Phyllis Latour, e fundit nga 39 agjentet sekrete femra që shërbyen në “ushtrinë sekrete” të Sir Winston Churchill në Francë, ka vdekur në moshën 102-vjeçare. Tani, dosjet zyrtare të klasifikuara më parë pikturojnë një portret të gjallë të jetës së saj si një spiune e Luftës së Dytë Botërore pas vijës së armikut.
Në verën e vitit 1944, në një fshat në Francën perëndimore të pushtuar nga gjermanët, një grua e re e hollë me flokë të errët dhe sy gri-jeshile u ul në një ndërtesë me një pajisje wireless, duke përgjuar mesazhe me kodin Morse.
Ajo ishte një agjente në Ekzekutivin e Operacioneve Speciale (SOE), e njohur si Ushtria Sekrete e Churchillit. Emri i saj i koduar ishte Genevieve dhe ajo po dërgonte mesazhe urgjente në Londër.
Rezistenca franceze në zonë po sabotonte lidhjet kryesore të transportit, duke penguar forcat gjermane ndërsa luftonin me avancimin e Aleatëve. Për këtë ata kishin nevojë për furnizime, të lëshuara nga ajri nga Britania, dhe mbështetje ajrore. Mesazhet që dërgoheshin nga Genevieve ishin inteligjencë jetike nga brenda territorit të armikut, pasi ato përfshinin vendndodhje të sakta për bombardimin, si dhe ku të hidheshin pajisjet.
Teksa shkruante transmetimin e saj, dy ushtarë gjermanë hapën derën, duke kërkuar ushqim. Me qetësi, ajo mbylli aparatin me valë, duke u shtirur se ishte një kuti që ajo po paketonte.
Emri i vërtetë i Genevieve ishte Phyllis Latour. Pasi u martua, ajo u bë e njohur si Pippa Doyle, u transferua në Zelandën e Re dhe rrallë fliste për karrierën e saj gjatë luftës.
Tani ajo ka vdekur në moshën 102-vjeçare dhe për herë të parë mund të tregohet historia e saj e plotë e kohës së luftës.
Dëshira për aventura
Dosja e Latour-it gjatë kohës së luftës është publikuar nga Arkivi Kombëtar dhe tregon saktësisht se çfarë bëri ajo, duke pikturuar një portret të gjallë të një prej heroinave pak të njohura të luftës.
Lindur në Afrikën e Jugut në vitin 1921 nga një baba francez dhe nënë britanike, Phyllis mbeti jetime në moshën katër vjeçare dhe shkoi të jetonte me një dajë në Jadotville në Kongon belg.
Ajo e kaloi të gjithë kohën e saj të lirë në “saffaris” me kujdestarin e saj, duke udhëtuar nëpër vend ndërsa xhaxhai i saj u përpoq të ndalonte kontrabandën e fildishit.
Phyllis fliste anglisht, frëngjisht dhe disa arabisht. Në moshën 16-vjeçare ajo u dërgua në shkollë me konvikt në Kenia, më pas në maj 1939 u nis me kujdestarët e saj për në Evropë. Në nëntor 1941 ajo iu bashkua Forcave Ajrore Ndihmëse të Grave, ose WAAF, si operatore balonash.
Por nga dosjet e saj është e qartë se ajo dëshironte më shumë aventura, dhe nga vjeshta 1943 ajo ishte duke u trajnuar për agjente.
Ajo ishte një “vajzë mendjemprehtë”, sipas raportit të saj të parë. Ajo ishte “e ndritur, e etur dhe e guximshme”, me një mospëlqim të detyrave “sedentare” – me fjalë të tjera, puna në zyrë. Ajo ishte “fëmijë” dhe “nuk kishte njohuri për realitetet e jetës”.
Ajo u dërgua në Shkollën e Trajnimit Special në janar të vitit 1944.
Ajo u njihej në rrjetin e agjentëve me kodin “Shkencëtarja”. Fjala kyçe e saj për komunikimin ishte SMOKEGETSINYOUREYES. Qarku drejtohej nga Claude de Baissac, të cilin shefi i seksionit F (Francë) e përshkroi si “më të vështirët nga oficerët e mi”. Ai zhvilloi operacione në një zonë të madhe të Normandisë.
Pas vijës së armikut
Phyllis mbërriti në Francë më 1 maj 1944. Në fillim ajo udhëtoi nëpër zonën e Caen dhe Vire me një agjent tjetër, i cili do të mbulonte zonën. Gestapo dëgjoi për praninë e tyre dhe ata madje u ndeshën me një automjet gjerman plot me parashuta aleate që kishin gjetur.
Phyllis dhe kolegu i saj u larguan, por më pas iu desh të grumbullonin bazën e tyre në një fshat të quajtur Champgeneteux në mes të natës, duke shkatërruar dokumentet dhe duke u larguar në Shën Mars, një bazë rezistence pranë Nantes.
Një citim në dosje vëren se si ajo duhej të lëvizte vazhdimisht, pa ndërruar këpucët apo rrobat. “Kjo nuk e shqetësoi atë,” thotë dosja, “aq e madhe ishte dëshira e saj për të shërbyer”. Në një nga intervistat e rralla që dha në jetën e mëvonshme, Phyllis përshkroi se si i fshehu kodet e saj, në mëndafsh të hollë, duke i mbështjellë rreth një gjilpëre qëndisje, dhe më pas duke e futur atë në një lidhëse këpucësh, të cilën e përdori për të lidhur flokët e saj. Ajo kreu 135 transmetime në pak javë që ishte në Francë.
Ndërsa amerikanët filluan të përparonin me shpejtësi, jeta u bë edhe më e vështirë pas linjave gjermane.
Phyllis filloi t’i dërgonte transmetimet e saj nga fushat e hapura. Në fillim të gushtit, pasi forcat amerikane kishin marrë kontrollin, Phyllis kontaktoi me ta, por fillimisht u kap rob, derisa ata konfirmuan identitetin e saj.
Ajo doli vullnetare për të shkuar në Gjermani dhe pasoi një raund tjetër trajnimi.
“Ajo është jashtëzakonisht e etur për punën e saj dhe do të vendoste gjithë zemrën dhe shpirtin e saj në punë,” shkroi instruktori.
Pas Luftës së Dytë Botërore, Phyllis u martua dhe jetoi në Kenia, Fixhi dhe Australi, përpara se të vendosej në Zelandën e Re
Franca i kishte dhënë tashmë Phyllis Croix de Guerre, por në vitin 2014 ajo u shpall Kalorësi i Legjionit të Nderit, dekorata më e lartë e vendit, në një ceremoni të veçantë në Zelandën e Re.
Nga 39 femra agjente që shërbyen me Ekzekutivin e Operacioneve Speciale në terren në Francë, Phyllis Latour – Pippa Doyle – ishte e mbijetuara e fundit.
