Nga Enver Robelli
Çdo ditë nga një lajm pozitiv, mundësisht dy, bën edhe tri, pse jo edhe pesë: shqiptari i diasporës arriti këtë sukses, shqiptarja bëri këtë mrekulli, shqiptari tjetër drejton këtë firmë, pastaj një tjetër ka disa firma. Diaspora jonë e mrekullueshme. E kështu me radhë.
Ky është toni i raportimeve mbi diasporën në platforma të ndryshme të botës kosovare. Interneti është i pafund dhe nuk bërtet, mund të hedhësh në të çfarë të duash. Që të mos ketë keqkuptime: çdo sukses i pjesëtarëve të mërgatës shqiptare është pozitiv, por në këtë valë pozitiviteti e patetizmi nuk duhet harruar disa anë jo aq të shndritshme të jetës së komunitetit shqiptar në Zvicër, për shembull.
A janë integruar shqiptarët në këtë vend? Përgjigjja në këtë pyetje është e ndërlikuar. Po, një pjesë (ndoshta e konsiderueshme) e shqiptarëve nga Kosova dhe viset e tjera janë integruar mirë ose janë në rrugë për t’u integruar mirë. Por e vërteta e hidhur është se një pjesë (ndoshta e konsiderueshme) ende përpëlitet në patriarkalizëm, në prirje që problemet (edhe më të vogla) të zgjidhen me dhunë, në mungesë interesimi për jetën publike, sociale, politike dhe kulturore në vendin ku i kalojnë së paku 335 ditë (rreth 30 ditë janë të rezervuara për pushime në vendin e origjinës).
Le ta marrim si shembull qytetin e Bruggut, i cili javëve të fundit është përmendur shumë nga mediat zvicerane për shkak të një ngatërrese mes kosovarëve dhe zviceranëve me origjinë kosovare. Brugg është qytet i bukur, gjendet në zemër të kantonit Aargau, 30 kilometra larg Zürichut. Aty, në Brugg, bashkohen lumenjtë Reuss, Limmat dhe Aare. Në këtë idil zviceran në fund të prillit u dëgjuan gjithandej të shtëna me armë. Policia bëri të ditur se u arrestuan disa persona për shkak se paraqisnin rrezik për sigurinë publike. Çfarë ndodhi? Së pari u hap zjarr nga një veturë në një parking të qytetit. Plumbat, siç njoftojnë disa media zvicerane, u shkrepën kundër një personi që ndodhej në një veturë tjetër. Me atë rast u plagos një burrë 31-vjeçar. Kur ndihma e shpejtë e dërgoi të plagosurin në spital, policia bëri rojë për të shmangur çdo eskalim. Pastaj, po ashtu në Brugg, u përplasën dy vetura. Njëra veturë, një BMW, u largua nga vendi i ngjarjes.
Po ashtu nga vendi i ngjarjes iku shoferi i një Mercedesi. Nga hetimet policia arriti në përfundimin se pasagjerët e BMW-së ishin personat e njëjtë që kishin shtënë me armë. U arrestuan tre persona, kosovarë dhe zviceranë me origjinë kosovare. Ngatërresa nuk përfundoi me kaq. Po atë ditë, një kosovar 35-vjeçar hyri në një kafene, kërcënoi dhe demoloi inventarin. Falë pranisë së madhe të policisë, ai u arrestua. Për policinë personat e involvuar në këto ngjarje nuk ishin të panjohur. Kishin rënë në sy edhe më herët me ballafaqime të dhunshme. Pjesë e ngatërresës janë edhe anëtarët e një familjeje që ka në pronë disa lokale gastronomie në Brugg. Suksesi në biznes duket se nuk është përherë dëshmi e integrimit të mirë në shoqërinë zvicerane.
Ngjarja ka alarmuar politikanët lokalë në kantonin Aargau. “Është thjesht çmenduri ajo që po ndodh në Brugg. Nëpër rrugë flitet për ‘Brugglyn’, që tingëllon pothuajse si një vend në New York. Shpresoj që kjo të mos përshkallëzohet më tej”, kështu i tha një televizioni lokal zëvendëskryetari i Bruggut, Reto Wettstein, i cili është edhe deputet kantonal. Një politikan i partisë së djathtë SVP kërkoi ballafaqim me “kriminalitetin kulturor” dhe çrrënjosjen e tij. Aludimi është se këtu kemi të bëjmë me një kulturë të dhunshme, të ardhur nga Kosova. Sado problematik të jetë ky formulim, të vërtetën duhet shikuar në sy: sjellja e disa shqiptarëve në Zvicër është shpesh skandaloze, jo vetëm kur problemet – shpesh banale – tentojnë t’i zgjidhin me dhunë.
Këto janë skena si në filma “Wildwest”, shkroi një gazetë lokale. Në qytetin e Bruggut prej javësh nuk ka temë tjetër. Disa njerëz janë të shqetësuar (me të drejtë), disa janë të mllefosur (me të drejtë), disa janë të zhgënjyer (me të drejtë, sepse kanë punuar aq shumë që të gjithë atyre që kanë ardhur në Zvicër t’u jepet shansi për të zhvilluar veten dhe arritur mirëqenie).
A flitet në komunitetin shqiptar në Zvicër për këtë ngjarje të shëmtuar në qytetin e Bruggut, a debatohet? Jo. Siç nuk flitet sa duhet dhe si duhet as për disa raste të rënda të vrasjes së grave nga burra kosovarë në Zvicër. Njëkohësisht në shumë pore të shoqërisë shqiptare në diasporë, nën ndikimin e pseudoimamëve të tik-tokut dhe platformave të tjera, është duke depërtuar një version rigjid, konservator i islamit politik. Ka njerëz që me njëfarë krenarie tregojnë se në filan qytetin zviceran komuniteti i ka mbledhur 4 milionë franga për të ndërtuar një xhami. E në qytetin tjetër planifikohen të mblidhen 15 milionë euro edhe për një xhami. Sikur këto para të investoheshin në arsimim të fëmijëve, do të ishte më e dobishme. Do të kishte më pak raste dhune dhe më pak trushpëlarë.
