opinion nga Rafael Behr
Është rruga e duhur: largimi nga BE-ja ka qenë një katastrofë. Por refuzimi për ta pranuar këtë i ka kushtuar Partisë Laburiste kohë dhe besueshmëri të çmuar.
Qeveria e Mbretërisë së Bashkuar po provon një qëndrim të ri ndaj Brexit-it , që nuk duhet ngatërruar me një ndryshim në politikë. Ndryshimi është tonal.
Më parë, Keir Starmer dhe Rachel Reeves folën për shkëputjen e Britanisë nga pjesa tjetër e Evropës si një tipar i peizazhit natyror, ndoshta i vështirë për t’u lundruar, por askush nuk është faji i tij. Tani ata janë të gatshëm të thonë se është një fatkeqësi.
Duke folur në një konferencë rajonale investimesh të martën, kancelarja e renditi Brexit-in së bashku me pandeminë dhe masat shtrënguese si shkaqe të letargjisë së vazhdueshme ekonomike. Ajo e bëri të njëjtën gjë në një takim të Fondit Monetar Ndërkombëtar në Uashington fundjavën e kaluar, duke vërejtur se “sfida e produktivitetit të vendit është përkeqësuar nga mënyra se si Mbretëria e Bashkuar u largua nga Bashkimi Evropian”.
Ishte një formulë e kujdesshme, duke diagnostikuar dëmin jo në vetë Brexit-in, por në mënyrën e zbatimit të tij; duke fajësuar politikanët që e bënë atë, jo njerëzit e zakonshëm që e deshën. Reeves ka nevojë që ky dallim të jetë i qartë kur të paraqesë buxhetin e saj muajin tjetër. Ajo dëshiron t’ia atribuojë disa nga vështirësitë e saj të zymta fiskale një marrëveshjeje të keqe që Boris Johnson negocioi, pa u dukur sikur denigron aspiratat e votuesve pro largimit.
Argumenti ekonomik zgjidhet në sytë e njerëzve që interesohen për provat. Zyra për Përgjegjësinë Buxhetore llogarit se produktiviteti afatgjatë i Britanisë është 4% më i ulët se sa do të kishte qenë nëse vendi do të kishte ruajtur anëtarësimin në BE.
Krahas kostos së fërkimeve të reja tregtare, pati një goditje të qëndrueshme në investimet e biznesit të shkaktuar nga trazirat politike dhe pasiguria rregullatore. Kishte gjithashtu koston e mundësisë së shkaktuar nga e gjithë energjia e qeverisë që u shpenzua në një detyrë për të cilën askush nuk ishte i përgatitur, sepse asnjë nga njerëzit që mendonin se ishte një ide e mirë nuk e kishte konsideruar seriozisht se çfarë mund të përfshihej në realizimin e saj.
Kur faktet janë të pakundërshtueshme, zyrtarët përpiqen të ndikojnë në neutralitetin politik. Andrew Bailey, guvernatori i Bankës së Anglisë, tha në takimin e FMN-së javën e kaluar se ai nuk mori “asnjë qëndrim në vetvete” për Brexit-in përpara se të jepte gjykimin e tij se ndikimi i tij në rritje do të jetë negativ “për të ardhmen e parashikueshme”.
Ai parashikoi një ribalancim të lehtë korrigjues në planin afatgjatë, gjë që nuk është shumë e dobishme për një kancelar i cili duhet të mbushë një deficit të madh të të ardhurave para Krishtlindjeve. Taksat po rriten dhe Reeves dëshiron që të gjithë ta dinë se Brexit është një nga arsyet.
Ia vlen ta theksojmë këtë pikë sepse është e vërtetë. Kjo nuk do të thotë se do të ketë shumë përfitime politike nëse e themi. E njëjta e vërtetë ishte e disponueshme kur Reeves prezantoi buxhetin e vjeshtës së kaluar për rritjen e taksave dhe në fushatën zgjedhore të përgjithshme të verës së kaluar, të cilën Partia Laburiste e luftoi duke mohuar me vetëdije sigurinë se taksat do të rriteshin.
Në këtë fazë, kur qeveria nuk është as e re dhe as popullore, ekspozimi i shkaqeve të dhimbjes ekonomike u tingëllon shumicës së votuesve si të gjesh justifikime për dështimin. Mund të kishte më shumë vlerë në fajësimin e Konservatorëve për gjithçka nëse Konservatorët do të ishin e vetmja alternativë ndaj qeverisë dhe një kërcënim gjysmë i besueshëm. “Po pastrojmë rrëmujën e palës tjetër, mos i lini të kthehen” është fushata klasike e qeverisë në një garë dypartiake. Ngritja e Reform UK e ndërlikon situatën.
Nuk ka shumë ndryshim midis axhendave politike të dy partive, por votuesit nuk e vënë re aq shumë afinitetin ideologjik sa rivalitetin personal. Njerëzit që tërhiqen nga Nigel Farage sepse kanë humbur besimin në sistem, veçanërisht kur bëhet fjalë për kontrollin e imigracionit, nuk i njohin Reformën dhe Konservatorët si parti vëllazërore. Njëra ka një rekord të provuar për të lejuar miliona të huaj të hyjnë në vend, dhe tjetra jo – një ndryshim që Farage nuk do të lodhet ta theksojë.
Ai është më pak i etur të flasë për Brexit-in, pjesërisht sepse është një trashëgimi që duhet ta ndajë me Konservatorët dhe pjesërisht sepse nuk ka asgjë pozitive për të treguar për rolin e tij në të. Nëse i kërkohet, udhëheqësi i Reformës do të argumentojë se ëndrra heroike e çlirimit u përçmua nga frikacakëria në zbatim, por edhe kjo mbrojtje e vendos atë në bashkëfajësi me zhgënjimin. Më e thjeshtë të ndryshosh temën.
Kjo është arsyeja pse Partia Laburiste ndihet më e sigurt për ta ngritur atë. Fjalimi i Starmer në konferencën e partisë muajin e kaluar ishte një pikë kthese. Kryeministri kishte folur më parë për Britaninë dhe Evropën vetëm në termat më të thata dhe teknokratike. Ai kishte një projekt për të “rivendosur” marrëdhënien, por fokusi i tij ishin barrierat e pakontestueshme në tregti – kontrollet doganore mbi importet e ushqimit, për shembull – duke e mbajtur larg materien kulturore të ndashme në thelbin radioaktiv të shkrirjes së Britanisë pas referendumit.
Starmer nuk i riprodhoi saktësisht himnet e vjetra të qëndrimit në BE për audiencën e tij aktiviste në Liverpool, por la të kuptohej se i kujtoheshin fjalët . Ai iu referua pretendimeve të fushatës së largimit për rishpërndarjen e pagesave të buxhetit të Brukselit te NHS- ja – në kontekstin e “vajit të gjarprit” të shitur nga politikanët, zgjidhjet e thjeshta të të cilëve përkeqësojnë problemet e kombit.
Largimi nga BE-ja u rendit së bashku me Covid-in si trauma që njerëzit e zakonshëm kanë përjetuar vitet e fundit. Krahasimi i Brexit-it me një sëmundje të tmerrshme tregon një ngurtësim të qëndrimit retorik, edhe nëse mjetet ekonomike që aktualisht po negociohen në Bruksel nuk kanë ndryshuar.
Qëllimi është të lidhet Farage me një rast të famshëm të keqpërdorimit politik, nga i cili rrjedh se atij nuk mund t’i besohet; se ai shfrytëzon pakënaqësinë dhe mbjell përçarje, por nuk ka idenë se si të qeverisë në mënyrë efektive.
Pezullimi i kësaj jave i katër këshilltarëve të qarkut Kent nga partia kryesore e qeverisjes vendore të Reformës e përforcon këtë mesazh. Pamjet e publikuara të një videokonference treguan të gjitha grindjet dhe akuzat që mund të priten nga një grup amatorësh që mësojnë në mënyrën e vështirë se ofrimi i shërbimeve publike me buxhete shumë të pakta është më i vështirë sesa vendosja e fletëpalosjeve për uljen e mbeturinave dhe forcimin e masave ndaj të huajve.
Kjo është një linjë sulmi e frytshme për Partinë Laburiste , por kërkon që ofrimi i shërbimeve nga vetë qeveria të jetë mjaftueshëm i mirë saqë perspektiva e përpjekjes për Reformën të duket si një rrezik i rrezikshëm. Gjithashtu, është një mesazh për vendosje në një fushatë që ndoshta nuk do të ndodhë para vitit 2029. Nëse Starmer dhe Reeves duan të arrijnë atë pikë duke u dukur si antidotë ndaj Faragizmit, ata duhet ta tregojnë këtë ndërkohë me një axhendë të tyren që është përcaktuar pozitivisht.
Ka kufizime për atë që mund të arrihet me një ndryshim toni, dhe është më vonë nga sa mendojnë. Sa më të lehtë do ta kishin të argumentonin tani se Brexit është një fatkeqësi dhe Farage një mashtrim nëse do ta kishin thënë këtë gjatë gjithë kohës? Sa mundësi të tjera mund të kenë? A meritojnë meritë që e thanë këtë tani, kur justifikimet e tjera janë harxhuar? Sigurisht. Por problemi me arritjen në vendin e dukshëm nga rruga më e ndërlikuar është se njerëzit pyesin veten se çfarë ju mori kaq shumë kohë. Të fillosh nga e vërteta është më e shpejtë.
