bërë “gabime të rënda” kur injoroi një skandal abuzimi në Kili, të cilin një nga këshilltarët e tij më të afërt, kardinali kilian Francisco Errázuriz, e kishte minimizuar.
Hapat e guximshëm të Françeskut për të reformuar financat e errëta të Vatikanit kulmuan me një gjyq ndaj financierëve dhe stafit për një investim të dështuar të donacioneve në prona luksoze në Londër. Seancat gjyqësore zbuluan se Françesku thuhet se kishte miratuar disa nga vendimet e diskutueshme.
Sjellja e tij tregonte një Papë me ide të guximshme, që nuk kishte frikë të shqetësonte hierarkinë e Vatikanit, por që gjithashtu ndryshonte drejtim dhe rishikonte vazhdimisht pozicionet e tij — ndonjëherë duke hapur shtigje të reja, ndonjëherë duke u penguar.
Në fjalimin ku paraqiti vizionin e tij në vitin 2015, ai tha: “Doktrina e krishterë nuk është një sistem i mbyllur, i paaftë për të gjeneruar pyetje, dyshime, kërkime — por është e gjallë, e di çfarë është trazimi, është e gjallëruar”, duke shtuar: “Ajo ka një fytyrë që nuk është e ngurtë, ka një trup që lëviz dhe rritet, ka një mish të butë — quhet Jezu Krishti.”
Ky fjalim përcaktoi atë që e ndante atë nga kundërshtarët e tij konservatorë. Por për miliona katolikë, më e rëndësishme ishte përqendrimi i Françeskut te të varfrit, vendimi i tij për të strehuar refugjatë sirianë në Vatikan, vendosja e dusheve për të pastrehët pranë Sheshit të Shën Pjetrit dhe shenjtërimi i Nënë Terezës — një ceremoni që mblodhi 100,000 pelegrinë.
