Miniera e arit në Kumtor ndodhet nën majat përplot me borë të maleve Tien Shan.
E vendosur në një lartësi mbidetare prej 4 mijë metrash, kjo është një prej minierave më të mëdha në botë në këtë lartësi.
Ishte burimi i rritjes ekonomike të Kirgizisë gjatë viteve ’90.
Por tani nga Qeveria vendore çmimi i gjithë kësaj pasurie është paguar me një kosto të lartë për mjedisin. Porse këtë akuzë e ka mohuar kompania kanadeze e minierave “Centerra”.
Megjithëkëtë, zyrtarët shtetërorë dëmin e shkaktuar po e konsiderojnë si “të pakthyeshëm”.
Që nga viti 1994 deri më 2014, kompania operuese ka larguar rreth një miliard ton shkëmbinj afër akullnajave Davidov dhe Lysiy, në kërkim të arit.
Dinara Kutmanova, kryetare e Komitetit Shtetëror për Ekologji në Kirgizi, e ka vënë në pah dëmin enorm për ambientin.
“Çfarë ndikimi ka pasur në ekologji? Së pari, humbja e pakthyeshme e akullit. Një pjesë e madhe e akullnajës së Davidovit nuk mund të rikthehet më. Ka humbur përgjithmonë. Baza e kësaj akullnaje, që mund të shihet prapa meje, është e mbingarkuar. Akullnajat po lëvizin, njëjtë sikurse shkëmbinjtë e humbur. Po kanosemi nga rreziku i shkatërrimit të akullnajës”, ka thënë ajo.
Që nga viti 2017, kompania operuese ka nisur krijimin e një zone të re gërmimi për shkëmbinjtë e mbetur. Tani mbetjet janë vendosur gjashtë kilometra larg akullnajës.
Akullnajat në rrjetin e gërmimit në Kumtor janë burimi kryesor i ujit të freskët për lumin Naryn, që rrjedh drejt Taxhikistanit, Kazakistanit dhe Uzbekistanit.
Shqetësimet janë rritur edhe për helmimin e mundshëm të ujit nga cianuri, që përdoret për ta nxjerrë arin nga shkëmbinjtë e thyer.
Megjithëkëtë, kompania operuese pretendon se erozioni akullnajor nuk ndodh vetëm në Kumtor dhe se është shkaktuar nga ndryshimet klimatike, e jo nga punimet e minierës.
Olga Medoeva, menaxhere në departamentin për mbrojtje të mjedisit në Centerra, fajin për shkrirjen e akullnajave ua vë ndryshimeve klimatike.
“Shkencëtarët po e theksojnë në raportet e tyre se shkaktari kryesor i shkrirjes së akullnajave është ndryshimi klimatik, dhe atë jo vetëm në Kumtor, por në gjithë botën, përfshirë edhe Azinë Qendrore. Mirëpo, shkencëtarët kanë regjistruar se viti i kaluar ishte shumë i mirë për grumbullimin e borës dhe akullit, pasi që ishte më i ftohtë, kishte më pak shkrirje dhe është konsideruar si më i mirë për akullnaja”.
Autoritetet në Kirgizi e kanë marrë kontrollin e plotë mbi minierën e Kumtorit, duke pretenduar se është i nevojshëm përpilimi i një plani për t’i parandaluar dëmet e mëtejshme.
